Μόνο με αυτόν τον χαρακτηριστικό τίτλο θα μπορούσε
κανείς να προλογίσει την αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε ο πρώην Αρχιεπίσκοπος
Αμερικής Σπυρίδων στην «Η» λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι προβολείς της
δημοσιότητας για το πολυσυζητημένο ίδρυμα «ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ» στη Ν.Υ. Η
παρουσίαση του νέου ιδρύματος έγινε στη Νέα Υόρκη, σε γνωστό πολυτελές
συνεδριακό συγκρότημα. Το ίδρυμα, το οποίο φέρει και το όνομα του, πλαισιώνουν
γνωστά ονόματα της ελληνοαμερικανικής κοινότητας, τα οποία βρίσκονται σε πολύ
ισχυρές θέσεις και με τεράστια επιρροή σε δημοκρατικούς και ρεπουμπλικάνους.
Στιγμιότυπο
από τα επίσημα εγκαίνια του "Ιδρύματος Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων για την
Ελληνική Παιδεία και Πολιτισμό"
Η
δημοσιότητα που έχει προσλάβει και μόνο το γεγονός ότι ο πρώην αρχιεπίσκοπος
Αμερικής έχει προχωρήσει σε μια τέτοια πρωτοβουλία, και λόγω και της θυελλώδους
παραμονής & αποχώρησης του από το θρόνο της Αμερικής, έχει προσελκύσει το
μεγάλο ενδιαφέρον των αμερικανικών αλλά και των ελληνικών Μ.Μ.Ε. Το ίδρυμα, του
οποίου προΐσταται ο κ. Σπυρίδων, κύρια και βασική μέριμνα του θα έχει την
διαφύλαξη της ελληνορθόδοξης ταυτότητας, με σειρά υποτροφιών και οικονομικών
ενισχύσεων που θα παρέχονται. Σε Ν.Υ. και Κωνσταντινούπολη αλλά και Αθήνα (υπ.εξ.
ΣΑΕ) αν και επιχειρείται ο διασκεδασμός των εντυπώσεων με κάθε τρόπο, εντούτοις
είναι φανερό ότι επικρατεί έντονος εκνευρισμός με τη δυναμική επανεμφάνιση του
π. Αρχιεπισκόπου.
Ο
Σεβασμιώτατος κ. Σπυρίδων στην όντως αποκαλυπτική συνέντευξη κάνει λόγο για
όλους και για όλα! Δε χαρίζεται σε κανένα! Ούτε καν στο Οικουμενικό
Πατριαρχείο, για το οποίο δε διστάζει να πει ότι τελικά «προτίμησε να
ακολουθήσει του εξωθεσμικούς... κλείνοντας τα ώτα στην κανονική εκκλησιαστική
αρχή που είναι ο αρχιεπίσκοπος», και προχωρώντας ακόμα περισσότερο στη κριτική
του, μοιάζει να χαρακτηρίζει «πυροτεχνήματα» κάποιες ενέργειες και πρωτοβουλίες
του Οικουμενικού Πατριαρχείου που αφορούν τη γενικότερη πορεία της Ορθοδοξίας
ανά των κόσμο! Ενώ για την εμπλοκή των Ελλήνων πολιτικών( που
δραστηριοποιήθηκαν την περίοδο κατά την οποίο κυοφορούταν η απομάκρυνση του)
πέραν του πρωθυπουργού κ. Σημίτη, για τον οποίο λέει ότι διατηρούσε άριστες
σχέσεις, για κάποιους άλλους -χωρίς να τους κατονομάζει- κάνει λόγο για
πολιτικούς «μικρού βεληνεκούς... που συνέπραξαν για να εισπράξουν
χειροκροτήματα»!
Δε
διστάζει ακόμη να μιλήσει για συμφέροντα και «θορυβώδη κέντρα συναλλαγών» που
σήμερα κυβερνούν την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, ενώ ταυτόχρονα αφήνει αιχμές κατά
του προκατόχου κ. Ιακώβου χωρίς από τα «πυρά» να γλιτώνει και ο νυν
αρχιεπίσκοπος κ. Δημήτριος, στον οποίο δείχνει να καταλογίζει πολλά για τη
σημερινή πορεία της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής στην Αμερική. Ιδιαίτερα
αιχμηρός και αποκαλυπτικός με φράσεις που μοιάζουν περισσότερο με καταγγελία
παρά με διαπιστώσεις είναι σε ό,τι αφορά στην πορεία των οικονομικών της
αρχιεπισκοπής. Απαντά ευθέως σε όσους τον κατηγόρησαν για διχασμό και
ξεκαθαρίζει ότι για εκείνον δεν μπορεί να υπάρξει καμία νέα Αποστολή στο χώρο
της Εκκλησίας αφήνοντας όμως ένα παράθυρο ανοιχτής επικοινωνίας με το Φανάρι,
σε περίπτωση που κληθεί από τον κ. Βαρθολομαίο...
Το
πλήρες κείμενος της αποκλειστικής συνέντευξης έχεις ως εξής:
Σεβασμιώτατε,
έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε που αποχωρήσατε από το θρόνο της
Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Θα ήθελα να μου πείτε πώς νιώθετε σήμερα που κατά
κάποιο τρόπο ανήκετε στους «εφησυχάζοντες» του Οικουμενικού Πατριαρχείου;
Ως
εφησυχάζων περνάω τις μέρες μου εν "ησυχία και ηρεμία" μακρυά από τα
θορυβώδη κέντρα των διαφόρων συναλλαγών. Εχω επιτέλους χρόνο για μελέτη και
περισυλλογή. Θεωρώ τον εαυτό μου ιδιαίτερα ευτυχή που έχω αυτήν την ευκαιρία.
Καταλαβαίνω ότι με
την επόμενη ερώτηση μου αγγίζω ένα ευαίσθητο θέμα, όμως επιτρέψτε μου να σας
ρωτήσω πώς αισθανθήκατε -κατά το ανθρώπινο- όταν σας αφαιρέθηκε ο τίτλος του
πρώην Αμερικής και όχι μόνο...
Ήταν
κάτι που δεν συνέβη ξαφνικά και που από πολλού ανέμενα. Επομένως είχα όλο τον
καιρό να προετοιμασθώ για μια ψύχραιμη και αξιοπρεπή --θέλω να πιστεύω-- αντιμετώπιση
της πραγματικότητας. Έχω μάθει να ζώ μέ ή χωρίς τίτλους. Εκείνο όμως που δεν
έμαθα ακόμη, είναι πώς να ζώ με τη διαπίστωση ότι στους ανθρώπους μπορεί να
υπάρξει τόσο μεγάλη ανακολουθία μεταξύ έργων και λόγων.
Με
δεδομένο ότι ο χρόνος και η απόσταση από τα γεγονότα προσφέρουν την ψυχραιμία
που χρειάζεται για περισυλλογή και σε βάθος ανάλυση για τυχόν ευθύνες, λάθη, ή
και παραλείψεις που συνέβησαν επί ποιμαντορίας Σας, σήμερα, κοιτώντας πιο ψύχραιμα
το παρελθόν, τι έχετε να πείτε κάνοντας μια εποικοδομητική αυτοκριτική;
Αρκετά
ειπώθηκαν και γράφτηκαν για λάθη και σφάλματα. Άλλωστε, πώς αλλιώς θα
καλλιεργείτο ο δρόμος για όσα αήθη συνέβησαν; Ο χρόνος όμως κατέδειξε πως οι
εξελίξεις της εποχής εκείνης διόλου δεν καθορίζονταν από κάποια ενδεχόμενα λάθη
ή παραλείψεις. Προσωπικά χρεώνω στον εαυτό μου το λάθος πως πίστεψα στους
θεσμούς. Παράλειψή μου επίσης θεωρώ το ότι δεν είχα περισσότερο χρόνο να
αφιερώσω στην παγίωση των πρωτοβουλιών που τον καιρό εκείνο είχαν αναληφθεί για
την προώθηση της Ελληνικής Παιδείας και του Ελληνοαμερικανικού λόμπι.
Νιώθετε
απογοητευμένος από την ανθρώπινη διάσταση της Εκκλησίας;
Η
Εκκλησία είναι οργανισμός θεανθρώπινος. Επομένως τίποτε δε με ξενίζει ως προς
τους ανθρώπους που υπηρετούν στο χώρο της.
Υπήρξαν
στιγμές όλη αυτή την περίοδο της σιωπής σας που είπατε «Θεέ μου, ίνα τι με
εγκατέλειπες»;
Είχα
συνηθίσει να ζω καθημερινά υπό δαμόκλειο σπάθη, γνωρίζοντας πως ο Θεός ποτέ δεν
εγκαταλείπει τους τα αγαθά πράττοντες. Η απόγνωση και η απελπισία, ευτυχώς, δεν
μού χτύπησαν την πόρτα. Έμεινα μακριά απ’ αυτούς τούς κακούς συμβούλους. Σήμερα,
αν η Εκκλησία και πιο συγκεκριμένα το Οικουμενικό Πατριαρχείο σας ανέθετε μια
άλλη αποστολή, θα δεχόσασταν και αν ναι, τι θα προσέχατε; Υπάρχει κάποιο
δίδαγμα από την προηγούμενη εμπειρία σας;
Πρέπει
να γνωρίζουμε όλοι, πότε έκλεισε η αυλαία και πότε πρέπει να κατέβουμε απ' τη
σκηνή. Για μένα, νομίζω, η στιγμή αυτή ήλθε οριστικά κι αμετάκλητα.
Διαβάζοντας
το βιβλίο της συναδέλφου κ. Ιουστίνης Φραγκούλη («Η μοναξιά ενός
ασυμβίβαστου»), έμεινα με την εντύπωση ότι τελικά ισχύει αυτό που ακούγεται και
σιγοψιθυρίζεται στους κόλπους της ομογένειας «τον έφαγαν τα συμφέροντα»!
Αληθεύει κάτι τέτοιο, και αν ναι, ποια είναι αυτά;
Ασφαλώς
τα διάφορα συμφέροντα διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο. Διαφορετικά δεν θα είχαν
σήμερα στα χέρια τους τα ηνία της Αρχιεπισκοπής οι λίγοι εκείνοι -κυριολεκτικά
μια δράκα ανθρώπων- που πρωτοστάτησαν στη δαπανηρή δημιουργία εντυπώσεων περί
ανωμαλίας και διχασμού. Τα πράγματα μιλούν αφ' εαυτών ...
Ακούστηκαν
πολλά για χρήματα που δόθηκαν στο Πατριαρχείο από κάποιους οικονομικά ισχυρούς
με αντίτιμο την απομάκρυνση Σας. Πιστεύετε εσείς ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι
τέτοιο...
Πράγματι
ακούστηκαν και γράφτηκαν τότε παρόμοιες φήμες. Δυσκολεύομαι να πιστεύσω κάτι
τέτοιο. Θα ήταν απογοητευτικότατο όχι μόνο για μένα αλλά και για κάθε απλό
άνθρωπο της Εκκλησίας.
Γράφτηκαν
πολλά για σας. Θετικά και αρνητικά. Υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα σας Αγαπούν,
υπάρχουν και κάποιοι που λένε ότι διχάσατε την ομογένεια και την Εκκλησία.
Μάλιστα, όπως θα γνωρίζετε καλύτερα από κάθε άλλον, απομακρυνθήκατε στο όνομα
της «ενότητας». Πώς το σχολιάζετε;
Διχασμός
σημαίνει ότι μοιράζεται ο λαός σε δύο μερίδες ή, αν θέλετε, σε μεγάλες φατρίες.
Τέτοιο φαινόμενο δεν υπήρξε. Αν όντως υπήρχε διχασμός, δεν θα εξέλιπε εν μια
νυκτί, μόλις δηλ. τρείς ή τέσσερις άνθρωποι επανακατέλαβαν τις παλιές τους
θέσεις στη διοίκηση της Αρχιεπισκοπής. Απλώς ήταν μια «καραμέλα» για να
παγιωθούν οι εντυπώσεις προκειμένου να επέλθουν οι γνωστές εξελίξεις. Έπρεπε να
εφευρεθεί μια αξιόπιστη δικαιολογία για να συμβούν όσα περίεργα συνέβησαν!
Ειπώθηκαν
και γράφτηκαν αρκετά για παρεμβάσεις πολιτικού χαρακτήρα εκ μέρους της
ελληνικής κυβέρνησης, οι οποίες επέβαλαν εν τέλει την απομάκρυνση σας. Κατά
πόσο αληθεύει κάτι τέτοιο;
Αυτά
τα επίσης κατασκευασμένα σενάρια αδυνατώ να τα υιοθετήσω και να τα πιστέψω.
Διατηρούσα άριστες σχέσεις με τον πρωθυπουργό κ. Κώστα Σημίτη και με τους
άλλους υπουργούς της κυβέρνησής του. Επιβεβαιώνεται άλλωστε η αλήθεια αυτή και
απ' τη επίσημη υποδοχή μου στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1999, λίγους μόλις
μήνες πριν την παραίτησή μου. Απλώς, στο τέλος της πράξης κάποιοι μικρού
βεληνεκούς πολιτικοί συνέπραξαν για να εισπράξουν χειροκροτήματα. Έτσι
συμβαίνει πάντα.
Μετά
την αποχώρηση σας υπήρξαν αρκετοί - και μάλιστα ανώτατοι κληρικοί αλλά και
πρώην στενοί συνεργάτες σας που ανεδείχθησαν και βοηθήθηκαν από εσάς-, οι
οποίοι εκφράζονται αρνητικά, συνάμα και προσβλητικά για το πρόσωπο σας.
Αντιθέτως, άνθρωποι που δημοσίως είχαν εκφρασθεί αρνητικά όσο ήσασταν στο
θρόνο, εκ των υστέρων σας στήριξαν. Ποια είναι η άποψη σας για αυτές τις
αντιφατικές συμπεριφορές;
Αν
και δεν γνωρίζω σε ποιους εκ των πρώτων αναφέρεστε ακριβώς, δεν με ξενίζει ποτέ
η ικανότητά ορισμένων ανθρώπων να αλλάσσουν γνώμη και στάση μέσα σε μια νύχτα.
Αυτό και μόνο αρκεί για να τους χαρακτηρίσει κανείς. Όσο για τους δεύτερους
πιστεύω πως ο χρόνος έδρασε ευεργετικά στη συγκεχυμένη άποψή τους για τα τότε διαδραματιζόμενα,
δίνοντάς τους την απαιτούμενη απόσταση για ν' αντιληφθούν όσα την εποχή εκείνη
ήταν αδύνατο να πιστεύσουν και να εννοήσουν. Θεωρώ, επίσης, ότι το βιβλίο της
δημοσιογράφου Ιουστίνης Φραγκούλη έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην απομυθοποίηση των
κατασκευασμένων εντυπώσεων ρίχνοντας φως στα πραγματικά γεγονότα και το
παρασκήνιο της εποχής.
Υπάρχουν
πράγματα που δεν έχουν γραφτεί και δεν έχουν ακουσθεί, τα οποία συνέβησαν στο
παρασκήνιο, είτε πριν τη παραίτηση σας, είτε μετά. Θα θέλατε να αναφερθείτε σε
μερικά από αυτά;
Ἔχουν
λεχθεί και γραφεί τόσα που αρκούν στον καθένα για να συλλάβει και τα των
παρασκηνίων. Αν αναφερόμουν σ’ αυτά τώρα, θα επαναλάμβανα απλώς όσα ήδη έχουν
γίνει επαρκώς αντιληπτά.
Υπάρχουν
πρόσωπα, τα οποία θεωρείτε ότι σας ενέπλεξαν σε περιπέτειες με τις «συμβουλές»
ή τις παρεμβάσεις τους; Και αν ναι, ποια μπορεί να είναι αυτά;
Είναι
σύνηθες φαινόμενο, όταν δεν είναι δυνατό να κατηγορηθεί η ηγεσία απ' ευθείας,
να κατηγορούνται οι "συμβουλάτορες" και οι εγγύς της εκ μέρους - ποιων
άλλων; - των μακράν ιστάμενων που θα ήθελαν να βρίσκονται πλησιέστερα και να
επηρεάζουν. Είναι απ' τις πρόχειρες κατηγορίες που καλλιεργούνται προς διόγκωση
του "κατηγορητηρίου" και προπαντός προς κατανάλωση.
Στο
βιβλίο της κ. Φραγκούλη φαίνεται ξεκάθαρα ότι τελικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο
σας άφησε εκτεθειμένο...πώς αισθάνεστε σήμερα;
Όταν
αναλαμβάνει κανείς θέση υπεροχής, πρέπει να συνυπολογίσει, όσο μπορεί, κάθε
ενδεχόμενο και να είναι έτοιμος για οποιαδήποτε εξέλιξη. Τα δύο πάνε μαζί.
Αισθάνεστε
προδομένος;
Ηχεί
πολύ δραματικά ο όρος. Δεν έχω την πολυτέλεια να αισθάνομαι ούτε κ’ άν
"ριγμένος". Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, νιώθω ικανοποίηση που κατά
την ποιμαντορία μου στην Αμερική δεν ενέδωσα ούτε σε πιέσεις ούτε σε ποταπά
διλήμματα.
Τι
έφταιξε και τα πράγματα ήρθαν τελείως αρνητικά για Σας, παρά τις συνεχείς
διαβεβαιώσεις του Πατριαρχείου για την παραμονή Σας στο θρόνο, και το κυριότερο
Εσείς που υπήρξατε ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του Οικουμενικού Πατριαρχείου με
πίστη και εμμονή στις αποφάσεις του Φαναρίου, και αγαπημένο «παιδί» του
Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου σήμερα είστε απομακρυσμένος με τον πιο
ατυχή τρόπο...;
Απλούστατα
το Πατριαρχείο προτίμησε να ακολουθήσει τους εξωθεσμικούς φίλους του Θρόνου.
Για τους δικούς του λόγους, όπως και στην περίπτωση του προκατόχου μου, έκλεισε
τα ώτα στην κανονική εκκλησιαστική αρχή που είναι ο αρχιεπίσκοπος. Φρονώ πως η
ηγεσία της Μητέρας Εκκλησίας πρέπει να έχει την ωριμότητα να χαρτογραφεί την
πραγματικότητα όπως είναι και όχι όπως την παρουσιάζουν συνήθως οι πλάνες
σειρήνες.
Οι
σχέσεις σας σήμερα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο ποιες είναι;
Είναι
είναι οι συνήθεις σχέσεις ενός "σχολάζοντος" ή
"εφησυχάζοντος" αρχιερέα.
Υπάρχει
το ενδεχόμενο να συναντηθείτε στο απώτερο μέλλον με τον Οικουμενικό Πατριάρχη
κ. Βαρθολομαίο; Θα το θέλατε ;
Ο
άνθρωπος γεννήθηκε για το διάλογο και τη συνάντηση. Επομένως, μια τέτοια
συνάντηση δεν αποκλείεται καθόλου.
Αν
σας ζητούσε σήμερα το Οικουμενικό Πατριαρχείο να υπηρετήσετε την Εκκλησία, από
κάποια άλλη θέση, θα το κάνατε;
Όπως
ανέφερα προηγουμένως, εγώ "τον δρόμον τετέλεκα". Κατέβηκα απ' τη
σκηνή με τη συνείδηση ήσυχη τόσο έναντι της Εκκλησίας όσο και του Γένους μου.
Οι
σχέσεις σας με το γηραιό αρχιεπίσκοπο κ. Ιάκωβο ποιες ήταν στην πραγματικότητα;
Θεωρείτε ότι καθόρισαν τις μετέπειτα εξελίξεις;
Ο
γηραιός προκάτοχος μου στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Αμερικής ουδέποτε απέκρυψε
τα αισθήματά του για τον διάδοχό του. Και ανάλογα με τα αισθήματα αυτά υπήρξαν
πάντα, μέχρι και σήμερα, οι λόγοι και οι πράξεις του.
Σήμερα,
υπάρχει επικοινωνία με τον νυν αρχιεπίσκοπο κ. Δημήτριο, και αν όχι, για ποιο
λόγο δεν το έχετε επιχειρήσει; Θα θέλατε να υπάρχει επαφή μεταξύ σας -πάντοτε
προς όφελος της Εκκλησίας-;
Η
επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων είναι δώρο Θεού. Είναι όμως δύσκολο να διατηρηθεί
μια τέτοια επικοινωνία, όταν και η έκδοση μιας απλής άδειας ιεροπραξίας
αποτελεί πρόβλημα γι’ αυτόν.
Ακούστηκε
από αρκετούς ότι τελικά η ιστορία της Θεολογικής σχολής (της Βοστώνης) ήταν μια
υπόθεση που σηματοδότησε την πορεία σας στην Αμερική, καθώς επίσης και η άποψη
ότι ήταν μια «θολή και ύποπτη» υπόθεση εξ αρχής. Εσείς, μετά από τόσο καιρό, τι
λέτε;
Βέβαιο
είναι σήμερα πως η υπόθεση της Θεολογικής Σχολής επινοήθηκε και κατασκευάστηκε
για να χρησιμοποιηθεί ως ένας ακόμη μοχλός στον αγώνα ανατροπής ενός ακόμη
αρχιεπισκόπου. Επώνυμοι συμπρωταγωνιστές του κατασκευασμένου σκανδάλου σήμερα αποκαλύπτουν
εγγράφως ότι η ιστορία «στήθηκε» για να "θυσιασθεί" ο Σπυρίδων...
Δεν
ξέρω αν έχει πέσει στην αντίληψη σας η από 27.9.01 αναλυτική επιστολή του
Μητροπολίτη Βοστώνης Μεθόδιου προς τον αιδ. Νικόλαο Τριανταφύλλου, πρόεδρο της
Σχολής, στην οποία μεταξύ των άλλων θεμάτων που θίγονται για τα κακώς κείμενα
της σχολής, - γεγονότα και καταστάσεις που με τις παρεμβάσεις μάλλον
προσπαθήσατε να θεραπεύσετε- ούτε λίγο ούτε πολύ ο εν λόγω επίσκοπος σας
δικαιώνει σε πολλές από τις ενέργειες σας στο θέμα της σχολής, για να καταλήξει
τελικά ότι «...η πλειονότητα του κλήρου και των λαϊκών σ’
ολόκληρη την αρχιεπισκοπή συμφωνούσε με τις αποφάσεις του αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα, αλλά όχι με τον τρόπο που τις επέβαλε». Πώς σχολιάζετε το γεγονός αυτό.
Δεν
είναι η πρώτη φορά που ο Μητροπολίτης Βοστώνης διατυπώνει μια τέτοια άποψη.
Είναι ασφαλώς πρός τιμήν του. Δημιουργείται βέβαια κάποιο πρόβλημα εδώ,
δεδομένου ότι ο παραπάνω Μητροπολίτης διατύπωσε κι άλλες κατά καιρούς γνώμες.
Αυτό δημιουργεί, όπως καταλαβαίνετε, κάποια σύγχυση... Είναι η ανακολουθία για
την οποία μιλούσαμε πριν.
Ένα
επίσης ευαίσθητο θέμα είναι τα οικονομικά της Αρχιεπισκοπής. Επί των ημερών σας
όταν αναλάβατε -αν δε κάνω λάθος- υπήρχε τεράστιο οικονομικό έλλειμμα, σύμφωνα
με τα σχετικά δημοσιεύματα εκείνης της περιόδου. Πρόσφατα, η επιτροπή
Μπαρμπαγκαλό ανέφερε στην έκθεση της, επίσης τεράστιο οικονομικό έλλειμμα επί
των ημερών και του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου! Ποια είναι η αλήθεια τουλάχιστον
για τη δική σας περίοδο; Αφήσατε πίσω σας πράγματι έλλειμμα ή απλά και εδώ
αναζητήθηκε το εύκολο «θύμα»;
Κατά
την τριετία 96-99 η Αρχιεπισκοπή, για πρώτη φορά στην ιστορία της, ξεπέρασε το
ερυθρό έλλειμμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της κληρικολαϊκής συνέλευσης του
Ορλάντο. Μέχρι και τον Αύγουστο του 99 η μόνη οικονομική εκκρεμότητα που
υπήρχε, ήταν η κάλυψη των εξόδων της Πατριαρχικής επίσκεψης στην Αμερική που
έγινε στο τέλος του 97 και που ούτως ή άλλως είχε ξεχωριστό εξωταμειακό
προϋπολογισμό. Αλλά κι αυτό το εξωταμειακό έλλειμμα καλύφθηκε αργότερα με
προσωπικές δωρεές.
Ξενίζει
πάντως το γεγονός, ότι μέλος της επί των ημερών μου Εκτελεστικής Επιτροπής
επαναδιορίστηκε, παίρνοντας μάλιστα τη θέση του ταμία και διατηρώντάς την μέχρι
σήμερα. Πώς μπορεί να δίδεται εμπιστοσύνη σε πρόσωπο που δήθεν είχε αποτύχει
στην πρότερη θητεία του;
Αλλού,
φοβάμαι, πρέπει να αναζητούν οι λόγοι του σημερινού τεράστιου ελλείμματος της
Αρχιεπισκοπής. Όταν για βιντεοσκόπηση μιας μόνο εκδήλωσης ξοδεύονται 150.000
δολάρια και όταν υπερφορτώνεται ο προϋπολογισμός μιας κληρικολαϊκής συνέλευσης
(Λος Αντζελες) με την μετακίνηση σύσσωμου του προσωπικού της Αρχιεπισκοπής, φυσικό
είναι να υπάρχει έλλειμμα και μάλιστα τεράστιο!
Αλλά
πέρα απ' αυτά, μια εξαντλητική απάντηση στο ερώτημά σας μπορεί να ζητηθεί μόνο
από τους υπεύθυνους για τη σημερινή οικονομική διαχείριση της Αρχιεπισκοπής,
που βασικά είναι οι ίδιοι που δρούσαν και μέχρι το Σεπτέμβρη του ‘96.
Στο βιβλίο της κα.
Φραγκούλη γίνεται συχνή αναφορά για μηχανισμούς που έδρασαν επί των ημερών σας. Πιστεύετε ότι οι ίδιοι μηχανισμοί δρουν και σήμερα, και αν
ναι, με
την ανοχή ποιού ή
ποιών ; και με ποιους απώτερους στόχους;
Πρόκειται
πάντα για τους ίδιους μηχανισμούς και τα ίδια ακριβώς πρόσωπα. Θα έπρεπε η
Μήτηρ Εκκλησία, προς περίσωση του ίδιου της του κύρους και γοήτρου να είχε πρό
πολλού απομονώσει τα άτομα αυτά που θεωρούνται μάλιστα "πατριαρχικοί
φίλοι" και να ενισχύσει τη θέση της κανονικής εκκλησιαστικής αρχής που είναι
ο εκάστοτε αρχιεπίσκοπος, αν πρόκειται να ξεπερασθεί κάποτε η στασιμότητα που,
όπως υποστηρίζουν ιεράρχες της Αμερικής και επίλεκτα στελέχη της παρούσης
αρχιεπισκοπικής διοίκησης, κακατρύχει σήμερα την Αρχιεπισκοπή.
Φαντάζομαι
ότι γνωρίζετε ότι στην Αμερική ο κόσμος δεν έπαψε να σας αγαπά και να σας
σκέπτεται. Τον αγγίξατε ως άνθρωπος, ως επίσκοπος, ως εκκλησιαστικός ηγέτης! Τα
χρόνια της ποιμαντορίας Σας ήταν αρκετά δύσκολα και είναι φυσικό να θέλει να μάθει
για σας περισσότερα. Σε καθαρά ανθρώπινο επίπεδο. Ερωτήματα που διατυπώνονται
από κύκλους απλών ανθρώπων, οι οποίοι πίστεψαν σε Σας και συνεχίζουν να
πιστεύουν. Είναι πολλοί που αγωνιούν για το πού ζείτε σήμερα, σε ποια χώρα, με
τι εισόδημα συντηρείστε προσωπικά, ακόμα και με το τι ασχολείστε στην
καθημερινή σας ζωή, εφόσον δεν βρίσκεστε στην ενεργό δράση της Εκκλησίας;
Παραιτούμενος
από τον αρχιεπισκοπικό θώκο της Αμερικής αναζήτησα τη μοναξιά και την ηρεμία
που μου έλειψαν καθ' όλη την υπερτριακονταετή πολυκύμαντη εκκλησιαστική μου
διακονία. Αυτά τα λίγα που αποζητούσα, τα βρήκα στην Αλμάδα της Πορτογαλίας,
όπου ένας παλιός φίλος, Ιταλός προσήλυτος στην Ορθοδοξία, έθεσε το ταπεινό του
θέρετρο στη διάθεσή μου. Διάγω βίο λιτό κι απέριττο αφιερώνοντας το χρόνο μου
στον εκκλησιασμό και την προσευχή, τη μελέτη και την περισυλλογή.
Είναι
γνωστό ότι δημιουργήθηκε - ως μη όφειλε - μείζον θέμα για τη σύνταξη Σας με την
Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Σήμερα το θέμα πού βρίσκεται;
Το
θέμα, για ποικίλους ευκολοκατανόητους λόγους, βρίσκεται ακόμη σε εκκρεμότητα.
Δε χρειάζεται, νομίζω, περισσότερος σχολιασμός...
Παρακολουθείτε
τα δρώμενα και τις εξελίξεις που διαδραματίζονται σήμερα στο εσωτερικό της
Εκκλησίας της Αμερικής;
Χάρις
στο διαδίκτυο βρίσκομαι σέ τακτική επικοινωνία με πολλούς παλιούς φίλους και
παρακολουθώ με προσοχή τα της Εκκλησίας της Αμερικής. Δυσκολεύομαι ακόμη να
αντιληφθώ, ποιά ακριβώς "πορεία" ακολουθεί η Αρχιεπισκοπή σήμερα.
Παράλληλα, γεννώνται πολλά ερωτήματα ως προς την δυνατότητα να ξεπερασθεί η
γενική αδράνεια και η στασιμότητα που, σύμφωνα με ιεράρχες και σημαίνοντες
λαϊκούς της Αρχιεπισκοπής, επικρατεί σήμερα στην εκεί Εκκλησία.
Πώς
σχολιάζετε το αποτέλεσμα της πρόσφατης κληρικολαϊκής και το νέο σύνταγμα που
τελικά παραχώρησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο;
Η
πρόσφατη Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Αρχιεπισκοπής στο Λος Αντζελες απέρριψε
βασικά το πατριαρχικό σχέδιο του νέου αρχιεπισκοπικού συντάγματος (καταστατικού
χάρτη) και ζήτησε να δοθεί καθεστώς ημιαυτονομίας στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής.
Στο μεταξύ, το Πατριαρχείο ενέκρινε συνοδικά το αρχικό του σχέδιο, ορίζοντάς το
ως το ισχύον από τούδε καταστατικό της Αρχιεπισκοπής. Η δυσκολία έγκειται στο
ότι, σύμφωνα με το μέχρι τούδε αρχιεπισκοπικό καταστατικό που είχε εγκριθεί απ'
τη Σύνοδο του Πατριαρχείου το 1977, η αλλαγή συντάγματος γίνεται και με έγκριση
της κληρικολαϊκής συνέλευσης, που μέχρι στιγμής δεν υπάρχει όμως. Πληροφορούμαι
πως μεθοδεύεται σιγά σιγά η αντίδραση για τις διαδικασιακές μεθόδους που
ακολουθήθηκαν. Πρωταγωνιστεί στην προσπάθεια αυτή ο γνωστός παρεκκλησιαστικός
οργανισμός OCL (Λαϊκοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί) που στο Λος Αντζελες πρωτοστάτησε
στην απόρριψη του πατριαρχικού σχεδίου. Σήμερα επιχειρεί να οργανώσει
αντιστασιακές δραστηριότητες στο χώρο των κοινοτήτων, ενώ καλλιεργεί παράλληλα
την αυτονομιστική κίνηση με συστηματικότητα. Η κατάσταση, όπως αντιλαμβάνεσθε,
γίνεται πάλι έκρυθμη.
Πώς
βλέπετε το μέλλον της Ελληνορθόδοξου Εκκλησίας στην Αμερική;
Το
μέλλον της Ελληνορθόδοξου Εκκλησίας στην Αμερική βρίσκεται στα χέρια του Θεού.
Κατ' άνθρωπο όμως κρίνοντας, δεν βλέπω πως μπορεί να είναι κανείς αισιόδοξος,
αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν σήμερα. Ήδη έχουν χαθεί τα ίχνη εκατοντάδων
χιλιάδων ομογενών που δεν διατηρούν καμμιά απολύτως σχέση με την Εκκλησία. Ήδη
οι πραγματικοί φίλοι και υποστηρικτές του Πατριαρχείου μετριούνται στα δάκτυλα.
Για να αλλάξει το τοπίο θα χρειασθούν πολλές και βαθειές τομές. Και δε γνωρίζω
ποιός θα δεχθεί να αναλάβει το "πολιτικό" κόστος των απαιτούμενων
μεταρρυθμίσεων, απ' το θέμα του ενιαίου μισθολόγιου του κλήρου μέχρι και τη
θεολογική εκπαίδευση στο πνευματικό φυτώριο της Βοστώνης.
Υπάρχουν
αρκετοί Ορθόδοξοι πολλών Εθνοτήτων που ζουν στην Αμερική. Βλέπετε κάποιες
εξελίξεις με βάσει και τις τελευταίες αναφορές από πολλούς κύκλους για μια
συνολική παρουσία των Ορθοδόξων κάτω από μια διαφορετική θεσμική εκκλησιαστική
έκφραση ή το υπάρχον status-το οποίο δεν είναι και πολύ ξεκάθαρο, αφού το θέμα
των χριστιανών της διασποράς είναι θέμα που πρέπει να επιλυθεί οριστικά από την
Αγία και Μεγάλη Σύνοδο όποτε τελικά γίνει αυτή- αρκεί για να εκφρασθεί η
Ορθοδοξία σε μια χώρα πολυθρησκευτική όπως είναι η Αμερική;
Η
συνολική παρουσία των ποικίλης εθνικότητας Ορθοδόξων της Αμερικής κάτω από ένα
υπερεθνικό, δηλ. αμερικανικό, αυτοκέφαλο θεσμό είναι όνειρο κυρίως των εκεί
Ρώσων και Αράβων Ορθοδόξων. Στην ιδέα αυτή βέβαια πρόσκεινται και πολλοί
εξαμερικανισθέντες ελληνορθόδοξοι κληρικοί και πιστοί με επικεφαλής την
ελληνορθόδοξη OCL. Αυτή η λύση θα οδηγούσε κάθε ορθόδοξη ομάδα στην ταχύτερη απεμπόληση
των εθνικών της ιδιαιτεροτήτων και σ' ένα πλήρως εξαμερικανισμένο σχήμα χωρίς
εθνικές αναφορές. Προσωπικά δεν θεωρώ τη λύση αυτή ως θετική, όπως άλλωστε δε
βλέπω ως συμφέρουσα τη διατάραξη της σημερινής σχέσης μεταξύ Αρχιεπισκοπής
Αμερικής και Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η άλλη επιλογή, εκείνη που προτείνει η
Αγία και Μεγάλη Σύνοδος φαίνεται πολύ πιο ρεαλιστική και εφικτή. Παράλληλα
διασώζει το ρόλο του Πατριαρχείου, ως Πρωτόθρονης Εκκλησίας, και στο χώρο της
Διασποράς.
Το
μέλλον γενικότερα της Ορθοδοξίας στην Αμερική πώς το βλέπετε (SCOBA, OCL,
εκκλησία της Αντιόχειας και τη φημολογούμενη εδώ και καιρό εξαρχία της Ρωσικής
Εκκλησίας);
Το
μέλλον όλων των Ορθοδόξων της Αμερικής είναι λίγο πολύ κοινό. Ο κοινός παρονομαστής
όλων είναι το πρόβλημα του πως θα επιβιώσουν μέσα στο θρησκευτικό αμάλγαμα της
αμερικανικής κοινωνίας, ευαισθητοποιώντας τα μέλη τους για τη διαφορετικότητα
και μοναδικότητα της πίστης τους. Τιτάνειο έργο! Παρατηρώντας την ορθόδοξη
εκκλησιαστική κατάσταση της Αμερικής από μακριά, έχει κανείς την αίσθηση ότι
όλοι οι Ορθόδοξοι ανεξαιρέτως προσπαθούν να φυλάξουν Θερμοπύλες, αδυνατώντας να
διασπάσουν τον κλοιό του θρησκευτικού τους γκέτο, να δώσουν δυναμική παρουσία
στην αμερικανική κοινωνία και συμμετάσχουν στις ζυμώσεις του αμερικανικού
γίγνεσθαι. Η πρόκληση ισχύει για όλους: πως να βγουν απ' το περιθώριο και πως
να διαδραματίσουν ένα δημιουργικό ρόλο στο ευρύτερο περιβάλλον τους. Χωρίς το
άνοιγμα αυτό, η Ορθοδοξία της Αμερικής θα εξακολουθήσει να λιμνάζει στα
απομονωμένα της ύδατα.
Πώς
βλέπετε το ρόλο της Ορθοδοξίας παγκοσμίως; Τελευταία, μετά και τα γεγονότα της
11ης Σεπτεμβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται από αρκετούς {ιστορικούς,
πολιτικούς, θεολόγους, θρησκειολόγους κ.τ.λ.} αναλυτές αναβαθμισμένη για
πολλούς λόγους. Είναι γνωστές οι πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριάρχη με τη
διαθρησκειακή συνάντηση στις Βρυξέλες, εν συνεχεία οι συναντήσεις στην
Ουάσιγκτον, καθώς και μια σειρά από ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το
οποίο φαίνεται να μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικά ιστορικό ρόλο αυτή την
ευαίσθητη περίοδο που ο ισλαμικός φονταμενταλισμός βρίσκεται σε έξαρση. Ποια
είναι η δική σας άποψη;
Ασφαλώς
αναλαμβάνονται σήμερα πολλές αξιόλογες και αξιέπαινες πρωτοβουλίες στο χώρο της
Ορθοδοξίας. Το θέμα όμως δεν εξαντλείται με τις πρωτοβουλίες αυτές καθ ‘ εαυτές,
αλλά και με το πως αυτές θα αξιοποιηθούν και θα γίνουν γνωστές στον Δυτικό και
άλλο κόσμο και, προπαντός, σε ποιο μέτρο θα επηρεάσουν το λοιπό Χριστιανικό
κόσμο. Φοβάμαι δηλ. πως έχουν ένα χαρακτήρα πυροτεχνήματος που σβήνει με το
τέλος της γιορτής. Βέβαιο πάντως είναι ότι απέχουν ακόμη πολύ απ' το να ασκούν
κάποια, έστω και μικρή, επιρροή σε Εκκλησίες και Κυβερνητικές Αρχές, όπως δεν
συμβαίνει βέβαια μ' ανάλογες πρωτοβουλίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Τέλος θα ήθελα να κλείσουμε λέγοντας μας περισσότερα
για την προσπάθεια που κάνετε με το ίδρυμα που φέρει το όνομα Σας "Ιδρυμα
Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος για την Ελληνική Παιδεία και τον Πολιτισμό";
Στόχοι. Προοπτικές και σχεδιασμός για το άμεσο μέλλον. Και φυσικά θα ήθελα να
σχολιάσετε τα όσα αρνητικά λέγονται σχετικά με τη δράση αυτού του ιδρύματος,
αφού πολλοί ερμηνεύουν την παρουσία του ως απειλή για την ενότητα της
ομογένειας και καθαρή υπονόμευση του έργου της Αρχιεπισκοπής και κατ' επέκταση
και του Οικουμενικού Πατριαρχείου;
Είναι
δεδομένος ο κίνδυνος να χάσει η Ομογένεια της Αμερικής την εθνική της
συνείδηση, ταυτότητα και γλώσσα. Το γνωστό Πόρισμα της Επιτροπής Ρασσιά
επισήμαινε το 1999 ότι, "η επιβίωση του Ελληνισμού στην αμερικανική
διασπορά κινδυνεύει, αν δεν ληφθούν πάραυτα ουσιαστικά επανορθωτικά μέτρα".
Κατέληγε μάλιστα με την πρόβλεψη, βασισμένη στα στοιχεία που είχαν τότε
συγκεντρωθεί, ότι "η ελληνική ταυτότητα ενδέχεται να εκλείψει σε διάστημα
μικρότερο μιάς γενιάς". Το απογοητευτικό αυτό φαινόμενο ώθησε ορισμένους
ευαισθητοποιημένους φίλους απ' την Αμερική να συστήσουν ένα ίδρυμα για την
προώθηση της Ελληνικής Παιδείας στην Αμερική, εκφράζοντας μάλιστα την επιθυμία
το ίδρυμα να φέρει το όνομα της ταπεινότητας μου που είχα δραστηριοποιηθεί στο
χώρο αυτό.
Το
ιδιαίτερο του νέου ιδρύματος είναι ότι αποβλέπει στην προώθηση της ελληνικής
πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα απ' τα κανάλια της ελληνικής εκπαίδευσης. Ωστόσο,
πέρα από το ίδιο το πρόβλημα της ελληνομάθειας, δεν πρέπει να χάσουμε απ' το
οπτικό μας πεδίο και τη μεγάλη εικόνα: εκείνη της συνειδητής αναδρομής των
ομογενών μας στις ρίζες. Θα καταβληθεί προσπάθεια να ενεργοποιηθούν όλα αυτά τα
κανάλια για να υπάρξει μια ρεαλιστικότερη προσέγγιση στο θέμα της διαφύλαξης
της Ελληνικότητάς μας.
Η
δράση ενός τέτοιου ιδρύματος πρέπει να εκληφθεί ως μια ακόμη προσπάθεια
διατήρησης της ενότητας της Ομογένειας, αυτής της ενότητας που εσχάτως δέχεται
πανταχόθεν αλλεπάλληλα κτυπήματα. Επειδή ο σκοπός και ευγενής και ιερός είναι,
είμαι βέβαιος πως το νέο ίδρυμα θα συμβάλει αποφασιστικά στη διατήρηση αυτής
ενότητας που είναι εκ των ων ουκ άνευ για την επιβίωση του Ελληνισμού στη
Διασπορά. Το νέο ίδρυμα, μαζί με άλλα επώνυμα ιδρύματα με παράλληλες
δραστηριότητες στην Αμερική, θα αγωνισθεί για ένα και μοναδικό σκοπό, την
διατήρηση της περηφάνειας του είσθαι Ελλην. σε μια εποχή απόλυτης βαρβαρότητας!
Πηγή:
Εφημερίδα «Ημερήσια»
