Αν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται πως κατάφεραν την τελευταία στιγμή να αποτρέψουν μια χαοτική χρεοκοπία της Ελλάδας, οι φόβοι για μια γενικευμένη καταστροφή στην Ευρώπη παραμένουν ζωντανοί.
Η βασανιστική αυτή διαδικασία διάσωσης, έφερε στο φως τους περιορισμούς της ΕΕ στην αντιμετώπιση της κρίσης. Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν πως οι πολιτικοί δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία για να χειριστούν τα όσα συμβαίνουν στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, και στην Ιρλανδία. Και αυτό επηρεάζει τις αγορές, και το γενικότερο οικονομικό κλίμα.
Όπως λέει ο καθηγητής του Kenneth S. Rogoff, «δεν θέλω να παραστήσω την Κασσάνδρα, αλλά η άποψη ότι όλα τελείωσαν, είναι απλά μια ψευδαίσθηση… εκπλήσσομαι από την βραχυπρόθεσμη ψυχολογία της αγοράς».
Σε όλη τη διάρκεια της κρίσης, η αγαπημένη στρατηγική της ΕΕ ήταν να παράσχει μια σφιχτά ελεγχόμενη οικονομική στήριξη στα κράτη που χρωστάνε, ελπίζοντας πως έτσι θα κερδηθεί χρόνος ώστε να προλάβουν να εφαρμοστούν πολιτικές μείωσης των ελλειμμάτων. Αν και αυτού του είδους οι πολιτικές μεγαλώνουν την ύφεση, ο σκοπός τους είναι να μειώσουν τα επίπεδα χρέους, και να επιστρέψει η εμπιστοσύνη στις αγορές ομολόγων.
Ως ένα βαθμό, οι επενδυτές έγιναν πιο αισιόδοξοι. Οι ευρωπαϊκές μετοχές και τα ομόλογα ανέβηκαν φέτος, με την ελπίδα πως η Ελλάδα θα αποφύγει την άτακτη έξοδο από το ευρώ.
Η ελληνική όμως οικονομία, η οποία συρρικνώθηκε, αντανακλά τις αδυναμίες της ευρωπαϊκής στρατηγικής. Αν και το 2010 το ΔΝΤ προέβλεψε συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας κατά 2.6% το 2011, αυτή τελικά ήταν περίπου 6.8%.
Παράλληλα, η Ελλάδα προχώρησε σε κάτι που αρχικά κανένας δεν ήθελε, ένα κούρεμα της τάξης του 70%.
Τώρα, οι Ευρωπαίοι θέλουν να αποφύγουν κάτι παρόμοιο στις υπόλοιπες χώρες. Πέρσι, όταν υπονοήθηκε ότι το κούρεμα θα ισχύσει και αλλού, αμέσως έπεσαν οι τιμές των κρατικών ομολόγων. Αυτό ανάγκασε τους αρμόδιους να αποκλείσουν το ενδεχόμενο επιπλέον κουρεμάτων, προς το παρόν.
Αντί για κουρέματα, αποφασίστηκαν μέτρα τα οποία είναι σχεδιασμένα να κερδίσουν χρόνο για τα βασανισμένα κράτη. Η ΕΕ ετοιμάζει ταμεία στήριξης για δάνεια ανάγκης, και κινείται προς μια πιο συντονισμένη κεντρική δημοσιονομική πολιτική, που ίσως θα επιτρέψει την μεταφορά χρημάτων από τα πλούσια προς τα φτωχά κράτη.
Σε μια πραγματικά «θρασεία» κίνηση, η ΕΚΤ δάνεισε τον Δεκέμβριο $620 δισ στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτό το φτηνό χρήμα βοήθησε στην επιβίωση των τραπεζών, και απέτρεψε μια μεγάλη απόσυρση καταθέσεων. Παράλληλα τονώθηκε η αγορά ομολόγων. Ήδη, η Ισπανία πούλησε περισσότερο από το 30% των ομολόγων που σκοπεύει να εκδώσει το 2012.
Ένα από τα μαθήματα που βγήκαν από την κρίση των ΗΠΑ, είναι ότι οι νομισματικές πολιτικές μπορούν προσωρινά να βοηθήσουν τις αγορές, αλλά χρειάζεται πολύ περισσότερος χρόνος για να βοηθηθεί η πραγματική οικονομία. Κάποιοι μάλιστα κατηγορούν την ΕΚΤ, ότι δεν κάνει όσα θα μπορούσε, και εν πάση περιπτώσει όσα έκανε η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, για να τονώσει την οικονομία.
Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ξόδεψε εκατοντάδες δισεκατομμύρια αγοράζοντας ομόλογα, προσφέροντας έτσι χρήματα στις τράπεζες, τα οποία μπορούσαν να κάνουν ότι θέλουν. Η ΕΚΤ όμως ζήτησε εγγυήσεις για τα $620 δισεκατομμύρια που δάνεισε στις τράπεζες. Το αποτέλεσμα είναι η ευρωπαϊκή κίνηση να μην έχει αποδώσει όσο η αντίστοιχη αμερικανική.
Ακόμη όμως και στην Αμερική, οι νομισματικές πολιτικές δεν βελτίωσαν την κατάσταση στους τομείς εκείνους της οικονομίας που είναι γεμάτοι χρέη. Αυτό σημαίνει, πως και στην Ευρώπη, τα επίπεδα κρατικού χρέους θα αργήσουν να πέσουν σε ανεκτά επίπεδα, με αποτέλεσμα τα κράτη να ζητήσουν επιπλέον βοήθεια, αφού δεν θα μπορούν να στραφούν προς τις ιδιωτικές αγορές.
Κράτη όπως η Γερμανία, που προσφέρουν οικονομική βοήθεια, θα απαιτούν περισσότερο σκληρούς όρους προκειμένου να δανείσουν στο μέλλον. Αυτό όμως θα συντελέσει στην αποσταθεροποίηση της πολιτικής σκηνής, και των αγορών.
Σύμφωνα με τον αναλυτή της Open Europe Raoul Ruparel, «η ευρωπαϊκή προσέγγιση απέτυχε παταγωδώς στην περίπτωση της Ελλάδας».
Αν η Ευρώπη συνεχίσει να παράσχει βοήθεια σε χώρες που δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους, μπορεί να προκληθούν ευρύτερες πολιτικές συγκρούσεις σε ολόκληρη την ήπειρο. Όπως λέει ο Ruparel «αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική διχοτόμηση μεταξύ Βορρά και Νότου». Αν τα ασθενή κράτη αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να τηρήσουν τους όρους δανεισμού, και αν οι πλούσιοι εταίροι τους χάσουν την υπομονή τους, ίσως αναγκαστούν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ελλάδας.
Η άποψη (για την Ελλάδα) ήταν ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα έπρεπε να μοιραστούν τα βάρη της οικονομικής βοήθειας, για αυτό και πιέστηκαν στο να δεχτούν κούρεμα στα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν. Αν και κάποιο ακόμη κράτος δυσκολευτεί να εφαρμόσει τα ζητούμενα της ΕΕ και του ΔΝΤ, τότε ίσως η Γερμανία (και άλλοι) να υποστηρίξουν την συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στα βάρη.
Αυτό όμως θα προκαλούσε πολλά προβλήματα, σύμφωνα με τους αναλυτές. Ο κίνδυνος είναι ότι οι επενδυτές, φοβούμενοι αναγκαστικά κουρέματα σε πολλά κράτη, θα ξεφορτώνονταν τα κρατικά ομόλογα, προκαλώντας ακόμη περισσότερα οικονομικά προβλήματα στην Ευρώπη.
Πολλοί επενδυτές όμως, δεν βλέπουν άλλη λύση για χώρες όπως η Ιταλία, με χρέος ίσο με το 120% του ΑΕΠ της. «Πρόκειται για παγίδα χρέους…», λέει ο αναλυτής της Standard Life Investments Richard Batty, αναφερόμενος στην Ιταλία.
Για να καταστεί βιώσιμο το ιταλικό χρέος, η οικονομία της θα πρέπει να έχει μια αύξηση της τάξης του 5% ετησίως, με τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων της να είναι 3.6%. Ακόμη όμως και στην εποχή των παχέων αγελάδων για τη Ευρώπη, η ετήσια ιταλική ανάπτυξη ήταν μόλις 3.6%.
Αν όλα πάνε καλά, η Ιταλία και οι άλλες αδύναμες χώρες μπορεί να αντέξουν σε αυτή τη περίοδο της αβεβαιότητας. Αν όχι, θα την πατήσουν οι αγορές, και η οικονομία.
«Δεν είδαμε ακόμη το τέλος, ούτε πλησιάζουμε προς αυτό…», λέει ο καθηγητής Rogoff.
N.Y. Times
http://dealbook.nytimes.com/2012/02/21/in-latest-greek-bailout-warning-signs-for-europe/?hp
Απόδοση: S.A.
antinews.gr
«Δεν είδαμε ακόμη το τέλος, ούτε πλησιάζουμε προς αυτό…», λέει ο καθηγητής Rogoff.
ΑπάντησηΔιαγραφήN.Y. Times