Η ΕΠΟΧΙΚΗ ΓΡΙΠΗ: ΑΠΛΗ ΓΡΙΠΟΥΛΑ; Ή ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΜΙΑ ΣΟΒΑΡΗ ΚΑΙ ΕΝΙΟΤΕ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΝΟΣΟΣ;

Γράφει ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΕΜΟΥΝΔΟς*

Η ΕΠΟΧΙΚΗ ΓΡΙΠΗ 2020: Έτσι το νέο έτος κάνει ποδαρικό με πολλά καταγεγραμμένα σοβαρά κρούσματα γρίπης αρκετά εκ των οποίων είναι θανατηφόρα. Από τα θανατηφόρα κρούσματα και ενώ στη συντριπτική τους πλειοψηφία βρίσκονταν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την οποία συνιστάται εμβολιασμός για την εποχική γρίπη, το αντιγριπικό εμβόλιο είχαν κάνει μόνον το λιγότεροι από το 20% εξ’  αυτών!!!

Τι είναι η Γρίπη και πως μεταδίδεται

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, η εποχική γρίπη είναι οξεία νόσος του αναπνευστικού που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης.

Στην Ελλάδα, εποχικές εξάρσεις γρίπης σημειώνονται κατά τους χειμερινούς μήνες (από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο). Με βάση τα δεδομένα του ΚΕΕΛΠΝΟ από τις τελευταίες περιόδους εποχικής γρίπης στην Ελλάδα, η δραστηριότητά της αρχίζει να αυξάνεται τον Ιανουάριο και κορυφώνεται τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο.

Η νόσος μεταδίδεται πολύ εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο και μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως και πολύ σοβαρά συμπτώματα. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι αντιμετωπίζουν τη γρίπη χωρίς επιπλοκές.

Όσοι ανήκουν όμως στις ομάδες υψηλού κινδύνου, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να προστατευθεί κανείς από τη γρίπη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός, ο οποίος συστήνεται να γίνεται κατά τους μήνες Οκτώβριο – Νοέμβριο, κάθε χρόνο, αλλά μπορεί να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου γρίπης.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά κάθε υπότυπου ιού της γρίπης και με τι συμπτώματα εκδηλώνεται; Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) μέχρι στιγμής στη χώρας μας συνεπικρατούν οι υπότυποι A (H1N1)pdm09 και A (H3N2).

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά κάθε υπότυπου ιού γρίπης και με τι συμπτώματα εκδηλώνεται;

ΤΥΠΟΣ Α

Α (Η3Ν2): Το στέλεχος αυτό, κυριάρχησε κατά τη διάρκεια της εποχικής γρίπης την περίοδο 2017 – 2018.  Τα συμπτώματα της γρίπης που προκαλούνται από τον υπότυπο H3N2 εκδηλώνονται, συνήθως, ξαφνικά και μπορεί να περιλαμβάνουν: βήχα, καταρροή, συμφόρηση της μύτης, πονόλαιμο, πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα, πυρετό, ρίγη, αίσθημα κόπωσης, διάρροια και εμετό.

Α (Η1Ν1)pdm09 ήταν ο παράγοντας της πανδημίας γρίπης του 2009, που προκάλεσε πολλούς θανάτους.

Προσβάλλει το αναπνευστικό και εκδηλώνεται με μία σειρά από συμπτώματα, όπως ρινική έκκριση, βήχα και μειωμένη όρεξη. Οι περισσότεροι άνθρωποι που προσβάλλονται εκδηλώνουν ήπια συμπτώματα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις - έως και 30% των νοσηλευόμενων – αυτός ο υπότυπος οδηγεί τους ασθενείς στη Μ.Ε.Θ.  Ο Α (Η1Ν1) pdm09 μπορεί να προκαλέσει συχνά οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (A.R.D.S) και να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο.

Η  γρίπη είναι λοιπόν μια ίωση και οφείλεται στον ιό της που μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο συνήθως δια μέσου της αναπνευστικής οδού, δηλαδή μεταφέρεται με τα σταγονίδια που σκορπίζονται στο περιβάλλον με το φτέρνισμα, ή με τον βήχα κάποιου που έχει ίωση (δηλαδή έχει γρίπη, πριν αυτή εκδηλωθεί). Ακόμη, μεταφέρεται από τα αντικείμενα που έχουν μολυνθεί, από τα μολυσμένα σταγονίδια: χαρτιά, εφημερίδες, γραφεία, ποτήρια, ή ακόμη και από τις συνήθεις χειρονομίες για καλημέρισμα από τον έναν στον άλλον. 

Ο χρόνος επώασης σε κάθε οργανισμό ποικίλει από 1-4 ημέρες, ίσως και λίγο αργότερα και γι’ αυτό συχνά είναι κάποιος προσβεβλημένος και δεν εμφανίζει άμεσα συμπτώματα γρίπης.

Πρόληψη η αποτελεσματικότερη Προφύλαξη

Πως να προφυλαχθούμε από την εποχική γρίπη; Είναι ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ Ο ΑΝΤΙΓΡΙΠΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ;

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά σε άτομα (ενήλικες και παιδιά) που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου:

Ο εμβολιασμός έναντι του ιού της γρίπης πρέπει να γίνεται στις αρχές Οκτωβρίου, εφ’ όσον από το Νοέμβριο έως τον Μάρτιο υπάρχουν συνήθως περίοδοι με εξάρσεις γρίπης που θα αναχαιτιστούν σημαντικά, εφ’ όσον μεγάλος αριθμός ατόμων έχει υποστεί την επίδρασή του. 

Η δόση που συνιστάται σε ενήλικες ασθενείς είναι μια δόση του 0,5ml,  tetra (προγεμισμένες σύριγγες) . Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που είναι σπάνιες εμφανίζονται μετά από τη χορήγησή του και περιλαμβάνουν: ήπιες τοπικές αντιδράσεις, πυρετό μυαλγίες και καταβολή (12 ώρες μετά τον εμβολιασμό). Σπανιότερα αναφέρονται αλλεργικές αντιδράσεις που σχετίζονται με αλλεργία στο λεύκωμα του αυγού. Το αντιγριπικό  εμβόλιο μειώνει την πιθανότητα να μολυνθεί ένα άτομο από τον ιό της γρίπης ή εάν μολυνθεί να εμφανίσει τη λοίμωξη με πολύ ήπια εικόνα.
Καλό είναι οι έγκυες να αποφεύγουν τους κλειστούς χώρους και τις στενές επαφές με άτομα που νοσούν από γρίπη, καθώς η περίοδος μεταδοτικότητας της νόσου είναι μία ημέρα πριν έως και επτά ημέρες μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων. 
Συστήνεται έγκαιρος εμβολιασμός (βλ. οδηγίες ΚΕΕΛΠΝΟ). Το αντιγριπικό εμβόλιο είναι ασφαλές και οδηγεί στην ανάπτυξη αντισωμάτων - σε 15-20 ημέρες από την εφαρμογή του- που μέσω του πλακούντα προσφέρει ανοσία και στο έμβρυο. Γι’ αυτό συστήνεται ο εμβολιασμός των εγκύων στο 2ο και 3ο τρίμηνο. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν προβλήματα υγείας, όπως αναπνευστική, καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια, ο εμβολιασμός των εγκύων γίνεται ανεξαρτήτως τριμήνου. 
Σε εμπύρετες καταστάσεις με συμπτώματα γρίπης ή εργαστηριακά διαπιστωμένης γρίπης ανεμβολίαστων εγκύων, ο εμβολιασμός δεν προσφέρει ανοσία εφ΄ όσον δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος ανάπτυξης αντισωμάτων. Τα αντιβιοτικά δεν δρουν στις ιώσεις παρά μόνο στις μικροβιακές λοιμώξεις, εκτός και αν οι πρώτες επιπλέκονται σε μικροβιακές. Αυτό κρίνεται όμως από τον ιατρό.

Ο ΑΝΤΙΓΡΙΠΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ πρέπει να γίνεται σε:

Εργαζόμενους σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας σε νοσοκομεία ή πρωτοβάθμιες μονάδες υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιπούς επαγγελματίες Υγείας) εργαζόμενους σε χώρους συγχρωτισμού.

Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω. Παιδιά (6 μηνών και άνω)

Ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες, Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή, Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη), Μεταμόσχευση οργάνων Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες), Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα, Χρόνια νεφροπάθεια Νευρολογικά-νευρομυϊκά νοσήματα, Καρκινοπαθείς: Χημειοθεραπευόμενους, Ακτινοθεραπευόμενους και ασθενείς που λαμβάνουν χρονίως Κορτιζόνη. Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωίδες και θηλάζουσες. Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ. Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη. Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης. Οι κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων και τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.). Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.

Ο αντιγριπικός εμβολιασμός γενικά περιλαμβάνει 1 μόνο δόση του εμβολίου ετησίως. Βρέφη και παιδιά ηλικίας <9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά, ή εκείνα <9 ετών που στο παρελθόν είχαν λάβει μόνο 1 δόση εμβολίου γρίπης χρειάζονται 2 δόσεις αντιγριπικού εμβολίου με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 28 ημερών. Σε βρέφη ηλικίας >=6 μηνών χορηγείται 0,5 ml (ολόκληρη η δόση), σύμφωνα με τις οδηγίες από επίσημους Ευρωπαϊκούς ή άλλους φορείς φαρμάκων.

Η μετάδοση των ιών της γρίπης διευκολύνεται όταν επικρατεί ξηρός και κρύος αέρας, σε συνδυασμό με τον συγχρωτισμό που επικρατεί όταν το θερμόμετρο πέφτει. Ένας ακόμη παράγοντας που φαίνεται να αναχαίτισε προσωρινά την εκδήλωση περιστατικών ήταν και οι υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν έως και τα μέσα Δεκεμβρίου. Παρά τη μέτρια δραστηριότητα μέχρι στιγμής του κύματος της εποχικής γρίπης στη χώρα μας, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού: «Πρόκειται για ένα μείγμα το οποίο δυνητικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλή θνησιμότητα, κυρίως των ηλικιωμένων ασθενών, προκαλώντας παράλληλα μεγάλη πίεση στα συστήματα Υγείας».

Ο εμβολιασμός έναντι του ιού της γρίπης επιβάλλεται να γίνεται κάθε χρόνο από το τέλος Σεπτεμβρίου ή τον Οκτώβριο, εφ’ όσον οι πρώτοι μήνες του χειμώνα είναι οι πιο συνηθισμένοι για την ανάπτυξη μιας γενικότερης συμμετοχής στην ασθένεια αυτή.

Ο εμβολιασμός λοιπόν έναντι του ιού της γρίπης αποτελεί ένα μοναδικό τρόπο πρόληψης μιας ασθένειας που ταλαιπωρεί με το δικό της τρόπο ένα μεγάλο αριθμό ατόμων κάθε χρόνο.

Επομένως προφυλαχτείτε, εξαρτάται από εσάς. 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ι. ΡΕΜΟΥΝΔΟς*

ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ - ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ

τ. δ/ντησ  γ. ν. νοσηματων θωρακοσ Αθηνων "η σωτηρια"

Νικηφορου φωκα 8, 72100 αγιοσ νικολαοσ λασιθιου