Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑΣ

 

Η ιστορία της βασιλόπιτας, είναι μια ιστορία που συνέβηκε πριν από εκατοντάδες χρόνια , πριν από 1500 χρόνια περίπου , στην πόλη Καισαρεία της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία. Ο Μέγας Βασίλειος ήταν δεσπότης της Καισαρείας και ζούσε αρμονικά με τους συνανθρώπους του , με αγάπη , κατανόηση και
αλληλοβοήθεια.

Κάποια μέρα όμως , ένας αχόρταγος στρατηγός - τύραννος της περιοχής , ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της πόλης της Καισαρείας , αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη για να την κατακτήσει και να την λεηλατήσει. Ο
Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν να σώσει ο Θεός την πόλη.
Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο στρατηγός αποφασισμένος με το στρατό του περικύκλωσε

αμέσως την Καισαρεία. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει το Δεσπότη , ο οποίος βρισκόταν στο ναό και προσευχόταν. Με θράσος και θυμό ο αδίστακτος στρατηγός απαίτησε το χρυσάφι της πόλης καθώς και ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε στην πόλη. Ο Μέγας Βασίλειος απάντησε ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε άλλο πέρα από πείνα και φτώχια , δεν είχαν να δώσουν τίποτε αξιόλογο στον άρπαγα στρατηγό.

Ο στρατηγός με το που άκουσε αυτά τα λόγια θύμωσε ακόμα περισσότερο και άρχισε να απειλεί τον Μέγα Βασίλειο ότι θα τον εξορίσει πολύ μακριά από την πατρίδα του ή κι ακόμη μπορεί να τον σκοτώσει. Οι χριστιανοί της Καισαρείας αγαπούσαν πολύ το Δεσπότη τους και θέλησαν να τον βοηθήσουν. Μάζεψαν λοιπόν από τα σπίτια τους ότι χρυσαφικά είχαν και του τα πρόσφεραν , ώστε δίνοντάς τα στο σκληρό στρατηγό να σωθούν. Στο μεταξύ ο ανυπόμονος στρατηγός κόντευε να σκάσει από το κακό του. Διέταξε αμέσως το στρατό του να επιτεθεί στο φτωχό λαό της πόλης.

Ο Δεσπότης , ο Μέγας Βασίλειος, που ήθελε να προστατέψει την πόλη του προσευχήθηκε και μετά παρουσίασε στο στρατηγό ότι χρυσαφικά είχε μαζέψει μέσα σε ένα σεντούκι. Τη στιγμή όμως που ο στρατηγός πήγε να ανοίξει το σεντούκι και να αρπάξει τους θησαυρούς , με το που ακούμπησε τα χέρια του πάνω στα χρυσαφικά έγινε το θαύμα! Όλοι οι συγκεντρωμένοι είδαν μια λάμψη και αμέσως μετά έναν λαμπρό καβαλάρη να ορμάει με το στρατό του επάνω στον σκληρό στρατηγό και τους δικούς του. Σε ελάχιστο χρόνο ο κακός στρατηγός και οι δικοί του αφανίστηκαν. Ο λαμπρός καβαλάρης ήταν ο Άγιος Μερκούριος και στρατιώτες του οι άγγελοι.

Έτσι σώθηκε η πόλη της Καισαρείας. Τότε όμως , ο δεσπότης της , ο Μέγας Βασίλειος , βρέθηκε σε δύσκολη θέση! Θα έπρεπε να μοιράσει τα χρυσαφικά στους κατοίκους της πόλης και η μοιρασιά να είναι δίκαιη , δηλαδή να πάρει ο καθένας ό,τι ήταν δικό του. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο. Προσευχήθηκε λοιπόν ο Μέγας Βασίλειος και ο Θεός τον φώτισε τι να κάνει. Κάλεσε τους διακόνους και τους βοηθούς του και τους είπε να ζυμώσουν ψωμάκια , όπου μέσα στο καθένα ψωμάκι θα έβαζαν και λίγα χρυσαφικά. Όταν αυτά ετοιμάστηκαν , τα μοίρασε σαν ευλογία στους κατοίκους της πόλης της Καισαρείας. Στην αρχή όλοι παραξενεύτηκαν, μα η έκπληξή τους ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν κάθε οικογένεια έκοβε το ψωμάκι αυτό κι έβρισκε μέσα τα χρυσαφικά της.
Ήταν λοιπόν ένα ξεχωριστό ψωμάκι , η βασιλόπιτα Έφερνε στους ανθρώπους χαρά κι ευλογία μαζί. Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ

Γράφει ο δάσκαλος - λαογράφος ΣΤΑΜ. Α. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ

Τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα της Δυτ. Κρήτης, είναι πολλά και ωραία.
Τα πιο χαρακτηριστικά είναι:
Τα κάλαντα. Όπως και σ’ όλη την Ελλάδα, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, ψάλλονται τα κρητικά κάλαντα από τις συντροφιές των καλαντιστάδων, με τη γνωστή προετοιμασία: Πρόβες από μέρες. Ετοιμασία του τενεκέ του λαδιού, εξασφάλιση χωνιού, φακού για το σκοτίδι κ.λπ.
Καλόδεκτα απ’ όλους και πλούσια τα φιλοδωρήματα, για τα παιδιά, καμιά φορά και μεγάλους, που συνεχίζουν αιώνες τώρα να διαλαλούν στ' αρχοντικό μας, πως:«Άγιος Βασίλης έρχεται, από την Καισαρεία...».

Λάδι στα ελαιοπαραγωγικά χωριά μας, οπωρικά, κάστανα φουρνιστά, καρύδια,πορτοκάλια και τα τελευταία χρόνια χρήματα, είναι τούτα τα φιλοδωρήματα.

Κι όσο για τα λόγια των Κρητικών καλάντων, είναι συναρπαστικά. Ποιημένα στο μέτρο του ομοιοκατάληκτου δεκαπεντασύλλαβου, μιλούν για τον ζευγολάτη Αϊ Βασίλη και τη συνάντησή του με τον Κύριο. Δίνουν πλουσιοπάροχες ευχές στο νοικοκυριό και ξεχωριστά σε κάθε μέλος του σπιτιού. Εύχονται την «καλή μοίρα» στη θυγατέρα, πλούσια αποδώματα κι επιτυχίες στον υγιό, πλούτη και νοικοκυράτα στον κύρη, φιλοφρονήσεις εγκάρδιες στην χρυσοχέρα νοικοκυρά.

Ενδιαφέρον είναι επίσης και το τελευταίο τμήμα των καλάντων, όπου μιλάει για τα φιλοδωρήματα που προτρέπει τη νοικοκυρά να δώσει στους καλαντιστάδες.
Τους θυμούμαστε με νοσταλγία αυτούς τους χρόνους στο πατρικό μας σπίτι. Χειμώνας βαρύς, στην καμινάδα να τριζοβολούν πρινοκούτσουρα, οι γονείς δουλειές ατέλειωτες σπιτίσιες, η γιαγιά ιστορίες συναρπαστικές, που τις διακόπτει για την ώρα, χτύπος στην εξώθυρα του σπιτιού μας.

Ρωτά ο πιο καλλίφωνος και βροντόφωνος της συντροφιάς απ' έξω: - Να τα πούμε γη να μπούμε;

- Να τα' πήτε, απαντά η μητέρα ή ο πατέρας μας. Κι εκείνοι, πέντ' έξι«καλαντιστάδες», αρχινούν κεφάτα και δυνατά:

«Ταχειά - ταχειά ν' αρχιμενιά, ταχειά ν' αρχή του χρόνου
ταχειά ν' απου πορπάτηξε ο Κύριος του κόσμου
κι εβγήκε κι εχαιρέτηξε ούλους τσι ζευγολάτες.
Τον πρώτ' απού χαιρέτηξε ήταν Αϊ Βασίλης
- Άγιε Βασίλη, Δέσποτα, καλό ζευγάριν έχεις;
- Καλό το λες, αφέντη μου, καλό και βλοημένο,
απού το βλόγα η χάρι ντου με το δεξί ντου χέρι,
με το δεξί, με το ζερβό, με το μαλαματένιο
πευκένιο 'ναι τ’ αλέτρι του δαφνένιος ο ζυγός του
τ' απανωζεύλια του ζυγού βασιλικού κλωνάρι.
- Πες μου να ζήσεις Βασιλειέ, τι σπέρνεις την ημέρα;
- Σπέρνω σταράκι δώδεκα, κριθάρι δεκαπέντε
ταή και ρόβι δεκοχτώ κι από νωρίς στο σταύλο
Μ' αλήθεια κάτω στο γιαλό, κάτω στο περιγιάλι
μουζούρι στάριν έσπειρα με το πλατύ πινάκι.
Μα 'κεια τ' ανεριαστήκανε λαγούδια και περδίκια,
και στένω την οξόβεργα να πιάσω τα περδίκια
μουδέ λαγούδια έπιασα μουδέ περδίκια είδα
μα θέρισα κι αλώνεψα κι έκαμα χίλια μόδια
και τ' αποσκυβαλίδια μου χίλια και πεντακόσια.
Μα τάλλα δεν εμέτρησα γιατ’ ο Χριστός επέρνα
κι εκειά που στάθηκ' ο Χριστός ώρηα - πανώρια βρύση
κι εκεί που παραστάθηκε πανώριο κυπαρίσσι
κι είχε στη ρίζα τζίντζεβρο και στη κορφή καννέλα.
Κι απάνω - πάνω στα κλαδιά γράμματα 'ναι γραμμένα,
περνά ο παπάς διαβάζει τα, διάκος κι ανάγνωσέ ντα
κι οι άγγελοι του ουρανού καθίζουν γράφουνέ ντα.
Μ' επά τον έχουν τον υγιό το μοσκοκανακάρη
που λούζουν και χτενίζουντον και στο σκολειό τον μπέμπουν
για να του μάθουν γράμματα, Γραμματικός να γίνει.
Μα ποιος θα μπει συργουλευτά για να τόν-ε ξυπνήση,
και να του γύρει να πλυθεί, να τον καλοκαρδίσει;
Φέρτε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεφτοκάρυα
και φέρτε και καλό κρασί να πιουν τα παλληκάρια.
Κι εγώ θα μπω συργουλευτά και θα τόν-ε ξυπνήσω
και θα τού γύρω να πλυθεί να τον καλοκαρδίσω
και να τον μπέψω στο σχολειό γράμματα για να μάθει.
Μα εξέπεσέν του το κερί κι έκαψε το χαρτί του
κι έκαψε και την πέτσα του την πενταπλουμισμένη
όπου την επλουμίζανε οι τρεις βασιληοπούλες.
Η μια βάνει τον πόθον τζη, η γι' άλλη την κεδιά τζη
κι η τρίτη η καλύτερη βάνει την ομορφιά τζη.
Κι ο δάσκαλος του τόδειρε μ' ένα χρυσό βιτσάλι,
το παίρνει το παράπονο στη γήτσα - γήτσα πάει.
Στη στράτα τ’ απαντήξανε τρεις άρχοντες κι ετρώγαν,
-Κάτσε να φας, κάτσε να πιείς, κάτσε να τραγουδήσεις.
- Μα μένα οι καλοί γονιοί τραγούδια δε μου μάθαν μόνο μου μάθαν γράμματα κι εκείνα σας - ελέω,
- Μα σαν κατέεις γράμματα πε μας την άλφα - βήτα.
Κι εις το ραβδί ντου κούμπησε να την καλαναρχίσει
και το ραβδί 'τονε ξερό χλωρούς βλαστούς επέτα
κι απάνω - πάνω στους βλαστούς πέρδικες κακάριζαν.
- Κακάριζε, κακάριζε, κι αν κελαϊδείς κελάιδε.
Κατέβηκεν η πέρδικα να βρέξη το φτερό τζη
κι έβρεξε τον αφέντη μας τον πολυχρονισμένο.
Είπαμ' εδά του γυιύκα μας ας πούμε και τ’ αφέντη.
Αφέντη, αφέντη ολάφεντε, πέντε φορές αφέντη
πέντε βαστούνε τ’ άτι σου, δέκα το χαληνάρι
και δεκαπέντε σε βαστούν να βγει ο καβαλάρης.
Εσένα πρέπει, αφέντη μου, καράβια ν' αρματώνεις
και στην Κωνσταντινούπολη μονημερίς να σώνεις.
Εσένα πρέπει, αφέντη μου φλουριά να κουλαντρίζεις
με τόνα χέρι να σκορπάς και τάλλο να δανείζεις.
Μα πάλι ξαναπρέπει σου να τρως κουλούργι' αφράτα
τση κιτρολεμονιάς τσ' αθούς να γεύγεσαι σαλάτα.
Και πάλι ξαναπρέπει σου καθέκλα καρυδένια
ν' αντικουμπίζουντα νεφρά τα μαργαριταρένια.
Μα πάλι ξαναπρέπει σου θρόνος για να καθίζεις
και μια κοπέλα όμορφη να την-ε κανακίζεις.
Είπαμ' εδά τ' αφέντη μας ας πουμε τση κεράς μας
Κερά ψηλή, κερά λιγνή, κερά καμαροφρύδα
κερά μαρμαροτράχηλη και φεγγαρομαγούλα
όντε λουστείς και χτενιστείς και βάλεις τα καλά σου
τα μάρμαρα ραΐζουνε από την ομορφιά σου.
Κερά, 'κλησιά θε να γενείς με δεκοχτώ καμάρες
κάθε καμάρα και κερί και κάθε τρεις το διώμα
και κάθε τρεις και τέσσερις ώρηα πανώρια βρύση
να τρέχουν τα κρυγιά νερά να πιούνε οι διαβάτες
κι όσοι διαβάτες κι αν περνούν, διαβάτες και διαβαίνουν
να πίνουντα κυγιά νερά, τον Κύριον να δοξάζουν.
Κερά τη θυγατέρα σου Γραμματικός τη θέλει
μ' αν είναι και Γραμματικός πολλά προυκιά γυρεύει.
Γυρεύγει Κάστρα, πρόβατα, τον ουρανό σεντόνια
τον ήλιο το λαμπρότατο, αμπέλια και περβόλια.
Γυρεύγει μύλους δώδεκα και με τσι μυλωνάδες
Γυρεύγει βόδια είκοσι και με τσι ζευγολάτες
τάξε, κερά μου, τάξε του, τάξε και μην του δώσεις.
Είπαμ' εδά και τση κεράς ας πούμε και τση βάγιας.
Αψε, βαγίτσα, το κερί, άψε και το λυχνάρι
και έμπα και εις την κάμερα να δεις τι θα μας βγάλεις.
γι' απάκι γή λουκάνικο, γή αυγά καθαρισμένα,
κι απού το γέρο βάρελο να πιούμε μια γεμάτη
κι αν είναι περισσότερο βαστούμε και τ' ασκάκι
κι απού το γέρο πίθαρο ένα κουρούπι λάδι
κι απού την ορνιθόκοτα κιανένα πουλαδάκι
κι απού το τυροκούρουπο ένα ζηλοκουμπάκι
κι απού το ασπροσάκκουλο κιανένα μετζητάκι.
Κι ακόμης δεν τον ηύρηκες το μάνταλο ν' ανοίξεις
να μας ε-δώκεις τίβοτσι κι ύστερα να σφαλίξεις.
Κι αν είναι με το θέλημα, άσπρη μου περιστέρα
ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλή σπέρα».

Μετά τα φιλοδωρήματα, "την πλερωμή τους", δηλαδή, σήκωσαν το ασκί με το λάδι στη ράχη και βγαίνοντας εξ' απ' την πόρτα ανοιχτόκαρδά τραγούδησαν τούτα τα επιλογικά στιχάκια:

"Επά που καλαντίσαμε καλά μας επλερώσαν
καλά νάναι τα έχη των και τ' αποδόματά των
κι αν έχουν σερνικό παιδί στη σέλα καβαλάρης
να σιέται, να λυγίζεται να πέφτει το λογάρι
να το μαζώνου οι γι' άρχοντες να κάνουν δαχτυλίδια
κι αν έχουν θηλυκό παιδί χρουσή μοίρα να λάβει
του Ρε ντ' Εσπάνιο το υγυιόν άντρα να τον επάρει..."

(Αποστολάκης Α. Σταμ. σ. 443-446)*.

Ξαναγυρίζοντας τώρα στο χώρο των εθίμων, παραμονή Πρωτοχρονιάς, στη Δυτική Κρήτη, σημειώνουμε:

Από νωρίς, στέλνουμε δώρα στους φιλιότσους μας (τους βαπτισιμιούς μας) κι ετοιμάζουμε τα δώρα για τους ανθρώπους του σπιτιού.

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τ' απόγευμα, πηγαίνομε στις εκκλησίες το εικόνισμα του σπιτιού μας, σκεπασμένο μ' άσπρη υφαντή πετσέτα, για να μείνει εκεί και να λειτουργηθεί, για το ποδαρικό, αύριο πρωί - πρωί.

Ας σημειώσουμε τη μεταφορά του εθίμου και στην πόλη. Στην εκκλησία του Αγ.Κων/νου Νέας Χώρας των Χανίων, γεμίζουν και τα δύο κλίτη με εικονίσματα από τα σπίτια. Ο νεωκόρος τα κατατάσσει με αλφαβητική σειρά, για να μην έχει αύριο πρωί μπερδέματα.

 Ασφαλώς, το ίδιο γίνεται, σ' όλες τις ενορίες!

Επίσης, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι νοικοκυρές "αναπίζουνε"τους λουκουμάδες με προζύμη. Τους αφήνει "ν' ανεβούνε" όπως λένε, κι όταν τους ζυμώνει, με τη ζύμη που συγκρατείται στα δάχτυλά της, σημειώνει σταυρό πίσ' από την πόρτα της κουζίνας της, για να μη μπουν μέσα στο σπίτι οι κατσικαντίληδες, όπως λένε στα χωριά του Δυτ. Σελίνου, τους καλικάντζαρους.

Από τα ιδιαίτερα γλυκά των ημερών, είναι κι οι σαμουσάδες, γλύκισμα παρόμοιο με τον μπακλαβά, και γίνονται για το καλό του χρόνου. Δεν παραλείπουν, βέβαια να κάνουν και τα πατροπαράδοτα ξεροτήγανα, αλλά και τους λουκουμάδες, που είπαμε και πιο πάνω.

Τα μεσάνυχτα, που τα περιμένει όλος ο κόσμος με ευχάριστη διάθεση, σβήνονται τα φώτα κι ανάβονται ξανά. Το γεγονός συνοδεύεται από ντουφεκιές, ευχές εγκάρδιες,και φιλιά με πλούσιο κέφι.

Με το άνοιγμα των δώρων και το κόψιμο της Βασιλόπιτας, έθιμο που απλώθηκε και στα χωριά μας τους τελευταίους εικοσιπέντε χρόνους, καθώς και στους διάφορους συλλόγους.

Γνωστή η ιεροτελεστία του νοικοκύρη κατά το κόψιμό της. Την σταυρώνει, εύχεται,κι αρχίζει με το κομμάτι του Χριστού, τ’ άϊ Βασίλη, του σπιτιού, του νοικοκύρη,της νοικοκυράς, και με τη σειρά όλων των μελών της οικογένειας, ξενητεμένων,φιλοξενουμένων κ.λπ. Η αγωνία όλων κορυφώνεται ως ότου δουν τίνος έχει πέσει το φλουρί. Ποιος θα είναι ο τυχερός της χρονιάς.

Την ίδια ώρα η νοικοκυρά τρατέρνει τα γλυκίσματά της, που τα ετοίμαζε τις δύο τελευταίες μέρες, μελομακάρουνα, φοινίκια, κουραμπιέδες, κ.λπ.

Απ' αυτήν την ώρα, παρατηρούμε: τα πρωτακούσματα, το πρώτο τηλέφωνο, τα πρωταντικρύσματα, και λοιπά παρατηρήματα, με τα οποία ερμηνεύομε την καλή ή κακή έκβαση της χρονιάς. Δεισιδαιμονίες και προλήψεις, που δυστυχώς υπάρχουν ακόμη τόσο έντονες, ώστε π.χ. σε χωριά του Πελεκάνου - Σελίνου δεν ανταλλάσσουν επισκέψεις στα σπίτια την ημέρα της Πρωτοχρονιάς.

Είπαμε πρωτύτερα πως το εικόνισμα του σπιτιού μας είναι στην Εκκλησία. Μετά την πρωτοχρονιάτικη θεία λειτουργία το επιστρέφουμε στο σπίτι και «κάνει το ποδαρικό»...

Ο ποδαρικατζής είναι το παιδί που διαλέξαμε από μέρες, και το έχουμε ειδοποιήσει, για να μπει πρώτο στο σπίτι μας, με το νέο χρόνο. Είναι πρόσχαρο,ζουν οι γονείς του, είναι αρσενικό, καλότροπο, γεμάτο χάρες.

Στα χωριά ξέρουν ποιοι είναι οι πιο τυχεροί για το ποδαρικό και συνεννοούνται από βραδίς για τα παραπέρα.

Κι εκείνοι, κρατώντας μια σιδερόπετρα, περίπου ενός κιλού, φτάνουν πρωί - πρωί

Πρωτοχρονιάς στο σπίτι μας πρόσχαροι και γελαστοί, καθαροί και καθίζουν στην πέτρα που κρατούν, στη μέση του δωματίου και εύχονται: «Του βάρους της, το μάλαμα,
να μπει στο σπιτικό σας».

- Καλή χρονιά με υγεία.
- Καλές σοδειές
- Αρνιά και ρίφια θηλυκά, και τα κοπέλια σερνικά» κ.α.π.

Εμείς τους φιλοδωρούμε πλούσια και φεύγουν μετά τα κεράσματα και τα καλοχερίδια.
Κάποια παιδιά κρατούν ασκελετούρες και τις πηγαίνουν στα σπίτια, για γούρι.Τούτα τ' αγριοκρέμμυδα, ως γνωστόν, βλασταίνουν όπου και να τ' αφήσεις, και προοιωνίζουν πως το σπίτι θα πάει καλά, τούτη τη χρονιά.

Σε κάποια χωριά ορεινά, το ποδαρικό το κάνει αρνί από τα πρώιμα οικόσιτα του σπιτιού.
Την ημέρα της Πρωχοχρονιάς είναι καλό ν' αρχίσουμε κάποια εργασία, από την οποία επιζητούμε όφελος, προκοπή, όπως είναι: η μελέτη για μαθητές, σπουδαστές,κάποια χειρωνακτική εργασία για τις προκομμένες και άλλες.

Καλό είναι να μη στενοχωρήσουμε και να μη στενοχωρηθούμε, χρονιάρα μέρα, γιατί της δίδονται προεκτάσεις που βαστούν, σ' όλην την διάρκεια του χρόνου.

Τα ανύπαντρα κορίτσια παρακολουθούν ποιο θα είναι το πρώτο όνομα που θ'ακούσουν, ο πρώτος που θα δουν, κ.τ. όμοια, και κάνουν διασυνδέσεις για τον μέλλοντα σύζυγό τους.

 Εξ άλλου από τα μεσάνυχτα το είχαν σιγοψιθυρίσει:«Καλώς τον που μας έφτασε και ο καινούργιος χρόνος,
που θα μας φέρει τον γαμπρόν να μας περάσει ο πόνος!».

Οι γεροντότεροι, ρίχνουν στην αθρακιά του τζακιού, σαλιωμένο λιόφυλλο, με την ευχή:
«Ανέν πηδήξει θα ζιώ του χρόνου, κι ανέν καεί, όχι!» ή «Ανέν πηδήξει θα γίνει τούτο, κι ανέν καεί, όχι!»
κι άλλοι αγωνίζονται να θυμηθούν στο ακέραιο, το χθεσινοβράδυνο όνειρό τους,πρώτο της χρονιάς, και να το εξηγήσουν.

Από τα πιο άσχημα θεωρούνται: Να μας ζητήσουν παραμονή Πρωτοχρονιάς, δανεική φωτιά, στάχτη, χρήματα, εργαλεία.

Little Drummer Boy - Snare Drumline Encore Performance

Ειρεσιώνη: «Το Χριστουγεννιάτικο» δέντρο της Ελλάδας – Το Βυζαντινό Δέντρο – Αρχαία κάλαντα -«Αγερμοί»

Η ιδέα για το στολισμό ενός δέντρου κατά τα Χριστούγεννα δεν είναι ξενόφερτη, όπως θεωρούν πολλοί. Στην αρχαία Ελλάδα παρόμοιο έθιμο υπήρχε, μόνο που το φυτό δεν ήταν έλατο, αλλά η Ειρεσιώνη.
Η Ειρεσιώνη (είρος = έριον, μαλλίον) ήταν κλάδος αγριελιάς (κότινος) στολισμένος με γιρλάντες από μαλλί λευκό και κόκκινο και τους πρώτους φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά, κ.λπ., εκτός του μήλου και του αχλαδιού).

Αποτελούσε έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του λήξαντος έτους και παράκληση συνεχίσεως της γονιμότητας και ευφορίας κατά το επόμενο και ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη).

Το Βυζαντινό Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

 

To Χριστουγεννιάτικο δένδρο και μάλιστα ως μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης»,όχι μόνο δεν απαγορευόταν στο Βυζάντιο αλλά αντιθέτως κατά την εορτή των Χριστουγέννων «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνονκαθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα επίλεκτο Βασιλικό Καβαλλαρικό (Ιπποτικό) Τάγμα της βυζαντινής ανακτορικής φρουράς το οποίο – μεταξύ άλλων – συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και της τελετής των Χριστουγέννων – ήταν εκείνο της «Εταιρείας», το οποίο διαιρείτο σε «Μικρή», «Μεσαία» και «Μεγάλη Εταιρεία».

Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοι!!!… (π.χ. εθνικοί, ειδωλολάτρες, μουσουλμάνοι κλπ).

Την «Μεσαία Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόδοξοι ή/και αλλοεθνείς Χριστιανοί (π.χ. Σκανδιναυοί, Γερμανοί, Ρώσοι, Άγγλοι κλπ).

Την «Μεγάλη Εταιρεία» την αποτελούσαν «Ρωμαίοι», δηλ. Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμιοί).

Πιο πιθανό είναι επομένως να ήταν οι αλλοεθνείς/αλλογενείς Ιππότες της Μεσαίας Εταιρείας εκείνοι που μεταλαμπάδευσαν το έθιμο της «Ειρεσιώνης» (το οποίο μετεξελίχθηκε στους «Βυζαντινούς στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και ανθέων εποχής») στις αλλόδοξες Χριστιανικές χώρες από τις οποίες κατάγονταν.

Πάντως η ανάμνηση του βυζαντινού Χριστουγεννιάτικου στολισμού με στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα επιβίωσε στα Πρωτοχρονιάτικα κάλανδα: «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΙΑ…»

Δεν γνωρίζω εάν π.χ. στις Σκανδιναυικές χώρες φύονται δενδρολίβανα, αλλά τα κλαδιά του ελάτου που μοιάζουν πολύ με εκείνα του δενδρολίβανου θα μπορούσαν ίσως να αποτελούν το πιο πρόσφορο υποκατάστατό του που διαδόθηκε ευρέως στη Δύση και παρέμεινε μέχρι τις ημέρες μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η φάτνη η οποία τοποθετείται στην βάση του Χριστουγεννιάτικου δένδρου αποτελεί επίσης ελληνικό έθιμο από την εποχή του Βυζαντίου «Οι Βυζαντινοί κατά την ημέραν των Χριστουγέννων…εσχημάτιζον σπήλαιον και εν αυτώ ετοποθέτουν στρωμνήν εφ’ ής ετοποθέτουν παίδα, τον Ιησούν παριστάνοντα…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 151).

Ομοίως και τα κάλανδα

«…Οι Βυζαντινόπαιδες, περιερχόμενοι τας οικίας, από βαθείας πρωίας μέχρι δείλης οψίας, μετά αυλών και συρίγγων έλεγον τα κάλανδα…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού«Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152).

Περί των καλανδιστών κατά τα Χριστούγεννα κατά τον ΙΒ΄ αι. μαρτυρεί και ο Ι. Τζέτζης γράφων:

«…Και όσοι κατ’ αρχίμηνον την Ιανουαρίου και τη Χριστού γεννήσει δε και Φώτων ημέρα, οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες μετά ωδών και επωδών και λόγους εγκωμίων…».

Αρχαία κάλαντα – «Αγερμοί»

1. ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΡΙΕΣΠΕΡΟΥ
2. ΕΙΡΕΣΙΩΝΗ
3. ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑ
4. ΚΟΡΩΝΙΣΜΑ

1. Τα Κάλαντα του Τριέσπερου, ευθέως από τους Αρχαίους Χρόνους, ακόμα τραγουδιούνται στην Κύπρο σε ορισμένα ορεινά χωριά.

Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας
Ηλίου τη θεία γέννηση
να πω στ’ αρχοντικό σας.

Απόλλων άρχοντα θεέ,
έλα ξανά κοντά μας
συ φωτοδότη Βασιλιά,
φώτισε την καρδιά μας.

Λιώσε τα χιόνια στα βουνά
ζέστανε τα πλατάνια
φέρε μας γέλια και χαρά,
ειρήνη και ζωντάνια.

Στο σπίτι αυτό που μπήκαμε
οι εστίες να μη σβήσουν
κι όλοι οι νοικοκυραίοι του
χίλια χρόνια να ζήσουν…

…Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὰ κάλαντα ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀγερμούς, δηλαδή τοὺς ἐράνους. καὶ λέγονταν ἔτσι ἀκριβῶς κι αὐτὰ ἀγερμοί, ἑνῷ εἶχαν καὶ τὶς ἰδιαίτερες ἐποχιακὲς ὀνομασίες εἰρεσιῶναι, χελιδονίσματα, καὶ κορωνίσματα. λέγονταν βέβαια ἀγερμοὶ (ἀπὸ τὸ ῥῆμα ἀγείρω, ποὺ θὰ πῇ ἀθροίζω, μαζεύω, ἐρανίζομαι) καὶ ὅλοι γενικῶς οἱ ἔρανοι. ὁ ἔρανος χορηγιῶν μεταξὺ τῶν ὑποστηρικτῶν ἑνὸς πολιτικοῦ γιὰ τὴν οἰκονομικὴ στήριξι τοῦ πολιτικοῦ ἀγῶνος του1, ἡ ζητιανιὰ τῶν φτωχῶν στ΄ ἀρχοντικὰ ποὺ γλεντοῦσαν2, ἢ στοὺς ναοὺς ποὺ πανηγύριζαν 3, ἡ θρησκευτικὴ καὶ βακούφικη ζητεία σιτηρῶν καὶ ἄλλων ἀγροτικῶν προϊόντων γιὰ τοὺς ναοὺς καὶ τὰ μοναστήρια τῶν θηλυκῶν ἰδίως θεοτήτων Ῥέας, Εἰλειθυίας, Μητρός, Κυβέλης, Ἀρτέμιδος, Ἥρας, Νυμφῶν, καὶ πολλῶν ἄλλων4, ἀλλὰ κυρίως καὶ ἐν τέλει ἀγερμοὶ λέγονταν αὐτὰ ποὺ τώρα λέμε κάλαντα ἢ κόλιντα τῶν παιδιῶν…
Τὰ παιδιὰ τῆς προϊστορικῆς ἐποχῆς, γιὰ τοὺς Ἕλληνες καὶ τοὺς Ῥωμαίους ὁ λόγος, στὴν ἀρχὴ ἔλεγαν τὰ κάλαντα (=μήνυμα καὶ εὐχὲς νεομηνίας) κάθε πρωτομηνιά…ἀργότερα, κατὰ τὴν ἱστορικὴ ἐποχή, ὅταν τὰ ἡμερολόγια ἦταν προγράμματα καταγραφόμενα, τὰ κάλαντα τῶν παιδιῶν περιωρίστηκαν ἢ στὰ τέσσερα κρίσιμα σημεῖα τοῦ ἔτους, ἰσημερίες καὶ ἡλιοστάσια, ἢ στὶς κατὰ καιροὺς πρωτοχρονιές, ποὺ ἦταν τοποθετημένες ἡ κάθε μιὰ σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ τέσσερα αὐτὰ σημεῖα. στὴν Ἑλλάδα λ.χ. πρὶν ἀπὸ τὸ 432 π.Χ. εἶχαν τὴν πρωτοχρονιὰ στὴ φθινοπωρινὴ ἰσημερία ( 1 Ὀκτωβρίου ἢ καὶ λίγο πρὶν ἀπ᾽ αὐτή)…γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ἔχουμε διασωσμένα κάλαντα καὶ φθινοπωρινὰ ἢ σεπτεμβριάτικα, καὶ ἐαρινὰ ἢ μαρτιάτικα. δὲν ἔχουμε χειμερινὰ καὶ θερινὰ διασωσμένα τραγούδια καλάντων οὔτε μαρτυρίες γιὰ τέτοια.

…Ἔχω τὴ γνώμη ὅτι ἐξ ἀρχῆς τὰ κάλαντα ἢ κατὰ τὶς ἀρχαῖες ἑλληνικὲς ὀνομασίες των εἰρεσιῶναι, χελιδονίσματα, καὶ κορωνίσματα, ἦταν μόνο κοινωνικὰ καὶ ἀγροτικὰ – ἡμερολογιακὰ καὶ παιδικά, χωρὶς κανένα θρησκευτικὸ χαρακτῆρα. θρησκευτικὰ στοιχεῖα…μπῆκαν σ᾽ αὐτὰ μόνο σὲ χρόνια ὄψιμα. ἔτσι βλέπουμε στὰ μὲν ἀρχαϊκὰ καὶ ἔντονα διαλεκτικὰ ἑλληνικὰ χελιδονίσματα καὶ εἰρεσιώνας ν᾽ ἀπουσιάζῃ κάθε ἴχνος θρησκευτικοῦ στοιχείου, στὸ δὲ ὀψιμώτερο κορώνισμα νὰ ἐμφανίζωνται ὁ Ἀπόλλων σὰν πατέρας τῆς Κορώνης καὶ οἱ θεοὶ σὰν ἐκτελεσταὶ τῶν εὐχῶν…

Εἰρεσιώνη στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ἐθιμικὴ συνήθεια λεγόταν κατ᾽ ἀρχὴν ἕνα κλωνάρι ἐλιᾶς στολισμένο μὲ μιὰ τούφα εἶρος8 ἤτοι ἔριον (=μαλλί) – γι᾽ αὐτὸ ἄλλωστε λεγόταν καὶ εἰρεσιώνη

9 – καὶ μὲ διαφόρους πρόσθετους καρποὺς ἀπ᾽ αὐτοὺς ποὺ ὑπάρχουν ἄφθονοι κατὰ τὴ φθινοπωρινὴ καὶ σεπτεμβριάτικη ἰσημερία, ἰδίως ῥόδια, κυδώνια, σῦκα, καὶ σταφύλια. αὐτὸ τὸ κλωνάρι, τὴν εἰρεσιώνη, τὸ κρεμοῦσαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες στὴν πόρτα τους καὶ τὸ κρατοῦσαν ὅσο περισσότερον καιρὸ μποροῦσαν, ὅπως τώρα κρεμοῦν τὸ στεφάνι τῆς πρωτομαγιᾶς. ἀπ᾽ αὐτὴ τὴν εἰρεσιώνη κατάγονται τόσο τὰ κρεμαστάρια ῥοδιῶν καὶ κυδωνιῶν στὸ ταβάνι τοῦ νεοελληνικοῦ ἀγροτικοῦ σπιτιοῦ, ὅσο καὶ ὁ γαμήλιος φλάμπουρας τῶν Σαρακατσάνων ποὺ ἔχει στὰ ἄκρα του μπηγμένα μῆλα. ἐννοεῖται ὅτι τὴν ἀρχαία εἰρεσιώνη τὴν κρεμοῦσαν στὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ τὰ παιδιὰ ποὺ πήγαιναν νὰ τραγουδήσουν τὴν εἰρεσιώνη – κάλαντα. γι᾽ αὐτὸ εἶναι ἀναντίρρητο ὅτι καὶ τὸ δημοτικὸ τραγούδι τῶν καλάντων, ποὺ λεγόταν εἰρεσιώνη

10, εἶναι τῆς φθινοπωρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς.

Χελιδονίσματα λέγονταν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὰ κάλαντα τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς, ἐπειδὴ τὰ παιδιά, ποὺ τὰ τραγουδοῦσαν περιερχόμενα στὰ σπίτια καὶ δεχόμενα φιλοδωρήματα, κυρίως ἀνήγγελλαν τὸν ἐρχομὸ τῆς ἀποδημητικῆς χελιδόνος. καὶ τὰ παιδιὰ αὐτὰ λέγονταν χελιδονισταί

11. καὶ μέχρι σήμερα ἡ χελιδόνα τραγουδιέται ἀπὸ τὰ παιδιὰ σὰν κάλαντα τῆς 1 Μαρτίου σ᾽ ὁλόκληρη τὴν Ἑλλάδα, οἱ δὲ σημερινοὶ χελιδονισταὶ ἔχουν μιὰ ξύλινη χελιδόνα ποὺ τὴν περιστρέφουν σὲ ἄξονα μὲ ἑλκόμενο κορδόνι πάνω σὲ μιὰ ξύλινη τρουλλοειδῆ βάσι στολισμένη μὲ πρώιμα λουλούδια. τὸ ἴδιο πρέπει, νομίζω, νὰ ἔκαναν καὶ οἱ ἀρχαῖοι χελιδονισταί. τὰ ἴδια ἐαρινὰ κάλαντα σὲ μερικὲς περιοχὲς τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος λέγονταν κορωνίσματα, καὶ τὰ παιδιὰ ποὺ τὰ τραγουδοῦσαν κορωνισταί

12, ἐπειδὴ ἀντὶ γιὰ τὴ χελιδόνα τραγουδοῦσαν τὴν κορώνη (=κουρούνα), ἐπίσης ἀποδημητικὸ πτηνὸ καρακοειδές. στὸ μοναδικὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ κορώνισμα, ποὺ διασώθηκε, φαίνεται ἔντονα ὅτι οἱ κορωνισταὶ κρατοῦσαν κι ἔπαιζαν ὁμοίωμα κορώνης, καὶ ἀπ᾽ αὐτὸ συμπέρανα προηγουμένως ὅτι τὸ ἴδιο ἔκαναν καὶ στὴ χελιδόνα, πρᾶγμα ἄλλωστε ποὺ μαρτυρεῖται ὡς ἐπιβίωσι καὶ στὴ νεοελληνικὴ παιδικὴ ἐθιμικὴ πρακτική…Κατὰ τὴ ῥωμαϊκὴ ἐποχή, δηλαδὴ τὴν ἑλληνορρωμαϊκὴ καὶ βυζαντινή, αἱ εἰρεσιῶναι καὶ τὰ χελιδονίσματα ἢ κορωνίσματα ἔγιναν κάλανδα ἢ κάλαντα

13 ἢ μὲ κάποια γλωσσικὴ φθορὰ κόλιντα 14 ἀπὸ τὶς ῥωμαϊκὲς kalendae (=νουμηνία, πρωτομηνιά, τραγούδια πρωτομηνιᾶς καὶ πρωτοχρονιᾶς…
στὴ συνέχεια παραθέτω, μεταφράζω, καὶ σχολιάζω τὰ τέσσερα σῳζόμενα ἀρχαῖα ἑλληνικὰ καὶ προρρωμαϊκὰ κάλαντα, ἤτοι δύο εἰρεσιώνας ἕνα χελιδόνισμα, καὶ ἕνα κορώνισμα. ἀπ΄ ὅ,τι ξέρω, μέχρι σήμερα, οὔτε τὰ προσδιώρισε κανεὶς πρὶν ἀπὸ μένα ὡς κάλαντα, οὔτε τὰ μετέφρασε, οὔτε κἂν τὰ περισυνέλεξε σὲ σῶμα.

2Α. Εἰρεσιώνη α΄

Δῶμα προσετραπόμεσθ΄ ἀνδρὸς μέγα δυναμένοιο,
ὃς μέγα μὲν δύναται, μέγα δὲ βρέμει, ὄλβιος αἰεί.
Αὐταὶ ἀνακλίνεσθε θύραι. πλοῦτος γὰρ ἔσεισι
πολλός, σὺν πλούτῳ δὲ καὶ εὐφροσύνη τεθαλυῖα,
5 εἰρήνη τ᾽ ἀγαθή. ὅσα δ᾽ ἄγγεα, μεστὰ μὲν εἴη,
κυρβέη δ᾽ αἰεὶ κατὰ καρδόπου ἕρποι μᾶζα,
τοῦ παιδὸς δὲ γυνὴ κατὰ διφράδα βήσεται ὕμμιν,
ἡμίονοι δ᾽ ἄξουσι κραταίποδες ἐς τόδε δῶμα,
αὐτὴ δ᾽ ἱστὸν ὑφαίνοι ἐπ΄ ἠλέκτρῳ βεβαυῖα.
10 νεῦμαί τοι νεῦμαι ἐνιαύσιος ὥστε χελιδὼν
ἕστηκ᾽ ἐν προθύροις ………………………………..
εἰ μέν τι δώσεις. εἰ δὲ μή, οὐχ ἑστήξομεν˙
οὐ γὰρ συνοικήσοντες ἐνθάδ᾽ ἤλθομεν.

Μετάφραση

Μπαίνουμε μὲς στ᾽ ἀρχοντικὸ μεγάλου νοικοκύρη,
ἀντρειωμένου καὶ βροντόφωνου καὶ πάντα εὐτυχισμένου.
Ἀνοίξτε, πόρτες, μόνες σας, πλοῦτος πολὺς νὰ ἔμπῃ μέσα,
καὶ μὲ τὸν πλοῦτο συντροφιὰ χαρὰ μεγάλη κι εὐτυχία
κι ὁλόγλυκη εἰρήνη. τ᾽ ἀγγειά του ὅλα γεμάτα νἆναι
καὶ τὸ ψωμὶ στὴ σκάφη νὰ φουσκώνῃ πάντα καὶ νὰ ξεχειλίζῃ.
γι᾽ αὐτὸ ἐδῶ τὸ παλληκάρι σας ἡ νύφη νἄρθῃ θρονιασμένη σὲ θρονί,
ἡμίονοι σκληροπόδαροι στὸ σπιτικὸ αὐτὸ νὰ σᾶς τὴν κουβαλήσουν,
καὶ νὰ ὑφαίνῃ πανὶ σὲ ἀργαλειὸ μὲ χρυσάργυρες πατῆθρες.
σοὔρχομαι σοῦ ξανάρχομαι σὰ χελιδόνι κάθε χρόνο
καὶ στὴν αὐλόθυρά σου στέκομαι .
………………………………………………………………………………..
Ἂν εἶναι νὰ μᾶς δώσῃς τίποτα, καλὰ καὶ καμωμένα,
εἰ δὲ μή, δὲν θὰ στεκόμαστε ἐδῶ γιὰ πάντα.
γιατὶ ἐδῶ δὲν ἤρθαμε γιὰ νὰ συγκατοικήσουμε μαζί σου.

Τὸ τραγούδι διασῴζουν ὁ συντάκτης τοῦ ψευδηροδοτείου Βίου τοῦ Ὁμήρου καὶ ἡ Σούμμα 15…στὴν εἰσαγωγὴ γιὰ τὴν εἰρεσιώνη αὐτὴ λέει ὅτι τὴν τραγουδοῦσε ὁ τυφλὸς καὶ φτωχὸς Ὅμηρος στὴ Σάμο ἀπὸ ἀρχοντικὸ σὲ ἀρχοντικό, ὁδηγούμενος ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ τραγουδοῦσαν κι αὐτὰ μαζί του…ἐπίσης ὁ στίχος 10 μὲ τὴν ἀπροσδόκητη καὶ σαφῶς ἀταίριαστη ἀναφορὰ τῆς χελιδόνος εἶναι προφανῶς προσθήκη ἢ διασκευὴ νεώτερη τοῦ 432 π.Χ., ὅταν ἡ πρωτοχρονιὰ μετατέθηκε ἀπὸ τὴ φθινοπωρινὴ στὴν ἐαρινὴ ἰσημερία, ὁπότε ἡ εἰρεσιώνη αὐτὴ χρησιμοποιήθηκε καὶ ὡς χελιδόνισμα. στὸ κείμενο τῆς Σούμμας ἡ προσθήκη ἔχει καὶ προέκτασι μὲ ὀνομαστικὴ ἀναφορὰ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ συνεπῶς εἰσδοχὴ θρησκευτικοῦ στοιχείου ποὺ χαρακτηρίζει τὴν ὄψιμη ἐποχή. ὅλη μαζὶ ἡ προσθήκη ἔχει ὡς ἑξῆς.
10 νεῦμαί τοι νεῦμαι ἐνιαύσιος ὥστε χελιδὼν
ἕστηκ᾽ ἐν προθύροις ψιλὴ πόδας. ἀλλὰ φέρ᾽ αἶψα
πέρσαι τῷ Ἀπόλλωνος γυιάτιδος ………………..

2Β. Εἰρεσιώνη β΄

Εἰρεσιώνῃ σῦκα φέρειν καὶ πίονας ἄρτους
καὶ μέλι ἐν κοτύλῃ καὶ ἔλαιον ἀναψήσασθαι
καὶ κύλικ᾽ εὔζωρον, ὡς ἂν μεθύουσα καθεύδῃ.

Μετάφραση

Στὴν εἰρεσιώνη φέρνε σῦκα καὶ ψωμιὰ ἀφράτα
καὶ μέλι στὴν κούπα καὶ μύρο ν᾽ ἀλειφτῇ
καὶ κρασὶ στὸ ποτήρι δυνατό, γιὰ νὰ κοιμᾶται σουρωμένη.
Τὸ τραγούδι διασῴζουν ὁ Πλούταρχος καὶ ἡ Σούμμα 16. δημοτικὸ τῶν Ἀθηνῶν τῆς κλασσικῆς ἢ ἀλεξανδρινῆς ἐποχῆς, πιθανῶς ὄχι ὁλόκληρο. γλῶσσα πρότερη κοινὴ ἑλληνικὴ ἡ λεγομένη καὶ ἀττική. μέτρο λυρικῆς ποιήσεως. ἡ μεταγενέστερη ἡλικία του φαίνεται κι ἀπὸ τὴν προχωρημένη σημασία τοῦ ὅρου εἰρεσιώνη. σημαίνει τὴν παρέα τῶν ἀντρῶν πλέον ποὺ τὴν τραγουδοῦν σὲ συμπόσιο, ὅπου ἀλείφονται μὲ μυρέλαιο καὶ πίνουν καὶ μεθοῦν καὶ κοιμοῦνται.

2Γ. Εἰρεσιώνη γ΄

Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:
Στο σπίτι ετούτο πού ‘ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη
ν’ ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».
3. Χελιδόνισμα

Ἦλθ΄ ἦλθε χελιδὼν
καλὰς ὥρας ἄγουσα,
καλοὺς ἐνιαυτούς,
ἐπὶ γαστέρα λευκά,
5 ἐπὶ νῶτα μέλαινα.

Παλάθαν σὺ προκύκλει ἐκ πίονος οἴκου
οἴνου τε δέπαστρον τυροῦ τε κάνιστρον.
καὶ πύρνα χελιδὼν καὶ λεκηθίταν οὐκ ἀπωθεῖται.

Πότερ᾽ ἀπίωμες ἢ λαβώμεθα;
10 εἰ μέν τι δώσεις. εἰ δὲ μή, οὐκ ἐάσομες.
ἢ τὰν θύραν φέρωμες ἢ τὸ ὑπέρθυρον
ἢ τὰν γυναῖκα τὰν ἔσω καθημέναν.
μικρὰ μέν ἐστι, ῥᾳδίως νιν οἴσομες.
ἂν δὴ φέρῃς τι, μέγα δή τι φέροις.
15 ἄνοιγ᾽ ἄνοιγε τὰν θύραν χελιδόνι.
οὐ γὰρ γέροντές ἐσμεν, ἀλλὰ παιδία.

Μετάφραση

Ἦρθε ἦρθε ἡ χελιδόνα,
φέρνει τὸν καλὸ καιρό,
φέρνει τὴν καλὴ χρονιά.
εἶναι ἄσπρη στὴν κοιλιά,
μαύρη στὴ ῥάχι ἑπάνω.

Κύλα κατὰ δῶ ἕναν πελτὲ σύκου ἀπ᾽ τὸ σπιτικὸ τὸ γεμάτο καλούδια.
κέρνα μας ἕνα ποτήρι κρασί, δός μας κι ἕνα πανέρι τυρί.
ἡ χελιδόνα δὲν λέει ὄχι καὶ στὰ σταρόψωμα καὶ στὴν κουλούρα.

Τί λές; θὰ μᾶς δώσῃς ἢ νὰ φύγουμε;
κι ἂν μὲν μᾶς δώσῃς, καλὰ καὶ καμωμένα.
ἂν ὅμως δὲν μᾶς δώσῃς, δὲν θὰ περάσῃ ἔτσι.
ἢ τὴν αὐλόπορτα σοῦ σηκώνουμε ἢ τὸ στέγαστρό της,
ἢ τὴν κοπελλάρα ποὺ κάθεται στὸ σπίτι μέσα.
εἶναι μικρούλα βέβαια, ἀλλὰ τόσο τὸ καλλίτερο,
γιὰ νὰ τὴ σηκώνουμε κι ἐμεῖς ἀκόμη εὐκολώτερα.
κι ἂν φέρῃς νὰ μᾶς δώσῃς κάτι, νἆναι κάτι μεγάλο.
ἔλα ἄνοιξε τὴν πόρτα σου μπροστὰ στὴ χελιδόνα.
δὲν εἴμαστε γέροι ἄνθρωποι, εἴμαστε παιδάκια.

…ᾆσμα διαιρούμενο κατὰ τὴ γνώμη μου σὲ τρεῖς στροφές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες μία εἶναι τὸ ἡμερολογιακὸ ἄγγελμα, μία τὰ αἰτήματα τῶν χελιδονιστῶν, καὶ μία οἱ ἀπειλές των σὲ περίπτωσι μὴ ἐκπληρώσεως τῶν αἰτημάτων τους. αὐθεντικὸ παιδικὸ τραγούδι. οἱ στροφὲς β΄ καὶ γ΄, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς δυὸ ἀναφορὲς τῆς χελιδόνος, εἶναι τὸ ἀρχαιότερο μέρος καὶ προέρχονται ἀπὸ εἰρεσιώνη φθινοπωρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς. …ἡ α΄ στροφὴ ὅμως, ποὺ εἶναι καὶ σὲ διαφορετικὸ μέτρο, καὶ οἱ δύο παρακάτω ἀναφορὲς τῆς χελιδόνος εἶναι τὸ νεώτερο κομμάτι τὸ προστεθειμένο μετὰ τὸ 432 π.Χ. καὶ ἀναφέρονται σὲ ἐαρινὴ ἰσημερία καὶ πρωτοχρονιά. εἶναι τὸ κυρίως χελιδόνισμα. …καὶ στὰ σημερινὰ κόλιντα τῆς Τερπνῆς Σερρῶν ὑπάρχει τὸ στοιχεῖο τῆς ἀπειλῆς. ὑπάρχουν τρία στοιχεῖα. α΄) τὸ ἡμερολογιακὸ ἄγγελμα μὲ τὶς εὐχές, β΄) τὸ θρασὺ αἴτημα, καὶ γ΄) ἡ παιδικὴ ἀπειλή. ὅπως ἀκριβῶς σ΄ αὐτὸ τὸ δωρικὸ χελιδόνισμα. δηλαδή.

α΄. Κόλιντα, μπάμπω, κόλιντα! (ἄγγελμα)
τρεῖς χιλιάδις πρόβατα,
κι ἄλλα τόσα γίδια. (εὐχὲς)
β΄. Δῶσι, κυρά, καρύδια,….
δῶσι κι ἄλλα,… (θρασὺ αἴτημα)
γ ΄. Νὰ μὴ σὶ σπάσου τὰ κιραμίδια!
νὰ μὴ σὶ σπάσου τ᾽ σκάλα ! (ἀπειλή).

εἶναι ἐκπληκτικὸ ὅτι τὰ στοιχεῖα αὐτὰ διατηρήθηκαν τόσους αἰῶνες. ὑπ᾽ ὄψιν δὲ ὅτι καὶ ἡ Τερπνή, ὅπως ἡ Ῥόδος, ἦταν μέρος δωρικό, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὶς λέξεις τῆς τοπικῆς της λαλιᾶς ἀσαμόραστος καὶ μᾶκος (σᾶμα-σῆμα, μάκων-μήκων. βλ. Λεξικὸ τοῦ Ν. Πασχαλούδη). ἄλλωστε καὶ ὅλοι οἱ Μακεδόνες ἦταν Δωριεῖς, ἀφοῦ, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, καὶ μέσα στ᾽ ὄνομά τους φαίνεται τὸ δωρικὸ μᾶκος (=μῆκος, ψηλὸ ἀνάστημα).
4. Κορώνισμα

Ἐσθλοί, κορώνῃ χεῖρα πρόσδοτε κριθέων
τῇ παιδί τἀπόλλωνος ἢ λέκος πυρῶν
ἢ ἄρτον ἢ ἤμαιθον ἢ ὅτι τις χρῄζει.
δότ᾽, ὦγαθοί, <τι> τῶν ἕκαστος ἐν χερσὶν
5 ἔχει κορώνῃ. χἅλα λήψεται χόνδρον.
φιλεῖ γὰρ αὕτη πάγχυ ταῦτα δαίνυσθαι.
ὁ νῦν ἅλας δοὺς αὖθι κηρίον δώσει.
ὦ παῖ, θύρην ἄγκλινε. πλοῦτος ἤκουσε,
καὶ τῇ κορώνῃ παρθένος φέρει σῦκα.
10 θεοί, γένοιτο πάντ᾽ ἄμεμπτος ἡ κούρη
κἀφνειὸν ἄνδρα κὠνομαστὸν ἐξεύροι.
καὶ τῷ γέροντι πατρὶ κοῦρον εἰς χεῖρας
καὶ μητρὶ κούρην εἰς τὰ γοῦνα κατθείη,
θάλος τρέφειν γυναῖκα τοῖς κασιγνήτοις.
15 ἐγὼ δ᾽ ὅκου πόδες φέρουσιν, ὀφθαλμοὺς
ἀμείβομαι Μούσῃσι πρὸς θύρῃσ᾽ ᾄδων
καὶ δόντι καὶ μὴ δόντι πλέονα τῶν γεω.
………………………………………………
ἀλλ᾽ , ὦγαθοί, ἐπορέξαθ᾽ ὧν μυχὸς πλουτεῖ .
δὸς ὦν, ἄναξ, δὸς καὶ σὺ πότνα μοι νύμφη.
20 νόμος κορώνῃ χεῖρα δοῦν᾽ ἐπαιτούσῃ.
τοσαῦτ᾽ ἀείδω. δός τι καὶ καταχρήσει.

Μετάφραση

Δῶστε, καλοί μου, μιὰ χεριὰ κριθάρι στὴν κορώνη,
τὴν κόρη τοῦ Ἀπόλλωνος, ἢ ἕνα πιάτο στάρι,
ἢ ἕνα ψωμὶ ἢ ἕνα ἡμιώβολο, ἢ ὅ,τι ἔχει κανεὶς προαίρεσι.
δῶστε, καλοί μου, κάτι ἀπ᾽ αὐτὰ ποὺ ὅλοι σας κρατᾶτε,
δῶστε στὴν κορώνη. παίρνει δὲ καὶ λίγα σπυριὰ ἁλάτι.
γιατὶ τῆς ἀρέσουν πάρα πολὺ νὰ τρώῃ κάτι τέτοια.
ὅποιος δίνει ἁλάτι σήμερα, αὔριο θὰ δώσῃ μελιοῦ κηρήθρα.
ἄνοιξε τὴν πόρτα, δοῦλε. ὁ πλοῦτος τὴν κορώνη τὴν ἀκούει.
νά κι ἡ κοπέλλα ποὔρχεται καὶ φέρνει στὴν κορώνη σῦκα.
ὄμορφη κάντε την, θεοί, κόρη χωρὶς ψεγάδι,
κι ἄντρα νὰ βρῇ βοηθῆστε την πλούσιο καὶ παινεμένο.
στὰ χέρια τοῦ γέρου πατέρα της ἕναν ἐγγονὸ ν᾽ ἀκουμπήσῃ,
στῆς γριᾶς μάννας τὰ γόνατα μιὰ ἐγγονὴ ν᾽ ἀφήσῃ.
καὶ γιὰ τοὺς ἀδερφούς της κάποια γυναῖκα βλαστάρι ν᾽ ἀνατρέφῃ.
κι ἐγὼ κυττῶ νὰ πηγαίνω ὅπου μὲ πᾶν τὰ πόδια μου,
κι ἐκεῖ στὶς πόρτες ἐμπροστὰ νὰ τραγουδῶ στὶς Μοῦσες.
μοῦ δώσῃ δὲν μοῦ δώσῃ κάποιος, πιότερα τοῦ εὔχομαι ἀπ᾽ ὅσα ἔχει.

………………………………………………………………………………….

Ἀλλ΄, ὦ καλοί μου, δῶστε μου, ἀπ᾽ τοῦ κελλαριοῦ σας τὰ καλούδια.
δῶσε μου καὶ σύ, βασιλιᾶ μου, δῶσε μου καὶ σύ, νεράιδα λατρευτή.
ἔθιμο εἶναι νὰ δίνῃς μιὰ χεριά, ὅταν ἡ κορώνη ζητιανεύῃ.
μέχρι ἐδῶ τὸ ᾆσμα μου. δῶσε κι ἀπ᾽ τὸ ὑστέρημά σου κάτι.

Τὸ τραγούδι αὐτὸ διασῴζει ὁ Ἀθήναιος18, ὁ ὁποῖος τὸ πῆρε ἀπὸ τὸν Κολοφώνιο ποιητὴ Φοίνικα. ὑπῆρχαν τέτοια δημοτικὰ κορωνίσματα, στὰ ὁποῖα ἀντὶ γιὰ τὴ χελιδόνα τραγουδιόταν ἡ κορώνη (κουρούνα), ὅπως μαρτυροῦσαν οἱ Ἔφιππος, Ἁγνοκλῆς, καὶ Πάμφιλος, στοὺς ὁποίους παραπέμπει ὁ Ἀθήναιος, καὶ μαρτυρεῖ ὁ Ἡσύχιος19 καὶ ἔμμεσα ὁ Αἰλιανός20. ἐννοεῖται ὅτι ἦταν ἀγερμοὶ τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας καὶ πρωτοχρονιᾶς ὅπως τὰ χελιδονίσματα…ἡ κορώνη εἶναι προσωποποιημένη καὶ θεοποιημένη καὶ θυγατέρα τοῦ Ἀπόλλωνος, τὶς δὲ εὐχὲς ἐκπληρώνουν οἱ θεοί. τὰ τρόφιμα φιλοδωρήματα τὰ «τρώει» ἡ ἴδια ἡ Κορώνη, κάτι ποὺ εἶναι ἱερατικὴ φανφάρα. τὸ κορώνισμα κατὰ μὲν τὴν εἰσαγωγικὴ σημείωσι τοῦ Ἀθηναίου τὸ τραγουδοῦσαν ἄνδρες ἀγείροντες, καὶ ὄχι παιδιά,κατὰ δὲ τὸ ἴδιο τὸ περιεχόμενο τοῦ ᾄσματος ἕνας μόνο ἄντρας, ἐπαγγελματίας κορωνιστής, δηλαδὴ προφανῶς ἱερεύς. εἶναι πολὺ ἐμφανῆ τὸ ἐπαγγελματικὸ ζητιανηλίκι, ἡ προσπάθεια προκλήσεως τοῦ οἴκτου τῶν ἀκροατῶν, ἡ χρῆσι κολακείας, καὶ ἡ διπλωματικὴ γλῶσσα καὶ φιλοφρόνησι τοῦ ἐπαγγελματία ζητιάνου. τὸ νόμισμα ἤμαιθον, ποὺ ἀναφέρεται, εἶναι κατὰ τὸν Ἡσύχιο ἡμιώβολον (μισὸς ὀβολὸς) ἢ στὴν Κύζικο διώβολον (δύο ὀβολοί)21. τὸ κορώνισμα πρέπει νὰ εἶναι ἀρχικὰ μὲν νεώτερο τοῦ 432 π.Χ., ὡς διασκευὴ δὲ εἶναι τοῦ Δ΄ ἢ τῶν Γ΄-Α΄ π.Χ. αἰώνων. πολὺ γρήγορα πρέπει ἀπὸ παιδικὸ κορώνισμα νὰ μεταπήδησε σὲ ἱερατικὸ ἀγερμό, καὶ ἀπὸ ἱερατικὸ ἀγερμὸ σὲ συμποσιακὸ κι ἐν τέλει σὲ γαμήλιο τραγούδι ἐνηλίκων…

ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Ἡρόδοτος 1, 61, 3.
2. Ὅμηρος, ρ 360-3.
3. Πολυδεύκης 3, 111.
4. Αἰσχύλος, Ξάντριαι, ἀπ. 168 Ναuck. Ἡρόδοτος 4, 35, 1-4.
Πλάτων, Πολ., 2 (381 d). Διονύσιος Ἁλικ., Ῥωμ. ἀρχ. 2, 19, 2. Ἐπιγραφὴ-Ψήφισμα Ἁλικαρνασσοῦ 2656, 26-28 (Α΄ π.Χ. αἰ.), CΙG 2, 453. Λουκιανός, Ψευδόμ., 13. Ἡσύχιος, λ. ἀγείρειν. ἀγερμός˙ κορωνισταί˙ χελιδωνισταί. Φώτιος, λ. ἀγείρει. Σούμμα (= Σουΐδας) , λ. ἀγείρει.
5. Ἀριστοφάνης, Ὄρν., 1410-17..Ψευδηρόδοτος,Ὁμήρου βίος, 33. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Ἀθήναιος 8, 59-60 (359b-360b). Ἡσύχιος, λ. κορωνισταί˙ χελιδονισταί. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη˙ Ὅμηρος. Εὐστάθιος, Εἰς Ὀδύσσ., φ 411-412 (1914, 40-50)˙ Ἐπιστ. 41 (μεγάλῳ ἑταιρειάρχῃ), ἔκδ. T.L.F. Tafel, Opuscula, 344 (Francofurti 1832). Ἰωάννης Τζέτζης, Ἱστ. 13, 237-250. οἱ Ἕφιππος, Ἁγνοκλῆς, Φοίνιξ, Θέογνις, καὶ Πάμφιλος, στὸν Ἀθήναιο, ἔνθ΄ ἀνωτ.
6. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33.
7. Κατ᾽ ἄλλους γύρω στὸ 700 ἢ τὸ 353 ἢ τὸ 46 π.Χ., ἀλλ᾽ αὐτοὶ δὲν ἔχουν δίκαιο.
8. Ὅμηρος, δ 135˙ ι 425-6.
9. Εὔπολις, Οἱ δῆμοι, ἀπόσπ. 131 Edmonds (=Κ119). Ἀριστοφάνης, Ἱππ., 728 – 9˙ Σφ., 398-9˙ Πλ., 1053-54. Ἐπιγραφὴ Ἀττικῆς (ἐπιτυμβία Θεσμοφάνους, νεώτερη τοῦ Μενάδρου) 956, 9-12 CIG 1, 537. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Ἰώσηπος, Ἀρχ. 3, 245. Ἀλκίφρων, Ἐπιστ. 2, 35, 1 (ἢ 3, 37, 1) (ἀγροικικαί, Ἐπιφυλὶς Ἀμαρακίνῃ).Ἡσύχιος, λ. εἰρεσιώνη. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη˙ Ὅμηρος.
10. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη˙ Ὅμηρος.
11. Ἀριστοφάνης, Ὄρν., 1410-17. Ἀθήναιος 8, 60 (360bcd).Ἡσύχιος, λ. χελιδονισταί. Σούμμα, λ. χελιδόνιον μέλος. Εὐστάθιος, Εἰς Ὀδύσσ., φ 411-412 (1914, 40-50)˙ Ἐπιστ. 41, ἔνθ΄ ἀνωτ.. Πρβλ. καὶ Πενθέκτης ἐν Τρούλλῳ συνόδου, καν. 62.
12. Ἔφιππος, Ὀβελιαφόροι, στὸν Ἀθήναιο 8, 58 (359 b). Ἀθήναιος, 8, 58-60 (359b˙ def˙ 360 ab). Αἰλιανός, Περὶ ζῴων 3, 9. Ἡσύχιος, λ. κορώνη˙ κορωνισταί.Ἰωάννης Τζέτζης, Ἱστ. 13, 237-267.
13. Πουλολόγος, (καλανδίζω ). Φορτουνᾶτος (κάλαντα ), στὸ τοῦ Ἐμ. Κριαρᾶ, Λεξικὸ…, λ. καλανδίζω – κάλαντα. σημερινὴ δημοτικὴ γλωσσικὴ χρῆσι.
14. Σήμερα στὴν Τερπνὴ γιὰ τὸν ἀγερμὸ τῆς 24 Δεκεμβρίου.
15. Ψευδηρόδοτος, Ὁμήρου βίος, 33. Σούμμα, λ. Ὅμηρος.
16. Πλούταρχος, Θησ. 22, 6-7. Σούμμα, λ. εἰρεσιώνη.
17. Ἀθήναιος 8, 60 (360bcd). Εὐστάθιος, Εἰς Ὀδύσσ., φ 411-412 (1914, 40-50)˙ Ἐπιστ. 41, ἔνθ΄ ἀνωτ.. τὸ ἐκδίδουν καὶ οἱ ἐκδότες τῶν λυρικῶν ποιητῶν Bergk, Hiller, Crusius, Page, στὴν κατηγορία τῶν δημοτικῶν (populares).
18. Ἀθήναιος 8, 59 (359d-360b).
19. Ἡσύχιος, λ. κορώνη˙ κορωνισταί.
20. Αἰλιανός, Περὶ ζῴων 3,9.
21. Ἡσύχιος, λ. ἤμαιθον. καὶ ὁ Ἡρῴδας (Διδάσκ., 44) ἀναφέρει τρί᾽ ἤμαιθα.
22. Ἔφιππος, στὸν Ἀθήναιο 8, 58 (359b).
23. Ἰωάννης Τζέτζης, Ἱστ. 13, 250-267.
Ἡ μελέτη αὐτὴ πρωτοδημοσιεύτηκε τὸ 1999 στὸ περιοδικὸ ‘’Τερπνή’’, φ. 42 – 44 (2001 – 02). Μελέτες 4 (2008) Κύρια πηγή: http://www.philologus.gr/1/44—-1450–600-x/142-2010-02-07-21-24-34
*Βλ. Βίοι Ομήρου, βίος Ηροδότου, στίχ. 462: «ταῖς νουμηνίαις προσπορευόμενος πρὸς τάς οἰκίας τάς εὐδαιμονεστέρας, ἐλάμβανε τι ἀείδων τὰ ἔπεα τάδε ἃ καλεῖται Εἰρεσιώνη, ὠδήγουν δὲ αὐτὸν καὶ συμπαρῆσαν αἰεὶ τῶν παίδων τινες τῶν ἐγχωρίων».
*Βλ. Βίοι Ομήρου, βίος Ηροδότου: «ᾔδετο δὲ τάδε τὰ ἔπεα ἐν τῇ Σάμῳ ἐπὶ πολὺν χρόνον ὑπὸ τῶν παίδων ὅτε ἀγείροιεν ἐν τῇ ἑορτῇ τοῦ Ἀπόλλωνος», (στιχ. 462

ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ
–ellinon-pnevma.blogspot.g
– www.explorecrete.com

 ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ 

Christ is Born - Χριστός Γεννάται - Xristos Genate - All Odes - 1st Tone

Μεγαλυνάρια Χριστουγέννων Α΄Ήχος - Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία

O Pόδιος πρώην αρχιεπίσκοπος Aμερικής, Σπυρίδων, θέτει τέρμα στην σιωπή του και καταρρίπτει μύθους και ψεύδη

Συνέντευξη στον
Βασίλη Αθανασίου

Ο πρώην αρχιεπίσκοπος Αμερικής, ο Ρόδιος Σπυρίδων, μπορεί να παραιτήθηκε, για λόγους που εξηγεί, αλλά ποτέ δεν έπαυσε να ενδιαφέρεται για τα εκκλησιαστικά πράγματα, τόσο της Αμερικής, όσο και της Ορθοδοξίας, γενικότερα.
Το έργο που προσέφερε, απ’ όποιο μετερίζι, κλήθηκε, είναι γνωστό σε όλους και αναγνωρίσιμο, αν και ορισμένοι κύκλοι προσπάθησαν να του θέσουν εμπόδια και σε κάποιες περιπτώσεις το πέτυχαν, επειδή δεν σκέφθηκε καν να συμβιβαστεί.
Γέννημα και θρέμα της Ρόδου δεν ξεχνά ποτέ την ιδιαίτερη πατρίδα του, την οποίαν επισκέπτεται συχνά, αλλά συνειδητά παραμένει στην αφάνεια. Προτιμά να παραμένει κοντά στους οικείους του, με τους οποίους μοιράζεται τους προβληματισμούς του.
Σε συνέντευξή του προς τη «δημοκρατική» και στον Βασίλη Αθανασίου, με τον οποίον συνδέεται με φιλία από τα μαθητικά τους χρόνια, εξιστορεί, με θαυμαστή αντικειμενικότητα τους λόγους που τον οδήγησαν σε παραίτηση από την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, αναφέρεται με θέρμη για τη Ρόδο, ενώ εκφράζει τις θέσεις του και για πολλά εκκλησιαστικά θέματα, παλιά και της τρέχουσας επικαιρότητας.
Στους αναγνώστες μας παρέχεται μοναδική ευκαιρία να μάθουν την απόλυτη αλήθεια για πολλά και κρίσιμα ζητήματα, πολλά από τα οποία επεδίωξε (και ενίοτε πέτυχε) να κρύψει κάτω από το χαλί μια ανεκδιήγητη προπαγάνδα.
Η συνέντευξη του πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνος, αναλυτικά:
Η πρόσφατη έλευση του πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνα στο νησί μας, όπου έρχεται κατά καιρούς για να επισκεφθεί την οικογένειά του, μας έδοσε την ευκαιρία να τον πλησιάσουμε ξανά και να συζητήσουμε για διάφορα θέματα που αφορούν την Εκκλησία μας και τον Ελληνισμό της Αμερικής. Η πείρα του από τη μακρόχρονη εκκλησιαστική του διακονία σε διάφορα πόστα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ευρώπη και την Αμερική, μας βοήθησε να πάρουμε μια ελαφρά και επιφανειακή γεύση των ποικίλων προβλημάτων που η Ορθοδοξη Εκκλησία αντιμετωπίζει στη σημερινή εποχή και που αυτή καλείται να επιλύσει με βάση την μακραίωνη παράδοση και ιστορία της.
Ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Σπυρίδων, κατά κόσμο Γεώργιος Παπαγεωργίου, αφού μαθήτευσε στην Αστική Σχολή και αργότερα στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο της Ρόδου, φοίτησε στη συνέχεια στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από όπου αποφοίτησε αριστούχος το 1966. Έκαμε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και αργότερα, με υποτροφία του Πατριαρχείου, συνέχισε τη μετεκπαίδευσή του στη Γερμανία. Υπηρέτησε στην Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών (Γενεύη), γραμματεύς του Ορθοδόξου Κέντρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ της Ελβετίας, προϊστάμενος της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της Ρώμης, εκτελεστικός γραμματεύς της Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο με τη Παγκόσμια Λουθηρανική Ομοσπονδία. Εκπροσώπησε κατά καιρούς το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε διάφορες εκκλησιαστικές αποστολές. Εκλέχθηκε το 1985 Επίσκοπος Απαμείας, το 1991 Μητροπολίτης Ιταλίας και το 1996 Αρχιεπίσκοπος Αμερικής. Παραιτήθηκε από τον αρχιεπισκοπικό θώκο της Αμερικής τον Αύγουστο του 1999 και έκτοτε ιδιωτεύει. Σχετικό αρχειακό υλικό, πλούσιο και εντυπωσιακό, μπορεί ο αναγνώστης να βρει στο διαδίκτυο (http://www,archbishopspyridon.gr).

Σεβασμιότατε, βρίσκεστε ξανά στον τόπο της καταγωγής σας, τη Ρόδο. Γνωρίζουμε, την πάγια συνήθεια σας να προτιμάτε την αφάνεια. Εντούτοις επιτρέψτε μου ένα σύντομο διάλογο για χάρη των αναγνωστών μας. Και πρώτο θα ερωτούσα, φυσικά, για τα αισθήματα που σας προκαλεί η κατά καιρούς επίσκεψη στο νησί μας.
Κάθε επίσκεψη στη Ρόδο είναι και αλυσίδα ολόκληρη ξεχωριστών σιγκινήσεων, καθώς οι μνήμες -και είναι τόσες- αναπόφευκτα ξαναζωντανεύουν επαναφέροντας σε χρόνια παληά, στις γειτονιές του καιρού εκείνου που έσφυζαν από ζωή, στις αθώες παιδικές συναναστροφές, στα ανέμελα μαθητικά χρόνια. Μια εποχή ωραία που οι έγνοιες της ζωής είχαν παραδόσει στη λήθη και που, σε κάθε επίσκεψη, ξαναπαίρνει σάρκα και οστά.
Θα ‘ταν βέβαια παράληψη να μη τονίσω και την υπερηφάνεια για την μακρά και ένδοξη ιστορία του νησιού μας, ένα αίσθημα που σε κάθε επίσκεψη γίνεται όλο και πιο έντονο. Βλέπετε, δεν την διδαχθήκαμε στα γυμνασιακά θρανία την περίλαμπρη αυτή ιστορία που’ ναι ριζωμένη στα βάθη των αιώνων. Μόνοι την ανακαλύψαμε αργότερα εντρυφώντας σε τούτη ή εκείνη την ιστορική μελέτη. Κι αυτό είναι ίσως που καθιστά το αίσθημα της δίκαιης υπερηφάνειας βαθύτερο ακόμη.
Κάθε επίσκεψη λοιπόν και ένας κόσμος ολόκληρος πλούσιων και μοναδικών συγκινήσεων!
• Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς μεσολάβησε και παραιτηθήκατε από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Αμερικής πριν είκοσι περίπου χρόνια; Από τότε μέχρι σήμερα εμφανίσθηκαν στον Τύπο διάφορες εκδοχές. Ποιά είναι η ορθότερη;

Η απάντηση είναι απλή. Στο διάστημα 1996-1999 η διοίκηση του Πατριαρχείου έκρινε πως το μέλλον της Αρχιεπισκοπής θα εξασφαλιζόταν ευκολότερα με την βοήθεια μιας ομάδας ανθρώπων με ειδική επίδοση στα οικονομικά. Η σχετική τοποθέτησή μου, υπαγορευμένη από τη προηγούμενη μακρόχρονη διακονία μου, ήταν διαφορετική. Οι δυο απόψεις αποδείχθηκαν τελικά ασύμβατες. Αυτό οδήγησε αναπόφευκτα στην παραίτησή μου από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο τον Αύγουστο του 1999. Αυτή είναι η ουσία του όλου θέματος.
• Πού και πώς περάσατε τα επόμενα χρόνια; Δεν σας ακούσαμε ποτέ να απευθύνετε καταγγελτικό λόγο. Πρόκειται ασφαλώς για συνειδητή επιλογή που πρέπει να έχει βαθύτερα αίτια. Είναι έτσι;
Μετά την Αμερική θεώρησα πως σκοπιμότερο ήταν να κρατήσω αποστάσεις από τα διάφορα κέντρα και παράκεντρα της εκκλησιαστικής εξουσίας. Περιορίσθηκα στη μακρόθεν παρακολούθηση των εξελίξεων. Δεν υπήρχε άλλωστε αποχρών λόγος να κατέλθω στον στίβο των λεκτικών αντιπαραθέσεων και φραστικών συγκρούσεων. Αλλά, όπως είχα καθήκον, δεν απέφυγα σ’ όλο αυτό το διάστημα να διατυπώνω σε όσο το δυνατό θετικότερο τόνο, μέσω δηλώσεων και συνεντεύξεων, τις απόψεις μου για τα κορυφαία εκκλησιαστικά γεγονότα που σημάδεψαν τις τελευταίες δεκαετίες της εποχής μας.
• Πώς βλέπετε την κατάσταση στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής σήμερα; Γράφονται και ακούονται πολλά. Ποιές είναι οι δικές σας εκτιμήσεις;
Γράφονται πολλά και ακούγονται περισσότερα. Η αλήθεια είναι ότι η Αρχιεπισκοπή Αμερικής ευτύχησε επιτέλους να αποκτήσει αρχιεπίσκοπο νέο, δραστήριο και ικανό να αντιμετωπίσει τα πολλά και περίπλοκα προβλήματα της Εκκλησίας της Αμερικής. Συσσωρευμένα από δεκαετίες, τα προβλήματα αυτά εμφανίζονται σήμερα υπό οξύτερη μορφή, ζητώντας λύση άμεση, αν πρόκειται να επιζήσει η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο Ελληνισμός της Αμερικής. Από τη συνεχή αφομοίωση του ελληνικού στοιχείου, τη συρρίκνωση των ελληνικών σχολείων, τη σχετικοποίηση της ορθόδοξης θεολογίας, την αδιάκοπη επαγγελματοποίηση της ιερωσύνης μέχρι και τα τελευταία πρωτοφανή οικονομικά σκάνδαλα, όλα αυτά θα αποτελέσουν τώρα αντικείμενο φροντίδας του νέου Αρχιεπισκόπου. Και όπως δείχνει το ευοίωνο ξεκίνημα της ποιμαντορίας του, ο νέος αρχιεπίσκοπος, πλούσιος σε χαρίσματα, δεν υστερεί σε οραματισμό και «πολιτική βούληση» προκειμένου να αναλάβει μια γενναία πρωτοβουλία αναμόρφωσης και ανανέωσης που θα αναχαιτίσει, έστω και εν μέρει, την παρακμιακή ολίσθηση της Αρχιεπισκοπής, ορατή εδώ και χρόνια ακόμη και δια γυμνού οφθαλμού.

• Κυκλοφορούν συχνά φήμες για απόσπαση και ανεξαρτοποίηση της Αρχιεπισκοπής της Αμερικής από το Πατριαρχείο. Πόσο βάσιμα είναι τα φημολογούμενα;
Πρόκειται για ευσεβή πόθο πολλών ορθοδόξων της Αμερικής, κληρικών και λαϊκών, ελληνοαμερικανών και μη, που έχοντας για βάση κοινωνικο-πολιτικά κυρίως κριτήρια, προπαγανδίζουν την αυτοκεφαλία ως πανάκεια για κάθε αρνητική εξέλιξη και κάθε είδος σκανδάλου στο χώρο της Εκκλησίας.
Πιστεύοντας σε μια “Αμερικανική Ορθοδοξία”, εργάζονται με ζήλο για την πλήρη αποξένωση των ορθοδόξων της Αμερικής από τον κόσμο της προέλευσής τους και την οριστική αποκοπή από τις φυσικές τους ρίζες, εκλησιαστικές και εθνικές.
Πολλοί θεωρούν τους θιασώτες της αυτοκεφαλίας ακίνδυνους πλέον, καθώς στερούνται σημαντικών οικονομικών πόρων που θα τους επέτρεπαν να οργανωθούν αρτιότερα και να αναλάβουν συστηματική προπαγάνδα για την προσέλκυση νέων οπαδών. Πάντως το έργο των παροπλισμένων σήμερα “αυτοκεφαλιστών”, αν και υποτονικό, συνεχίζεται επίμονα με την ελπίδα για ένα “καλλίτερο” αύριο…
• Πώς σχολιάζετε την κρίση που ξέσπασε μεταξύ του Πατριαρχείου Κων/πόλεως και της ρωσικής εκκλησίας, με αφορμή το “Ουκρανικό”;
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ως Μητέρα Εκκλησία της Ουκρανίας, είναι το μόνο αρμόδιο όργανο που –με βάση την παράδοση, τα ιστορικά δεδομένα, τα στοιχεία της εν τόπω διαμορφωμένης σήμερα κατάστασης, καθώς και τη φωνή του ουκρανικού λαού– είχε τη δυνατότητα να σταθμίσει ανεπηρέαστα τα πράγματα, προκειμένου να εξεύρει την προσφορότερη λύση για το καλό της τοπικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, της ίδιας της Εκκλησίας της Ρωσίας και σύνολης της Ορθοδοξίας.
Αναμενόμενο ήταν η λύση που δόθηκε να μην είναι εναρμονισμένη με τους σλαβοφιλικούς στόχους και τα φιλόδοξα πρωτοκαθεδριακά σχέδια της ρωσικής Εκκλησίας. Δεν αμφιβάλλω παραταύτα ότι, η ρωσική Εκκλησία, απομονωμένη όλο και περισσότερο εντός της πανορθόδοξης οικογένειας, θα συνειδητοποιήσει, αργά ή γρήγορα, το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει.
• Κατά καιρούς, λόγω της διακύμανσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, γίνεται λόγος για μεταφορά του Πατριαρχείου σε άλλη χώρα. Συγκεκριμένα αναφέρεται η Ελλάδα ή η Ελβετία ή η Αμερική. Έχετε άποψη επί του θέματος;
Το Πατριαρχείο είναι θεσμός αιωνόβιος και οι θεσμοί αυτού του είδους δεν καταλύονται ούτε μεταφέρουν την έδρα τους λόγω περιστασιακών δυσχερειών ή αντιξοοτήτων πολιτικού χαρακτήρα.
Ορισμένοι, βέβαια, έχοντας την αίσθηση ότι το Πατριαρχείο βρίσκεται στα προτελεύτεια, υποστηρίζουν την ανάγκη της μεταφοράς του. Η μεταβολή αυτή ίσως μάλιστα να διευκόλυνε ορισμένα πράγματα από πρακτικής πλευράς. Ισως ακόμη και να εξυπηρετούσε τα αδιαφανή σχέδια άλλων παραγόντων. Αλλ’ αυτό για τον πατριαρχικό θεσμό θ’ αποτελούσε όχι πλέον το προοίμιο αλλά τον επίλογο του τέλους.
Πάντως, η ευχή σύνολου του λαού της Εκκλησίας δεν επιδέχεται παρερμηνεία: το Πατριαρχείο, παγιωμένο εκεί στον ιερό τόπο όπου το έταξε η Ιστορία και η ευσέβεια των πιστών, να συνεχίσει να εκπέμπει γαλήνια το ευεργετικό του φως όπως ο φάρος πάνω στον ψηλό θαλασσόδαρτο βράχο.
• Αν μπορούσατε να γυρίσετε το ρολόι πίσω, τι θα κάνατε διαφορετικά και τι θα αποφεύγατε;
Όταν, ως υπεύθυνος άνθρωπος και δη κληρικός, καλείσαι να πάρεις σοβαρές και δύσκολες αποφάσεις, όσο σκληρές και δύσληπτες και αν θεωρηθούν από τους μη υπεύθυνους, τις παίρνεις χωρίς δισταγμό και με πεποίθηση αναλαμβάνοντας την ευθύνη τους μέχρι τέλους. Χώρος για ύστερες σκέψεις και αναθεωρήσεις δεν υπάρχει.

Πηγή:www.dimokratiki.gr

Νεότουρκοι Δαρβινιστές

© Παρέχεται από: Huffington Post.

Κάρτα των νεότουρκων. Δεν τήρησαν καμία από τις αρχές που αναγράφεται στην κάρτα.

Περίπου ένα εκατομμύριο Αρμένιοι, Τούρκοι πολίτες, χάθηκαν στην εκατόμβη που τους έστειλαν το 1915, όχι οι Σουλτάνοι αλλά οι Νεότουρκοι Δαρβινιστές που πήραν την εξουσία. Αφορμή υπήρξε, το αρμενικό κίνημα για μια ανεξάρτητη Αρμενία, αλλά υπήρξε και η αιτία: Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός των Νεότουρκων, που βιάστηκαν να τον εφαρμόσουν στην Τουρκία πριν ακόμα συμπεριληφθεί στον Ναζισμό. Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. 

Το κίνημα των Νεοτούρκων, που γεννήθηκε στις στρατιωτικές σχολές της «Εις την Πόλιν» (γιατί αυτό σημαίνει Ιστανμπούλ) ιδρύθηκε  στις 14 Ιουλίου του 1889 στην εκατοστή επέτειο  της Πτώσης της Βαστίλης! Ζητούσε την επαναφορά του Οθωμανικού  Συντάγματος του 1876 που είχε καταργηθεί από τον Σουλτάνο Αμπτούλ Χαμίντ. Τα μέλη, ανάμεσα στα οποία ήταν και Χριστιανοί, ακολουθούσαν μασονικές πρακτικές. Πολλά εξορίστηκαν από τον Σουλτάνο και τα περισσότερα απ’ αυτά θα εγκατασταθούν στο Παρίσι. Το οποίο από τότε φιλοξενούσε κάθε είδος εξόριστο επαναστάτη. Στα καφενεία του Καρτιέ Λατέν, γεμάτα από Μαρξιστές, Σοσιαλιστές, Αναρχικούς, ετοιμάζονταν εξεγέρσεις. Σε ένα βρίσκεις ακόμα το κάθισμα όπου καθόταν ο Λένιν γιατί φέρει τον όνομά του στην πλάτη. 

Εκείνη την εποχή, δύο από τις πολυσυζητημένες  ιδεολογίες ήταν ο Μαρξισμός και ο Κοινωνικός Δαρβινισμός. Αυτός ο τελευταίος κυκλοφορούσε αρκετά ανάμεσα σε ομάδες εξορίστων που  θα μπορούσαμε να τους ονομάσουμε εθνικιστές, ακροδεξιούς, ρατσιστές.  Ο Δαρβινισμός, που ήταν της μόδας, εξηγούσε  την «Προέλευση των ειδών». Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός  δίδασκε ότι και στις ανθρώπινες κοινωνίες «χρειάζεται να επιζήσουν οι  ικανότεροι». Και ότι «η κληρονομικότητα έχει έναν χαρακτήρα  που υπερβαίνει σε ποιότητα αυτά που μαθαίνεις αργότερα». Συνεπώς επιβάλλεται «η επιλεκτική επιβίωση των ισχυρότερων». Μπορεί να βρει κανείς την προέλευση και του ναζισμού σε΄ αυτήν την θεωρία του «υπερανθρώπου». Αυτό που θα κρατήσουν αργότερα  από αυτήν την ιδεολογία οι πιο Οθωμανοί από τους Νεότουρκους θα είναι η νομιμοποίηση της εξάλειψης μιας κατώτερης και ασθενέστερης φυλής στις ανθρώπινες κοινωνίες. ’Όπως συμβαίνει και στο βασίλειο των ζώων, που είναι η θεματική του Δαρβίνου. (1)   

Το κίνημα των Νεότουρκων ξεκίνησε στην εξορία  από διαφορετικές ομάδες «μοντερνιστών» στις οποίες θα βρούμε και Αρμένιους. Όμως πολύ σύντομα θα περιοριστεί σε ακραιφνείς Οθωμανούς σωβινιστές  οπαδούς του Κοινωνικού  Δαρβινισμού, ενός «μοντερνισμού» που θα ξεφορτωθεί το παρωχημένο και καθυστερημένο Σουλτανάτο και θα φέρει στην εξουσία τον στρατό. Την επιχείρηση θα αναλάβει η Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος η οποία θα προβεί στον διωγμό του Σουλτάνου  Αμπντούλ Χαμίτ, το 1909. Την ίδια χρονιά που θα έχουμε και  στην Ελλάδα Στρατιωτικό Σύνδεσμο που θα προβεί στο αντιβασιλικό  Κίνημα στο Γουδί (το οποίο, μεταξύ άλλων θα φέρει στην Αθήνα τον Επαναστάτη της Κρήτης Ελευθέριο Βενιζέλο). 

Οι Νεότουρκοι θα βρεθούν σε δύσκολη θέση, στρατιωτική και οικονομική όταν αρχίζουν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι που περιορίζουν σοβαρά, εδαφικά και πολιτικά, την ισχύ της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι Ευρωπαίοι θα την αποκαλέσουν «Ο Άρρωστος της Ευρώπης». Οι Νεότουρκοι θα ζητήσουν την βοήθεια της Γερμανίας, που είναι πιο κοντά στην δική τους ιδιοσυγκρασία και σα δικά τους πιστεύω. Ένας μεγάλος αριθμός Γερμανών αξιωματικών θα κατακλύσει την Τουρκία και θα αναλάβει την διοίκηση πολλών στρατιωτικών μονάδων. Που θα μετάσχουν στην εξόντωση των Αρμενίων.

Ο Στρατηγός  Fritz Bronsart von Schellendorf γίνεται ο ουσιαστικός Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Οθωμανικού Στρατού. Οι Νεότουρκοι αντιλαμβάνονται ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία τους δεν έχει την ίδια σύνθεση πληθυσμών με τις Ευρωπαϊκές χώρες των οποίων τον μοντερνισμό θέλουν να μιμηθούν. Είναι πολλές και πολυπληθείς οι μειονότητες. Πράγμα που εξηγείται από μια ιστορική αλήθεια που πολύ συχνά  παραβλέπεται. Η Μικρά Ασία, 2.000 χρόνια νωρίτερα ήταν η πατρίδα των μειονοτήτων του 20ού αιώνα. Οι Αρμένιοι, οι Κούρδοι (Καρδούχοι στην αρχαιότητα) και οι Έλληνες, που ζούσαν εκεί από την πιο βαθιά αρχαιότητα. Θα το διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας την Κύρου Ανάβαση  του Ξενοφώντα. Ενώ τα Μογγολικά φύλλα έφτασαν σταδιακά στην Μέση Ανατολή περίπου 15 αιώνες αργότερα. Και μάλιστα οι μειονότητες ήταν πλειονότητες σε πολλές τουρκικές επαρχίες. 

Έτσι, οι Αρμένιοι - τουλάχιστον ένα εκατομμύριο – θα εξοντωθούν στην δεκαετία του 1910 και οι Έλληνες θα διωχτούν στην επόμενη δεκαετία από έναν διάσημο Νεότουρκο, τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Χώρια οι σφαγέντες,  διακόσιες με τριακόσιες χιλιάδες. Γενοκτονία των Κούρδων δεν υπήρξε, ίσως γιατί οι περισσότεροι είναι μουσουλμάνοι και γιατί ο αριθμός τους είναι μεγάλος. 20 εκατομμύρια στην Τουρκία. (Άλλα 20 εκατομμύρια θα τα βρούμε διεσπαρμένα σε ορεινές περιοχές της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν). Είναι φυσικό να επιθυμούν να ζήσουν σ’ ένα δικό τους ανεξάρτητο κράτος αλλά καμιά από τις χώρες που ανέφερα δεν δέχτηκε ποτέ να τους δώσει ένα κομμάτι γης. Στην Τουρκία υπάρχει μόνιμα ένα κουρδικό κίνημα και ένας αντάρτικος πόλεμος με την Τουρκία. Ο μόνος άνθρωπος, στη Δύση,  που ενδιαφέρθηκε σοβαρά για τα δικαιώματα των Κούρδων ήταν η Ντανιέλ Μιτεράν, σύζυγος του Προέδρου, και κοντά της έμαθα περισσότερα για τους Κούρδους επ’ευκαιρία της ταινίας που το Ίδρυμα Μιτεράν μου ανέθεσε να κάνω για τον εξίσου ταλαιπωρημένο λαό της  Δυτικής Σαχάρας. Σύμφωνα με τις έρευνες του Ιδρύματος, η Γενοκτονία  των Αρμενίων είχε οργανωθεί και εκτελεστεί από την «Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος» των Νεοτούρκων που διοικούσε την Τουρκία, δίκην χούντας τριών αξιωματικών, όταν η Τουρκία πήρε μέρος στον Πρώτο Παγκοσμο Πόλεμο, στο πλευρό της Γερμανίας. Πάνω από ’ένα εκατομμύριο Αρμενίων, της Ανατολικής κυρίως Τουρκίας εξοντώθηκαν σε «πορείες θανάτου» κυρίως από ομάδες ληστών στους οποίους δίνονταν χάρη και χρήματα.       

Η Τουρκία αμφισβητεί ακόμα την ευθύνη της στην Γενοκτονία των Αρμενίων. Τα Κοινοβούλια 30 χωρών έχουν ήδη αναγνωρίσει την Γενοκτονία αυτή.  Όσο για την Γερμανία, ήταν εν γνώσει του  σχεδίου εξόντωσης των Αρμενίων. Το Γερμανικό Γενικό Επιτελείο έστειλε στην Κωνσταντινούπολη μια μεγάλη ομάδα αξιωματικών με Διοικητή  τον Στρατηγό Liman von Sanders. Που ονομάστηκε Γενικός Επιθεωρητής του Οθωμανικού Στρατού. Και που θα γίνει διάσημος από την τουρκική νίκη της μάχης για την Καλλίπολη. Και, στη συνέχεια, από την απώλεια της Παλαιστίνης.  Οι  Γερμανοί αξιωματικοί ήταν παντού στην Τουρκία μέχρι που διοικούσαν μονάδες του τουρκικού στρατού από νωρίς. Ο Συνταγματάρχης Bronsart von Schellendorf τοποθετήθηκε Τεχνικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού, ο Συνταγματάρχης Kress von Kressenstein αρχηγός του Γενικού Επιτελείου. Από αρχεία που βρέθηκαν στη Γερμανία και στην Αυστρία μαθαίνουμε ότι ό Στρατηγός   Schellendorf που ανέφερα  υπέγραφε εντολές σε μονάδες του τουρκικού στρατού να «λάβουν αυστηρά μέτρα κατά των Αρμενίων που ε΄χαν τοποθετηθεί σε τάγματα εργασίας». Πολλούς από αυτούς τους Γερμανούς θα  τους βρούμε αργότερα  σε ναζιστικά Στρατόπεδα Συγκεντρώσεως.  

Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός δεν βοήθησε και πολύ ούτε τους Τούρκους ούτε τους Γερμανούς, γατί και οι δύο θα χάσουν  τον πόλεμο.

1. Herbert Spener, Η θεωρία της εξέλιξης, 1892

πηγή:https://www.msn.com/el-gr/news/world/νεότουρκοι-δαρβινιστές/ar-AAK8uIu?ocid=spartandhp