του Κώστα Ράπτη
“Σαν να βάζεις υποψήφιο τον Χατζηαβάτη απέναντι στον
Καραγκιόζη”: αυτή είναι η άποψη του συμπροέδρου του φιλοκουρδικού κόμματος HDP
για τον Ekmeleddin Ihsanoğlu, τον κοινό υποψήφιο πρόεδρο της Τουρκικής
Δημοκρατίας που πρότειναν τη Δευτέρα οι δύο μεγαλύτερες δυνάμεις της
αντιπολίτευσης στη γείτονα, ήτοι το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) του Kemal
Kılıçdaroğlu και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Devlet Bahçeli.
Τα δύο κόμματα από καιρό αναζητούσαν τρόπους να αντιμετωπίσουν από κοινού τον Tayyip Erdoğan, ο οποίος αναμένεται να είναι ο υποψήφιος των κυβερνώντων στις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν για πρώτη φορά στα χρονικά με άμεση καθολική ψηφοφορία στις 10 Αυγούστου – και η υποψηφιότητα του Ihsanoğlu (την οποία μεθόδευσε ο πρώην υπουργός Οικονομικών και μετέπειτα επικεφαλής του αναπτυξιακού προγράμματος του ΟΗΕ Kemal Derviş) αποτέλεσε πραγματικά έκπληξη.
Και αυτό, διότι ο 71χρονος Ihsanoğlu, μελετητής του σουνιτικού Ισλάμ, θήτευσε, μετά από πρόταση του κόμματος του Erdoğan, ως ο πρώτος αιρετός γ.γ. του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας από το 2004 μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο. Η εμπειρία του στις διεθνείς σχέσεις και ιδίως στον διάλογο Ισλάμ και Δύσης, οι εκτεταμένες διασυνδέσεις του σε όλη τη Μέση Ανατολή, ο μειλίχιος χαρακτήρας του και το γεγονός ότι μπορεί να γίνει αποδεκτός τόσο από τους θρησκευόμενους όσο και από τους κοσμικούς Τούρκους (η σύζυγός του δεν φορά τη μαντήλα, σε αντίθεση με την τωρινή Πρώτη Κυρία), τον καθιστά θελτική εναλλακτική επιλογή απέναντι στον Erdoğan. Κυρίως δε, εξασφαλίζει ότι το πολίτευμα θα παραμείνει κοινοβουλευτικό-πρωθυπουργοκεντρικό και όχι προεδρικό, όπως αναπόφευκτα θα σημάνει η μεταπήδηση του νυν πρωθυπουργού στο Μέγαρο της Çankaya.
Για το κόμμα του Bahçeli τα πράγματα είναι απλά, καθώς στους κόλπους του τα τελευταία χρόνια συντελείται μια συμφιλίωση του εθνικισμού με το πολιτικό Ισλάμ, όμως για την αξιωματική αντιπολίτευση του Kılıçdaroğlu ο προεδικός υποψήφιος αποτελεί άβολη επιλογή. Ήδη η σκληρή κεμαλιστική πτέρυγα αντιδρά, υποστηρίζοντας ότι ο Ihsanoğlu δεν αντιπροσωπεύει τις “αξίες του κόμματος” - εξ ού και ο Ihsanoğlu χρειάσθηκε σε συνέντευξή του στην άκρως κεμαλιστική εφημερίδα Cumhuriyet να δώσει εξηγήσεις για τις ακαδημαϊκές του απόψεις περί του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας δηλώνοντας ότι δεν πρέπει “είτε να θεοποιούμε είτε να απορρίπτουμε” τον Atatürk, ο οποίος αντιπροσωπεύει για την ιστορία της Τουρκίας ό,τι ο George Washington για τις ΗΠΑ και ο Ναπολέων για τη Γαλλία.
Το παιχνίδι των μετατοπίσεων ήρθαν πάνως να συμπληρώσουν τα δίδυμα φιλοκουρδικά κόμματα HDP και BDP που δοκίμασαν να παρεμβληθούν προτείνοντας τον βουλευτή του CHP και πρώην δικαστή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Rıza Türmen. Αν οι Kılıçdaroğlu και Bahçeli οραματίζονται διείσδυση στην “ισλαμική ψήφο” γιατί να μην πράξουν το ίδιο και τα φιλοκουρδικά κόμματα με τη “σοσιαλδημοκρατική ψήφο”;
Όμως, στο νέο τοπίο, ακόμη μεγαλύτερη αμηχανία επικρατεί εντός του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το οποίο, όλως τυχαίως δεν έχει ακόμη ανακοινώσει τον υποψήφιό του – ενώ κοντεύει η 3 Ιουλίου, καταληκτική ημερομηνία υποβολής υποψηφιοτήτων.
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Erdoğan ενδέχεται να υπαναχωρήσει από τη διεκδίκηση της προεδρίας και να προτείνει για μια νέα θητεία τον νυν αρχηγό του κράτους και παλαιό του συνοδοιπόρο Abdullah Gül. Όμως στις βουλευτικές εκλογές του 2015 ο Erdoğan δεν θα μπορεί καν να θέσει υποψηφιότητα, αν δεν αναθεωρηθεί το καταστατικό του AKP που επανεπικυρώθηκε προσφάτως και επιτρέπει μέχρι τρεις θητείες σε αιρετό αξίωμα. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε επικοινωνιακή ήττα.
Στην πραγματικότητα, οι καθυστερήσεις του Erdoğan οφείλονται στον προβληματισμό του για την “επόμενη μέρα” στο κόμμα και την κυβέρνηση. Το μόνο πρόσωπο που θα μπορούσε να κρατήσει ενωμένο το AKP και να εξασφαλίσει άνετη επικράτησή του το 2015 είναι ο Gül, ο οποίος όμως έχει δηλώσει ότι δεν ενδιαφέρεται για την πρωθυπουργία – δηλ. για μία επανάληψη α λα τούρκα του σεναρίου “Putin-Medvedev”, με τον Erdoğan και τυπικά στην κορυφή.
Επιπλέον, το είδος της προεδρικής εξουσίας που θα ασκήσει ο Erdoğan εξαρτάται από τις συνθήκες της εκλογής του. Στον βαθμό που η υπόθεση της συνταγματικής αναθεώρησης, για μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό, έχει οριστικά ναυαγήσει στην παρούσα Εθνοσυνέλευση, μόνο η άνετη ανάδειξή του από τον πρώτο γύρο θα του επιτρέψει να προβάλλει ως “πρόεδρος του λαού”, με μεγαλύτερη ουσιαστική ελευθερία κινήσεων από την προβλεπόμενη τυπική.
Όμως, το μέγιστο της πρόθεσης ψήφου που συγκεντρώνει ώς τώρα ο Τούρκος πρωθυπουργός στις δημοσκοπήσεις είναι 45%, όπερ σημαίνει ότι έχει απόλυτη ανάγκη την κουρδική ψήφο. Επ΄ αυτού τα πράγματα γίνονται όλο και πιο περίπλοκα, στο φόντο των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή, όπου άλλωστε η ανεξαρτητοποίηση του ιρακινού και συριακού Κουρδιστάν φαντάζει όλο και πιο πιθανή.
Ήδη ο στρατιωτικός ηγέτης του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) Murat Karayılan δήλωσε ότι η διαδικασία ειρήνευσης ενδέχεται να καταρρεύσει εάν δεν μετεξελιχθεί σε πλήρη διάλογο με την τουρκική κυβέρνηση υπό την κατάλληλα νομική βάση, ενώ σε HDP και BDP εκφράζεται δυσφορία για το γεγονός ότι ο Erdoğan δεν ανταποκρίθηκε προεκλογικά στα αιτήματα για παροχή διευρυμένης αυτοδιοίκησης και χαλάρωση των συνθηκών κράτησης του ισοβίτη Κούρδου ηγέτη Abdullah Öcalan. Το γεγονός βέβαια ότι ο Ihsanoğlu υποστηρίζεται και από το MHP (ήτοι τους πολιτικούς απογόνους των “Γκρίζων Λύκων΄) δεν ενθαρρύνει την προσέλκυση Κούρδων ψηφοφόρων, όμως πολύ χαρακτηριστικά ο Kılıçdaroğlu μεταβαίνει την Παρασκευή στο Diyarbakır, την άτυπη πρωτεύουσα του τουρκικού Κουρδιστάν για να συμμετάσχει σε ημερίδα διαλόγου με τοπικές οργανώσεις της “κοινωνίας των πολιτών”.
Τα δύο κόμματα από καιρό αναζητούσαν τρόπους να αντιμετωπίσουν από κοινού τον Tayyip Erdoğan, ο οποίος αναμένεται να είναι ο υποψήφιος των κυβερνώντων στις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν για πρώτη φορά στα χρονικά με άμεση καθολική ψηφοφορία στις 10 Αυγούστου – και η υποψηφιότητα του Ihsanoğlu (την οποία μεθόδευσε ο πρώην υπουργός Οικονομικών και μετέπειτα επικεφαλής του αναπτυξιακού προγράμματος του ΟΗΕ Kemal Derviş) αποτέλεσε πραγματικά έκπληξη.
Και αυτό, διότι ο 71χρονος Ihsanoğlu, μελετητής του σουνιτικού Ισλάμ, θήτευσε, μετά από πρόταση του κόμματος του Erdoğan, ως ο πρώτος αιρετός γ.γ. του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας από το 2004 μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο. Η εμπειρία του στις διεθνείς σχέσεις και ιδίως στον διάλογο Ισλάμ και Δύσης, οι εκτεταμένες διασυνδέσεις του σε όλη τη Μέση Ανατολή, ο μειλίχιος χαρακτήρας του και το γεγονός ότι μπορεί να γίνει αποδεκτός τόσο από τους θρησκευόμενους όσο και από τους κοσμικούς Τούρκους (η σύζυγός του δεν φορά τη μαντήλα, σε αντίθεση με την τωρινή Πρώτη Κυρία), τον καθιστά θελτική εναλλακτική επιλογή απέναντι στον Erdoğan. Κυρίως δε, εξασφαλίζει ότι το πολίτευμα θα παραμείνει κοινοβουλευτικό-πρωθυπουργοκεντρικό και όχι προεδρικό, όπως αναπόφευκτα θα σημάνει η μεταπήδηση του νυν πρωθυπουργού στο Μέγαρο της Çankaya.
Για το κόμμα του Bahçeli τα πράγματα είναι απλά, καθώς στους κόλπους του τα τελευταία χρόνια συντελείται μια συμφιλίωση του εθνικισμού με το πολιτικό Ισλάμ, όμως για την αξιωματική αντιπολίτευση του Kılıçdaroğlu ο προεδικός υποψήφιος αποτελεί άβολη επιλογή. Ήδη η σκληρή κεμαλιστική πτέρυγα αντιδρά, υποστηρίζοντας ότι ο Ihsanoğlu δεν αντιπροσωπεύει τις “αξίες του κόμματος” - εξ ού και ο Ihsanoğlu χρειάσθηκε σε συνέντευξή του στην άκρως κεμαλιστική εφημερίδα Cumhuriyet να δώσει εξηγήσεις για τις ακαδημαϊκές του απόψεις περί του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας δηλώνοντας ότι δεν πρέπει “είτε να θεοποιούμε είτε να απορρίπτουμε” τον Atatürk, ο οποίος αντιπροσωπεύει για την ιστορία της Τουρκίας ό,τι ο George Washington για τις ΗΠΑ και ο Ναπολέων για τη Γαλλία.
Το παιχνίδι των μετατοπίσεων ήρθαν πάνως να συμπληρώσουν τα δίδυμα φιλοκουρδικά κόμματα HDP και BDP που δοκίμασαν να παρεμβληθούν προτείνοντας τον βουλευτή του CHP και πρώην δικαστή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Rıza Türmen. Αν οι Kılıçdaroğlu και Bahçeli οραματίζονται διείσδυση στην “ισλαμική ψήφο” γιατί να μην πράξουν το ίδιο και τα φιλοκουρδικά κόμματα με τη “σοσιαλδημοκρατική ψήφο”;
Όμως, στο νέο τοπίο, ακόμη μεγαλύτερη αμηχανία επικρατεί εντός του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το οποίο, όλως τυχαίως δεν έχει ακόμη ανακοινώσει τον υποψήφιό του – ενώ κοντεύει η 3 Ιουλίου, καταληκτική ημερομηνία υποβολής υποψηφιοτήτων.
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Erdoğan ενδέχεται να υπαναχωρήσει από τη διεκδίκηση της προεδρίας και να προτείνει για μια νέα θητεία τον νυν αρχηγό του κράτους και παλαιό του συνοδοιπόρο Abdullah Gül. Όμως στις βουλευτικές εκλογές του 2015 ο Erdoğan δεν θα μπορεί καν να θέσει υποψηφιότητα, αν δεν αναθεωρηθεί το καταστατικό του AKP που επανεπικυρώθηκε προσφάτως και επιτρέπει μέχρι τρεις θητείες σε αιρετό αξίωμα. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε επικοινωνιακή ήττα.
Στην πραγματικότητα, οι καθυστερήσεις του Erdoğan οφείλονται στον προβληματισμό του για την “επόμενη μέρα” στο κόμμα και την κυβέρνηση. Το μόνο πρόσωπο που θα μπορούσε να κρατήσει ενωμένο το AKP και να εξασφαλίσει άνετη επικράτησή του το 2015 είναι ο Gül, ο οποίος όμως έχει δηλώσει ότι δεν ενδιαφέρεται για την πρωθυπουργία – δηλ. για μία επανάληψη α λα τούρκα του σεναρίου “Putin-Medvedev”, με τον Erdoğan και τυπικά στην κορυφή.
Επιπλέον, το είδος της προεδρικής εξουσίας που θα ασκήσει ο Erdoğan εξαρτάται από τις συνθήκες της εκλογής του. Στον βαθμό που η υπόθεση της συνταγματικής αναθεώρησης, για μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό, έχει οριστικά ναυαγήσει στην παρούσα Εθνοσυνέλευση, μόνο η άνετη ανάδειξή του από τον πρώτο γύρο θα του επιτρέψει να προβάλλει ως “πρόεδρος του λαού”, με μεγαλύτερη ουσιαστική ελευθερία κινήσεων από την προβλεπόμενη τυπική.
Όμως, το μέγιστο της πρόθεσης ψήφου που συγκεντρώνει ώς τώρα ο Τούρκος πρωθυπουργός στις δημοσκοπήσεις είναι 45%, όπερ σημαίνει ότι έχει απόλυτη ανάγκη την κουρδική ψήφο. Επ΄ αυτού τα πράγματα γίνονται όλο και πιο περίπλοκα, στο φόντο των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή, όπου άλλωστε η ανεξαρτητοποίηση του ιρακινού και συριακού Κουρδιστάν φαντάζει όλο και πιο πιθανή.
Ήδη ο στρατιωτικός ηγέτης του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) Murat Karayılan δήλωσε ότι η διαδικασία ειρήνευσης ενδέχεται να καταρρεύσει εάν δεν μετεξελιχθεί σε πλήρη διάλογο με την τουρκική κυβέρνηση υπό την κατάλληλα νομική βάση, ενώ σε HDP και BDP εκφράζεται δυσφορία για το γεγονός ότι ο Erdoğan δεν ανταποκρίθηκε προεκλογικά στα αιτήματα για παροχή διευρυμένης αυτοδιοίκησης και χαλάρωση των συνθηκών κράτησης του ισοβίτη Κούρδου ηγέτη Abdullah Öcalan. Το γεγονός βέβαια ότι ο Ihsanoğlu υποστηρίζεται και από το MHP (ήτοι τους πολιτικούς απογόνους των “Γκρίζων Λύκων΄) δεν ενθαρρύνει την προσέλκυση Κούρδων ψηφοφόρων, όμως πολύ χαρακτηριστικά ο Kılıçdaroğlu μεταβαίνει την Παρασκευή στο Diyarbakır, την άτυπη πρωτεύουσα του τουρκικού Κουρδιστάν για να συμμετάσχει σε ημερίδα διαλόγου με τοπικές οργανώσεις της “κοινωνίας των πολιτών”.
Πηγή:www.capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου