Η εγκύκλιος παραίτησης του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνα - Archbishop Spyridon of America - 19 χρόνια μετά επίκαιρη όσο ποτέ, για την αναμενόμενη εκλογή του «Επόμενου» εντός των ημερών…

(…) Προσφιλέστατοι αδελφοί και τέκνα εν Κυρίω,

“Αλλ’ ουδενός λόγον ποιούμαι ουδέ έχω την ψυχήν μου τιμίαν εμαυτώ, ως τελειώσαι τόν δρόμον μου μετά χαράς και την διακονίαν ην έλαβον παρά του Κυρίου Ιησού, διαμαρτύρασθαι το Ευαγγέλιο της χάριτος του Κυρίου” (Πράξ.20,24).

Στο όνομα του Ευαγγελίου που υπηρέτησα τα τρία αυτά τελευταία χρόνια, αναγγέλλω σήμερα ότι υπέβαλα την παραίτησή μου, ως Αρχιεπισκόπου σας, στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Υπέβαλα την παραίτηση αυτή με ισχύ από την 30ή Αυγούστου, για λόγους τελείως ανεξάρτητους από τις προσωπικές μου προθέσεις και άσχετους με αυτές εξ ολοκλήρου. 

Στην διάρκεια οποιασδήποτε διακονίας που εμπιστεύεται ο Θεός στον άνθρωπο, έρχεται η ώρα που οι αρχές και η αλήθεια δεν μπορούν να διακυβευθούν περισσότερο και πέρα από την ακεραιότητα του ανθρώπινου πνεύματος. Οι στιγμές αυτές είναι εκείνες που μας προσδιορίζουν ως πρόσωπα, που μας κάνουν αυτό που είμασθε. Ευχαριστώ το Θεό που κι εγώ, σαν απλός άνθρωπος “περιπατών κατά σάρκα και ζων εν κόσμω”, είμαι σε θέση να αναγνωρίσω παρόμοιες στιγμές. Και κάτι που έχει μεγαλύτερη ακόμη σημασία: υπάρχει χάρις αντί χάριτος, διότι αποχωρώ με καρδιά καθαρή από κακία ή χόλο ή διάθεση κριτικής των άλλων.

*  *  *

Αν και το χρονικό διάστημα που μαζί διανύσαμε, υπήρξε βραχύ, είμαι βαθύτατα ευγνώμων για “τον δρόμον και την διακονίαν ην έλαβον παρά του Κυρίου”. Ήταν τόσα πολλά αυτά που έπρεπε να συντελεσθούν, όταν πριν τρία χρόνια αναλάμβανα την βαρειά ευθύνη του πνευματικού σας ηγέτη, τόση η σπορά που έπρεπε να γίνει στον αμπελώνα αυτόν που εφύτευσε η δεξιά του Κυρίου.

Μόνο με τη βοήθεια των εκατοντάδων χιλιάδων πιστών της μεγάλης αυτής Αρχιεπισκοπής μπορέσαμε μαζί να αυξήσουμε και οικοδομήσουμε περαιτέρω το σώμα του Χριστού, την πολύτιμή μας Εκκλησία. Με οδηγό τις αρχές της περιχώρησης και της τιμής προς την οικογένεια, εκτείναμε, στα πλαίσια μιας πρωτόγνωρης μέχρι τώρα διακονίας, τή χείρα στα μέλη των μικτών γάμων. Με οδηγό τον σεβασμό για τις χρηματικές θυσίες των ελληνορθοδόξων οικογενειών ανοίξαμε διάπλατα σε όλους τα οικονομικά της Αρχιεπισκοπής με απαράμιλλη διαφάνεια και εντιμότητα. Με οδηγό τη σταθερή επιθυμία να διαδώσουμε το ευαγγέλιο του Χριστού μπορέσαμε να εφαρμόσουμε ποικίλα επικοινωνιακά προγράμματα μέσω του Διαδίκτυου, ενός διευρυμένου Γραφείου Τύπου και μιας αναζωογονημένης εκδοτικής προσπάθειας, καθιστώντας έτσι προσιτά τα ουσιώδη της πίστεως με σύγχρονους τρόπους. Με οδηγό την αγάπη προς όλα τα τέκνα του Θεού προσεγγίσαμε με το διάλογο τόσο τους μακρινούς Εβραίους φίλους μας, όσο και τους κοντινούς Παλαιοημερολογίτες αδελφούς, των οποίων τελευταίων η επιστροφή στους κόλπους της Μητέρας μας Εκκλησίας αποτελεί σπουδαία και μοναδική περίπτωση καταλλαγής στην ιστορία της Εκκλησίας της Αμερικής. Αντί του σχίσματος και της διαιρέσεως, θριάμβευσε η συμφιλίωση και η κοινωνία. 

Μαζί πάλι πετύχαμε να ενώσουμε τις ελληνοαμερικανικές οργανώσεις σε ένα πλαίσιο συνεργασίας με στόχο την προώθηση των κοινών μας στόχων. Με θάρρος υψώσαμε τη φωνή για την ελευθερία και την ασφάλεια της Αγίας Μητρός μας Εκκλησίας, καθιστώντας έτσι γνωστή στην αμερικανική πολιτική και κοινωνική σκηνή την πραγματικότητα που αντιμετωπίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Υψώσαμε με τόλμη τη φωνή για τον καταπονημένο Σερβικό λαό και για την επικράτηση της ειρήνης και της δικαιοσύνης στην Κύπρο, έχοντας πλήρη συνείδηση ότι οι ενέργειες αυτές δεν αποτελούν μέρος ενός πολιτικού προγράμματος, αλλά την ηθική ευθύνη που φέρουμε ως ορθόδοξοι χριστιανοί πολίτες της πιο προνομιούχας και ελεύθερης κοινωνίας πάνω στη γη.

Αλλά πέρα από την ευθύνη αυτή, ενώσαμε τις δυνάμεις μας για να ανταποκριθούμε στο σταθερό καθήκον μας να τιμήσουμε την απαράμιλλη κληρονομιά του παρελθόντος μας, επικεντρώνοντας την προσοχή στα ουσιώδη του ελληνικού πολιτισμού και καθιστώντας προσιτό στην επόμενη γενεά αυτό που οι δικοί μας γονείς τόσο περήφανα παρέδωσαν σέ εμάς. Γι’ αυτό ήταν αναγκαίο να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση, τόσο την κατηχητική όσο και την πολιτιστική, ώστε τα παιδιά μας να μπορέσουν να είναι ελληνορθόδοξοι από συνειδητή επιλογή και όχι κατ’ ανεπίγνωστο έθος. Γνωρίζοντας καλά ότι η θεολογία δεν μπορεί να υπάρξει από μόνη της, ήταν απαραίτητο να ευθυγραμμισθεί η διδασκαλία της με την παραδοσιακή πράξη της Εκκλησίας, ώστε η πληρότητα της πίστης να αναβιώσει στο χώρο της προσωπικής εμπειρίας. Η πληρότητα αυτή της πίστεως υπήρξε η βασική αποστολή και το κύριο όραμα της αρχιεπισκοπικής διακονίας που σείς όλοι βοηθήσατε να πραγματοποιηθεί στη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών.

Έτσι, “ως ουδέν υπεστειλάμην των συμφερόντων του μη αναγγείλαι υμίν”, έστω και αν αυτό δεν συνέβαλλε πάντα στην δημοτικότητα του εκκλησιαστικού σας ηγέτη. Διότι η ουσία της ηγεσίας συνίσταται και στο να διακυβεύει ο ηγέτης τη δημοτικότητά του και γι’ αυτήν έστω την ίδια την αγάπη μόνο.

*  *  *

Κατά την πραγματοποίηση του έργου αυτού, δοκίμασα απτά την υποστήριξη, την αγάπη και την αφοσίωση της συντριπτικής πλειονότητας των πιστών αυτής της ευλογημένης Αρχιεπισκοπής, τόσο του κλήρου όσο και του λαού. Σε εκείνους που κοπίασαν στο πλευρό μου στη διάρκεια αυτών των τελευταίων τριών ετών, εκφράζω τη πιο βαθειά ευγνωμοσύνη για την απεριόριστη αγάπη, τη συγκινητική υποστήριξη και τούς ακάματους κόπους τους για την ιερή υπόθεση του Χριστού και της Αγίας Του Εκκλησίας. Εκφράζω τον δίκαιο έπαινο σε όλους σας, τις αναρίθμητες χιλιάδες των καλών, εντίμων και πιστών ανθρώπων για τους υψηλούς κι ευγενείς σκοπούς, τη σταθερότητα και όλες σας τις αγαθές προθέσεις.

Σ’ εκείνους τους ολίγους κάθε βαθμού, που στην διάρκεια αυτών των τελευταίων τριών ετών αντιτέθηκαν στη ζωτική αποστολή της Εκκλησίας, εξαπολύοντας κάθε είδους λεκτική επίθεση που τελικά ζημίωσε πολύ περισσότερο ολόκληρη την ελληνορθόδοξη οικογένειά μας παρά την στοχευόμενη εκκλησιαστική της ηγεσία, παρέχω ολόθυμη την αρχιερατική μου συγχώρηση. Ελπίδα μου σταθερή είναι να μπορέσουν κάποτε να οραματισθούν ένα μέλλον, στο οποίο θα παύσουν οι λόγοι να είναι όπλα και θα γίνουν εικόνες του ζώντος Λόγου του Θεού, φορείς του ευαγγελίου της ειρήνης.

*  *  * 

Γι’ αυτό και πατρικά προτρέπω όλους σας και τον καθένα χωριστά, σεις που υπήρξατε τα πνευματικά μου τέκνα τα τελευταία αυτά τρία χρόνια, να σταθείτε αμετακίνητοι στην “άπαξ παραδοθείσαν τοις αγίοις πίστιν”. Κρατήστε με σταθερότητα και αγάπη την ενότητα της μεγάλης Αρχιεπισκοπής Αμερικής που οικοδομήθηκε με τον ιδρώτα και τα δάκρυα όσων πέρασαν πριν από εμάς και αντισταθείτε στον πειρασμό της υποκατάστασης των στόχων με τα πρόσωπα. Μόνο με βάση την ενότητα, την αλληλεγγύη και την ομόνοια αυτή θα μπορέσει η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική να επιβιώσει και μάλιστα να θριαμβεύσει στο μέλλον.

Κρατήστε αναλλοίωτους τους δεσμούς σας με την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, από την οποία και παραλάβατε την πίστη του Χριστού. Και να είσθε περήφανοι πάντα που γεννηθήκατε Έλληνες Ορθόδοξοι, διότι έτσι θα σας γνωρίζουν όλοι οι άνθρωποι ως λαό πίστεως, λαό παραδόσεως, λαό με οραματισμούς, λαό πρόθυμο να θυσιάσει και να θυσιασθεί για την αλήθεια.

*  *  *

Και για χάρη της αλήθειας αυτής “τα νυν παρατίθεμαι υμάς, αδελφοί, τω Θεώ και τω λόγω της χάριτος αυτού, τω δυναμένω εποικοδομήσαι και δούναι υμίν κληρονομίαν εν τοις ηγιασμένοις πάσιν”. Η αγάπη του Θεού και Πατρός και η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων ημών, με τις οικογένειές σας και με όσους κατά διάνοια έχετε, σήμερα και πάντοτε.

Με ολόθυμες πατρικές ευλογίες και πολλή εν Κω αγάπη,

(†o-Αμερικής-Σπυρίδων)

1. Ορθόδοξος Παρατηρητής, Έτος 64 - Αρ. 1165, Σεπτέμβριος 1999, σ. 14

2.Σπυρίδων,ΑρχιεπίσκοποςΑμερικής(1996-1999),Η Παρακαταθήκη, Αθήνα (Εκδ. Ελληνικά Γράμματα), 2005, σσ. 148-151
_____________________________

* Η εγκύκλιος φέρει ημερομηνία 19 Αυγούστου 1999 και αρ. πρωτ. 113/99 

Ο «ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ» ΜΕΤΑΞΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ ΑΝΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΩΝ.

Ο Πρωθυπουργός καταγίνεται με τις «ιστορικές» συμφωνίες που τόσο καιρό εξέλειπαν και τώρα θα αναπληρώσουν το «ιστορικό κενό» που υπήρχε αφού αναρωτιόμαστε όλοι, γιατί ο μέχρι σήμερα «πολιτικός κόσμος» αδρανούσε...
Μια λοιπόν με τα Σκόπια, μια με την Εκκλησία, αυτά τα «προικοσύμφωνα» δεν είναι προεκλογικά πυροτεχνήματα και μόνο, όπως πολλοί υποστηρίζουν...
Σκοπός της «νέας αριστεράς» χωρίς σύνορα και με έναν ιδιότυπο «διεθνισμό», είναι να λειτουργούν  τα πάντα σαν ΜΚΟ... 
Σαν ΜΚΟ και η Εκκλησία, με παγιδευμένη την εκκλησιαστική περιουσία της στα ταμεία των δανειστών… 
Αλλά και το Κράτος, σχεδιάζεται να λειτουργεί σαν ΜΚΟ, αφού οι «έχοντες ανάγκη» αλλά και όλος ο υπερφορολογούμενος λαός να χρηματοδοτούνται  από τις εν λόγω «φιλανθρωπικές οργανώσεις», υπό γενικό τον έλεγχο των χρηματοδοτικών κέντρων... Στα χνάρια της «Ελληνικής Νομαρχίας» που δεν ξέχασαν ποτέ, οι «μεταγραφέντες» στον Συ.ριζ.α αγνωστικιστές Πασόκοι, αυτοί που αποτελούσαν την inteligentia του, έχουν μελετήσει άριστα «την ελληνική νομαρχία ανωνύμου του Έλληνος» και την εφαρμόζουν κατ' επιταγήν, όλοι αυτοί που εντεταλμένοι κάνουν την βρώμικη δουλειά... Εδώ λοιπόν εστιάζεται η «θρησκευτική ουδετερότητα» του κράτους, στα βήματα και άλλων δυτικοευρωπαϊκών κρατικών «θρησκευτικών ουδετεροτήτων». Η επιδιωκόμενη «θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους» μας - και των ευρωπαϊκών κρατών - είναι στην ουσία η εν κατακλείδι «ρήτρα» ώστε να υποκατασταθεί άνευ οικονομικού και κοινωνικού «κόστους», η «θανάσιμη υπογεννητικότητα» στη χώρα μας, με τις προσφυγικές ροές φτηνού εργατικού δυναμικού και όχι μόνο… 
Η επιδίωξη εγκαθίδρυσης πολυεθνικών, πολυπολιτισμικών και πολυθρησκευτικών  κοινωνιών είναι το βούτυρο στο ψωμί του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου.
Ήδη ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος ανακυκλώνει ειδήσεις στη κατεύθυνση του διαχωρισμού φιλοκυβερνητικών και αντικυβερνητικών ομάδων των επισκόπων της Ιεραρχίας ώστε το θέμα να λάβει χροιά πολιτικής αντιπαράθεσης και να αποκοπεί από τα βαθύτερα αίτιά του… Ιδού η «κεντρική ιδέα»: «Σε σκλήρυνση της στάσης, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό από την ανακοίνωση της ομόφωνης απόφασης της Ιεράς Συνόδου, πέρασε το Μαξίμου, αναλαμβάνοντας να καταθέσει νομοθετική πρωτοβουλία που θα προχωρά στην έξοδο 10.000 κληρικών από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών του δημοσίου». 
Βέβαια ο τύπος προβάλλει το οικονομικό παζάρι στο οποίο φαίνεται να επιμένουν «οι Δεσποτάδες», τόσο περί της εκκλησιαστικής περιουσίας όσο και στα περί μισθοδοσίας των κληρικών, προσπαθώντας να αποκρύβει τη συσχέτιση του «προσύμφωνου» με την επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση. Επομένως παρουσιάζονται ως εχθροί του λαού του Κυρίου – αμέσως ή εμμέσως – όσοι μητροπολίτες «νέων και παλαιών χωρών» επιμένουν στο θέμα της μισθοδοσίας του κατώτερου κλήρου από το κράτος, με το υφιστάμενο καθεστώς Σαμαρά, γιατί κατ’ αυτό τον τρόπο δεν θα πραγματοποιηθούν οι ήδη εξαγγελθείσες από τον Πρωθυπουργό 10.000 προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων. 
Είναι λοιπόν ευρύτερες και  προσχεδιασμένες για να εφαρμοστούν οι πολιτικές επιδιώξεις της κυβέρνησης, από έναν απλό «διαχωρισμό» Εκκλησίας και Κράτους…
Είναι απολύτως προσχηματικό το «προσύμφωνο» της 6^ης Νοεμβρίου 2018, ώστε να προχωρήσουν οι ειλημμένοι πολιτικοί σχεδιασμοί της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση θα προχωρήσει νομοθετώντας και από μόνη της θα εφαρμόσει ούτως ή άλλως τα προαποφασισμένα, διασύροντας Αρχιεπίσκοπο – που φαίνεται να αβαντζάρει τις Πρωθυπουργικές κινήσεις και επιδιώξεις – Ιεραρχία, κλήρο και εν γένει την σε πολλά από γενέσεως του Ελληνικού κράτους  «πταίουσα» Εκκλησία… 
Αρκετοί από τους Ιεράρχες βρίσκουν και την κατάλληλη ευκαιρία να προβληθούν ως διάδοχοι ενός «παραπαίοντας» Αρχιεπισκόπου, ενώ οι λεγόμενοι  «σκληροί» και «οργανωσιακοί» επιδιώκουν να επιβάλλουν ακόμη και την καθαίρεση του «προδότη» Ιερώνυμου... 
Με αυτό τον τρόπο, ωθούνται οι ακραίοι εκκλησιαστικοί κύκλοι να παρουσιάζουν σχίσμα στην Ελλαδική Εκκλησία και αυτό να τους χρεώνεται από το πολιτικό αλλά και «δημοσιογραφικό κατεστημένο»… 
Στο παιχνίδι και Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος που χαιρέτισε την ανακοίνωση του Μαξίμου. Στην ανακοίνωσή του το Μαξίμου, ανέφερε επί λέξει: «Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος κατέληξε ομοφώνως στην απόφαση να συνεχιστεί ο διάλογος Πολιτείας – Εκκλησίας στα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Ως εκ τούτου, η Ελληνική Κυβέρνηση θα προχωρήσει άμεσα στην εκπόνηση Σχεδίου Νόμου, στο πλαίσιο του Κοινού Ανακοινωθέντος της 6ης Νοεμβρίου, που αποτελεί ένα ιστορικό βήμα για τον εξορθολογισμό των σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους. Το Σχέδιο Νόμου θα τεθεί σε γνώση της Ειδικής Επιτροπής της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, πριν κατατεθεί στη Βουλή. Το δε καθεστώς της μισθοδοσίας των εκκλησιαστικών λειτουργών, αποτελεί – σε κάθε περίπτωση - ευθύνη και απόφαση της Πολιτείας». 

Ένα ακόμη παιχνίδι Δεξιο -  Αριστερής  «διεύρυνσης», με απώτερο σκοπό την «αναίμακτη» και επί το δυνατό χωρίς ισχυρούς κραδασμούς αλλαγή του κοινωνικού σκηνικού, ώστε να αναπαραχθεί το πολιτικό σύστημα σε εντατικότερους και νέους σχεδιασμούς. Και οι «εντεταλμένοι» είναι μαζί και χώρια, ώστε να είναι ικανή μια «μετεκλογική κυβερνησιμότητα» ικανή να προσαρμοστεί στο «δυτικό δόγμα» και στων υπερεθνικών κέντρων υπακοή και άνευ όρων εξυπηρέτηση των επιταγών τους. Αυτή η κυβερνησιμότητα θα εντάσσεται σε ένα «εθνικό αφήγημα μιας ιστορικής αναγκαιότητας», ώστε να γίνει κατανοητό από την κοινωνία, ότι αυτή επιβάλλεται για το κοινό συμφέρον...

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης : H oμιλία του πρoς τους Γυμνασιόπαιδες, στην Πνύκα, ήταν επικριτικός για τον Κλήρο...

Παιδιά μου!
Εἰς τὸν τόπο τοῦτο, ὁποὺ ἐγὼ πατῶ σήμερα, ἐπατοῦσαν καὶ ἐδημηγοροῦσαν τὸν παλαιὸ καιρὸ ἄνδρες σοφοί, καὶ ἄνδρες μὲ τοὺς ὁποίους δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ συγκριθῶ καὶ οὔτε νὰ φθάσω τὰ ἴχνη των. Ἐγὼ ἐπιθυμοῦσα νὰ σᾶς ἰδῶ, παιδιά μου, εἰς τὴν μεγάλη δόξα τῶν προπατόρων μας, καὶ ἔρχομαι νὰ σᾶς εἰπῶ, ὅσα εἰς τὸν καιρὸ τοῦ ἀγῶνος καὶ πρὸ αὐτοῦ καὶ ὕστερα ἀπ᾿ αὐτὸν ὁ ἴδιος ἐπαρατήρησα, καὶ ἀπ᾿ αὐτὰ νὰ κάμωμε συμπερασμοὺς καὶ διὰ τὴν μέλλουσαν εὐτυχίαν σας, μολονότι ὁ Θεὸς μόνος ἠξεύρει τὰ μέλλοντα. Καὶ διὰ τοὺς παλαιοὺς Ἕλληνας, ὁποίας γνώσεις εἶχαν καὶ ποία δόξα καὶ τιμὴν ἔχαιραν κοντὰ εἰς τὰ ἄλλα ἔθνη τοῦ καιροῦ των, ὁποίους ἥρωας, στρατηγούς, πολιτικοὺς εἶχαν, διὰ ταῦτα σας λέγουν καθ᾿ ἡμέραν οἱ διδάσκαλοί σας καὶ οἱ πεπαιδευμένοι μας. Ἐγὼ δὲν εἶμαι ἀρκετός. Σᾶς λέγω μόνον πὼς ἦταν σοφοί, καὶ ἀπὸ ἐδῶ ἐπῆραν καὶ ἐδανείσθησαν τὰ ἄλλα ἔθνη τὴν σοφίαν των.

Εἰς τὸν τόπον, τὸν ὁποῖον κατοικοῦμε, ἐκατοικοῦσαν οἱ παλαιοὶ Ἕλληνες, ἀπὸ τοὺς ὁποίους καὶ ἠμεῖς καταγόμεθα καὶ ἐλάβαμε τὸ ὄνομα τοῦτο. Αὐτοὶ διέφεραν ἀπὸ ἡμᾶς εἰς τὴν θρησκείαν, διότι ἐπροσκυνοῦσαν τὲς πέτρες καὶ τὰ ξύλα. 

Ἀφοῦ ὕστερα ἦλθε στὸν κόσμο ὁ Χριστός, οἱ λαοὶ ὅλοι ἐπίστευσαν εἰς τὸ Εὐαγγέλιό του, καὶ ἔπαυσαν νὰ λατρεύουν τὰ εἴδωλα. Δὲν ἐπῆρε μαζί του οὔτε σοφοὺς οὔτε προκομμένους, ἀλλ᾿ ἁπλοὺς ἀνθρώπους, χωρικοὺς καὶ ψαράδες, καὶ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔμαθαν ὅλες τὲς γλῶσσες τοῦ κόσμου, οἱ ὁποῖοι, μολονότι ὅπου καὶ ἂν ἔβρισκαν ἐναντιότητες καὶ οἱ βασιλεῖς καὶ οἱ τύραννοι τοὺς κατέτρεχαν, δὲν ἠμπόρεσε κανένας νὰ τοὺς κάμῃ τίποτα. Αὐτοὶ ἐστερέωσαν τὴν πίστιν.

Οἱ παλαιοὶ Ἕλληνες, οἱ πρόγονοί μας, ἔπεσαν εἰς τὴν διχόνοια καὶ ἐτρώγονταν μεταξύ τους, καὶ ἔτσι ἔλαβαν καιρὸ πρῶτα οἱ Ρωμαῖοι, ἔπειτα ἄλλοι βάρβαροι καὶ τοὺς ὑπόταξαν. Ὕστερα ἦλθαν οἱ Μουσουλμάνοι καὶ ἔκαμαν ὅ,τι ἠμποροῦσαν, διὰ νὰ ἀλλάξη ὁ λαὸς τὴν πίστιν του. Ἔκοψαν γλῶσσες εἰς πολλοὺς ἀνθρώπους, ἀλλ᾿ ἐστάθη ἀδύνατο νὰ τὸ κατορθώσουν. Τὸν ἕνα ἔκοπταν, ὁ ἄλλος τὸ σταυρό του ἔκαμε. 

Σὰν εἶδε τοῦτο ὁ σουλτάνος, διόρισε ἕνα βιτσερὲ [ἀντιβασιλέα], ἕναν πατριάρχη, καὶ τοῦ ἔδωσε τὴν ἐξουσία τῆς ἐκκλησίας. Αὐτὸς καὶ ὁ λοιπὸς κλῆρος ἔκαμαν ὅ,τι τοὺς ἔλεγε ὁ σουλτάνος. Ὕστερον ἔγιναν οἱ κοτζαμπάσηδες [προεστοί] εἰς ὅλα τὰ μέρη. Ἡ τρίτη τάξη, οἱ ἔμποροι καὶ οἱ προκομμένοι, τὸ καλύτερο μέρος τῶν πολιτῶν, μὴν ὑποφέρνοντες τὸν ζυγὸ ἔφευγαν, καὶ οἱ γραμματισμένοι ἐπῆραν καὶ ἔφευγαν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, τὴν πατρίδα των, καὶ ἔτσι ὁ λαός, ὅστις στερημένος ἀπὸ τὰ μέσα τῆς προκοπῆς, ἐκατήντησεν εἰς ἀθλίαν κατάσταση, καὶ αὐτὴ αὔξαινε κάθε ἡμέρα χειρότερα· διότι, ἂν εὐρίσκετο μεταξὺ τοῦ λαοῦ κανεὶς μὲ ὀλίγην μάθηση, τὸν ἐλάμβανε ὁ κλῆρος, ὅστις ἔχαιρε προνόμια, ἢ ἐσύρετο ἀπὸ τὸν ἔμπορο τῆς Εὐρώπης ὡς βοηθός του ἢ ἐγίνετο γραμματικὸς τοῦ προεστοῦ. Καὶ μερικοὶ μὴν ὑποφέροντες τὴν τυραννίαν τοῦ Τούρκου καὶ βλέποντας τὲς δόξες καὶ τὲς ἡδονὲς ὁποὺ ἀνελάμβαναν αὐτοί, ἄφηναν τὴν πίστη τους καὶ ἐγίνοντο Μουσουλμάνοι. Καὶ τοιουτοτρόπως κάθε ἡμέρα ὁ λαὸς ἐλίγνευε καὶ ἐπτώχαινε.

Εἰς αὐτὴν τὴν δυστυχισμένη κατάσταση μερικοὶ ἀπὸ τοὺς φυγάδες γραμματισμένους ἐμετάφραζαν καὶ ἔστελναν εἰς τὴν Ἑλλάδα βιβλία, καὶ εἰς αὐτοὺς πρέπει νὰ χρωστοῦμε εὐγνωμοσύνη, διότι εὐθὺς ὁποὺ κανένας ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ λαὸ ἐμάνθανε τὰ κοινὰ γράμματα, ἐδιάβαζεν αὐτὰ τὰ βιβλία καὶ ἔβλεπε ποίους εἴχαμε προγόνους, τί ἔκαμεν ὁ Θεμιστοκλῆς, ὁ Ἀριστείδης καὶ ἄλλοι πολλοὶ παλαιοί μας, καὶ ἐβλέπαμε καὶ εἰς ποίαν κατάσταση εὐρισκόμεθα τότε. Ὅθεν μᾶς ἦλθεν εἰς τὸ νοῦ νὰ τοὺς μιμηθοῦμε καὶ νὰ γίνουμε εὐτυχέστεροι. Καὶ ἔτσι ἔγινε καὶ ἐπροόδευσεν ἡ Ἑταιρεία.

Ὅταν ἀποφασίσαμε νὰ κάμωμε τὴν Ἐπανάσταση, δὲν ἐσυλλογισθήκαμε οὔτε πόσοι εἴμεθα οὔτε πὼς δὲν ἔχομε ἅρματα οὔτε ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐβαστοῦσαν τὰ κάστρα καὶ τὰς πόλεις οὔτε κανένας φρόνιμος μᾶς εἶπε «ποὺ πᾶτε ἐδῶ νὰ πολεμήσετε μὲ σιταροκάραβα βατσέλα», ἀλλὰ ὡς μία βροχὴ ἔπεσε εἰς ὅλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας μας, καὶ ὅλοι, καὶ ὁ κλῆρος μας καὶ οἱ προεστοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ πεπαιδευμένοι καὶ οἱ ἔμποροι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλοι ἐσυμφωνήσαμε εἰς αὐτὸ τὸ σκοπὸ καὶ ἐκάμαμε τὴν Ἐπανάσταση.

Εἰς τὸν πρῶτο χρόνο τῆς Ἐπαναστάσεως εἴχαμε μεγάλη ὁμόνοια καὶ ὅλοι ἐτρέχαμε σύμφωνοι. Ὁ ἕνας ἐπῆγεν εἰς τὸν πόλεμο, ὁ ἀδελφός του ἔφερνε ξύλα, ἡ γυναῖκα του ἐζύμωνε, τὸ παιδί του ἐκουβαλοῦσε ψωμὶ καὶ μπαρουτόβολα εἰς τὸ στρατόπεδον καὶ ἐὰν αὐτὴ ἡ ὁμόνοια ἐβαστοῦσε ἀκόμη δυὸ χρόνους, ἠθέλαμε κυριεύσει καὶ τὴν Θεσσαλία καὶ τὴν Μακεδονία, καὶ ἴσως ἐφθάναμε καὶ ἕως τὴν Κωνσταντινούπολη. Τόσον τρομάξαμε τοὺς Τούρκους, ὁποὺ ἄκουγαν Ἕλληνα καὶ ἔφευγαν χίλια μίλια μακρά. Ἑκατὸν Ἕλληνες ἔβαζαν πέντε χιλιάδες ἐμπρός, καὶ ἕνα καράβι μίαν ἁρμάδα...

Ἐγώ, παιδιά μου, κατὰ κακή μου τύχη, ἐξ αἰτίας τῶν περιστάσεων, ἔμεινα ἀγράμματος καὶ διὰ τοῦτο σᾶς ζητῶ συγχώρηση, διότι δὲν ὁμιλῶ καθὼς οἱ δάσκαλοί σας. Σᾶς εἶπα ὅσα ὁ ἴδιος εἶδα, ἤκουσα καὶ ἐγνώρισα, διὰ νὰ ὠφεληθῆτε ἀπὸ τὰ ἀπερασμένα καὶ ἀπὸ τὰ κακὰ ἀποτελέσματα τῆς διχονοίας, τὴν ὁποίαν νὰ ἀποστρέφεσθε, καὶ νὰ ἔχετε ὁμόνοια. Ἐμᾶς μὴ μᾶς τηρᾶτε πλέον. Τὸ ἔργο μας καὶ ὁ καιρός μας ἐπέρασε. Καὶ αἱ ἡμέραι τῆς γενεᾶς, ἡ ὁποία σας ἄνοιξε τὸ δρόμο, θέλουν μετ᾿ ὀλίγον περάσει. Τὴν ἡμέρα τῆς ζωῆς μας θέλει διαδεχθῆ ἡ νύκτα τοῦ θανάτου μας, καθὼς τὴν ἡμέραν τῶν Ἁγίων Ἀσωμάτων θέλει διαδεχθῆ ἡ νύκτα καὶ ἡ αὐριανὴ ἡμέρα. Εἰς ἐσᾶς μένει νὰ ἰσάσετε καὶ νὰ στολίσετε τὸν τόπο, ὁποὺ ἠμεῖς ἐλευθερώσαμε· καί, διὰ νὰ γίνῃ τοῦτο, πρέπει νὰ ἔχετε ὡς θεμέλια της πολιτείας τὴν ὁμόνοια, τὴν θρησκεία, τὴν καλλιέργεια τοῦ θρόνου καὶ τὴν φρόνιμον ἐλευθερία.

http://www.kalami.net/2011/ellada/kolokotronis_pnyka.html