ΕΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΕΡΕΤΡΟ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΚΟΡΑΚΕΣ ΚΡΑΖΟΥΝ…

Με ανάμικτα συναισθήματα παρακολουθήσαμε τις τελευταίες μέρες την ειδησεογραφία σχετικά με τον θάνατο του μακαριστού Αρχιεπίσκοπου Αυστραλίας Στυλιανού. Πολλά μας εντυπωσίασαν, άλλα μας εξέπληξαν και άλλα μας δημιούργησαν μεγάλη απορία.

Δεν θα ασχοληθούμε με τα βιογραφικά στοιχεία του μακαριστού αρχιερέα.. Θα υπογραμμίσουμε μόνο ότι φαίνεται νά ήταν άνθρωπος  ξεχωριστός, θαρραλέος και ακέραιος,  με   σπάνιες ικανότητες και εξαιρετικές επιδόσεις, στον οποίο η Εκκλησία μας και το Έθνος οφείλουν πολλά.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κοιμήθηκε "εν Κυρίω" το πρωί της 25ης Μαρτίου και η σχετική είδηση μεταδόθηκε αμέσως στα ελληνικά ΜΜΕ και, βέβαια, ξαπλώθηκε αστραπιαία και στο διαδίκτυο.

Στην Πόλη, σύμφωνα με τις ειδήσεις, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος το πληροφορήθηκε ενώ χοροστατούσε σε κάποιο ναό που γιόρταζε. Μετά τη χοροστασία τέλεσε μάλιστα τρισάγιο για τον αείμνηστο Στυλιανό και στη συνέχεια, μιλώντας προς το εκκλησίασμα, αναφέρθηκε στην Εκκλησία της Αυστραλίας.

Τι ακριβώς είπε; Μίλησε για το μέλλον της Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας εξηγώντας ότι υπάρχει το ενδεχόμενο και αυτή η Αρχιεπισκοπή να κατατμηθεί όπως έγινε και στην Αμερική, όπου η άλλοτε ενιαία Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής διαιρέθηκε σε πολλαπλές μητροπόλεις. Αντί δηλαδή, σε μια τέτοια στιγμή -την ιερή στιγμή του θανάτου ενός εξέχοντα ιεράρχη του Θρόνου- να προσφέρει λίγα λεκτικά άνθη στη μνήμη του αποθανόντος, σκεφτόταν πως θα διαμελίσει-για να βολέψει πάλι διάφορους περιφερόμενους τιτουλάριους υποτακτικούς, διαιρετικούς και businessmen’s επισκόπους- την Αρχιεπισκοπή που για σαράντα τόσα χρόνια ποίμαινε ο αείμνηστος Στυλιανός. Πως λέγεται τώρα αυτό; Ασέβεια, απρέπεια ή κάτι άλλο;

Δεν είναι μυστικό ότι οι σχέσεις Βαρθολομαίου-Στυλιανού δεν ήταν καθόλου αρμονικές τα τελευταία είκοσι χρόνια, ιδίως μετά τον Αύγουστο του 1999, τότε  που ο Βαρθολομαίος ενέπαιξε για δεύτερη φορά τον Στυλιανό στο θέμα διαδοχής του αρχιεπισκόπου Αμερικής. Αλλά και πιο πίσω να πάμε θα δούμε ότι στον Στυλιανό οφείλεται η όλη κίνηση για ανασυγκρότηση της Συνόδου στο Φανάρι μετά την συγκλονιστική αποκάλυψη ότι, παρ' όλες τις επί δεκαετίες περί του αντιθέτου διακηρύξεις και διαβεβαιώσεις των Φαναριωτών, δεν υπήρχε στη πραγματικότητα στον περίφημο tezkere’ (νομαρχιακό διάταγμα) η απαγόρευση για συμμετοχή των εκτός Τουρκίας ιεραρχών στη σύνοδο του Πατριαρχείου. Είναι επίσης γνωστή η θαρραλέα στάση που κράτησε ο Στυλιανός και σε πολλά άλλα θέματα, έστω κι αν αυτή προκαλούσε τη δυσαρέσκεια των καρεκλοκένταυρων του σημερινού Φαναρίου. Αλλά εκείνο που πρέπει νάχε αποφασιστική σημασία  για την τοποθέτηση του Στυλιανού έναντι της φαναριώτικης διοίκησης ήταν η προσπάθεια του Βαρθολομαίου να τον υποσκάψει και εκπαραθυρώσει με τη βοήθεια  κάποιου οικονομικά ανεξάρτητου ταραχοποιού αρχιμανδρίτη Ιερόθεου Κουρτέση, γνωστού και σαν "Καρλούτσου" της Αυστραλίας. Ο Στυλιανός αντέδρασε τότε παλληκαρήσια, διαμηνύοντας επίσημα στον Βαρθολομαίο, ότι θα προστατέψει μέχρι τέλους το ποίμνιο του από πατριαρχικές αυθαιρεσίες και σατραπισμούς και δεν θα επιτρέψει να συμβούν και στην Αυστραλία όσα συνέβησαν στην Αμερική.

Όλες τις αντιθέσεις και συγκρούσεις μεταξύ των δυο εκκλησιαστικών ανδρών ο θάνατος τις κατάταξε οριστικά στο παρελθόν. Κάτω από το φως της νέας αυτής πραγματικότητας άρμοζε να ξεστομίσει ο Βαρθολομαίος έστω και δυο φτωχούς λόγους -κι ας μην είχαν εγκωμιαστικό χαρακτήρα- για το αξιόλογο έργο και τη μεγάλη  προσφορά του Στυλιανού στην Εκκλησία. Αυτό επέβαλλε η ιερή στιγμή του θανάτου. Αλλά και σ' αυτό δεν μπόρεσε ο Βαρθολομαίος να ξεπεράσει τον εαυτό του. Πάλι λίγος φάνηκε... Μικρόψυχος, χαιρέκακος και ουδόλως συγχωρητικός, έδειξε να ανακουφίζεται από την απώλεια του εκλιπόντος. 

Άλλη εντύπωση δυσκολοπερίγραπτη προκάλεσε ένα κείμενο του μητροπολίτη Φιλαδελφείας Μελίτωνα ("Ανήρ αληθώς Μέγας κεκοίμηται εν Κυρίω - Οφειλετική αναφορά μνήμης Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος") που εμφανίσθηκε σε δυο τουλάχιστο ιστότοπους  λίγες μόλις ώρες μετά το θάνατο του αείμνηστου Στυλιανού. Αυτή η "Οφειλετική αναφορά μνήμης" είναι γεμάτη έπαινους ασυνήθιστους, αμέτρητα εγκώμια και  εκθειαστικές υπερβολές για τον αποθανόντα ιεράρχη, υπερβολές  που φθάνουν το όριο του γλοιώδους. Το περίεργο στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι σχέσεις μεταξύ των δυο είχαν διαταραχθεί σοβαρά την τελευταία εικοσαετία κυρίως λόγω του ύποπτου ρόλου που έπαιξε ο Μελίτων στο παραπάνω θέμα της διαδοχής του αρχιεπισκόπου Αμερικής αλλά και στην προσπάθεια του Βαρθολομαίου να εισπηδήσει στην Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας.

Πως τώρα ο "κακός δαίμων της Εκκλησίας Φιλαδελφείας Μελίτων", ο "αδίστακτος εν ραδιουργίαις" και  "δολιότατος Μελίτων", ο "παιδιόθεν διαβολικός εν εφευρετικότητι αλλά και κακότητι Φιλαδελφείας Μελίτων" -οι χαρακτηρισμοί είναι του ίδιου του Στυλιανού- έγραψε ένα τέτοιο κείμενο; Επιστρατεύθηκε μήπως να αναπληρώσει τα όσα μικρόψυχα αρνήθηκε να αναφέρει σχετικά ο κ. Βαρθολομαίος;  Το έγραψε για να εξιλεωθεί, τουλάχιστον στα μάτια όσων μη Φαναριωτών,  γνωρίζουν την πραγματικότητα; Δύσκολο πάντως να πεισθεί κανείς ότι το κείμενο του Μελίτωνα Καρρά δεν ήταν ήδη έτοιμο από καιρό και οπωσδήποτε πριν το θάνατο του Στυλιανού. Τι να σκεφτεί κανείς για όλα αυτά! Που να βρει κανείς λίγη γνησιότητα, ανυπόκριτη γνησιότητα, σε όλα τούτα!

Από την άλλη πλευρά πως να μην απορήσει κανείς με ένα Παναγιώτη Τελεβάντο ο οποίος στο ζωϊκο-υπερορθόδοξο ιστολόγιό του, αναφέρεται στον "ανεκδιήγητο Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας κυρό Στυλιανό" επισημαίνοντας "τις αιρέσεις που διατύπωσε" και τις "οικουμενιστικές επιδόσεις του".  Ο συμπαθής ιστολογιολόγος, ως γνησιότερος από όλους μας ορθόδοξος, ζωϊκού προσανατολισμού, δεν παραλείπει βέβαια να σημειώσει πως "οι πάντες γνωρίζουν ποιες ρηγματώδεις καταστάσεις προκάλεσε με την διακονία του, ποιες αιρέσεις διατύπωσε, ποιών οικουμενιστικών έκτροπων υπήρξε πρωταγωνιστής και ποια προβλήματα προκάλεσε στο Πατριαρχείο, στην δύστυνη Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας και στην Ορθόδοξη Εκκλησία εν γένει". Νάτα μας! Και ιστορικά μαθήματα από ερασιτέχνες ανιστόρητους!

Αλλά η ημιμάθεια  εύκολα ξεσκεπάζεται όταν ο ιστολογιολόγος σαν άμουσος ιστορικός με εμπάθεια καταγράφει: ότι "όλη η φατρία του Μελίτωνα Χατζή προωθούσε και στήριζε παντοιοτρόπως τον μακαριστό Αυστραλίας Στυλιανό ενόσω ζούσε". Ενώ το εντελώς αντίθετο συνέβαινε!!! Πόσα λέγονται! Πόσα γράφονται και διαδίδονται! Δυο αλήθειες και δεκαδυό ψέμματα! Πάντως διαπιστώνουμε πως τα ιδεολογικά μίση -γιατί δεν πρόκειται για την πίστη εδώ- δεν παύουν ούτε μπροστά στο φέρετρο του νεκρού! Μίσος στο όνομα του Χριστού! 

Σε άλλο, τέλος, διαδικτυακό ιστότοπο γνωστού γυρολόγου αναφέρεται η βιογραφία του μακαριστού αρχιεπίσκοπου. Αυτός δεν κάνει επίθεση κατά μέτωπο. Το παίζει έξυπνα. Με αρκετή δόση κουτοπονηριάς ανακατεύει τα διάφορα στοιχεία από τη ζωή του αείμνηστου αρχιερέα φέρνοντας τά πάνω κάτω και τα κάτω πάνω. Κι αν πιαστεί, έτοιμη η δικαιολογία. Ένα μικρό λάθος έγινε, βρε αδελφέ, δε χάλασε ο κόσμος! Ζημιωμένος σε κάθε περίπτωση βέβαια ο περιγραφόμενος μεγάλος νεκρός. 

Γενικά απογοητευθήκαμε από τις ειδήσεις και τη δημοσιολογία γύρω από το πρόσωπο ενός καταξιωμένου ιεράρχη που αγωνίσθηκε σκληρά και σε όλα τα μέτωπα για να προωθήσει την ιερή υπόθεση της Εκκλησίας και τα συμφέροντα του Έθνους στην μακρινή ήπειρο της Αυστραλίας.

Εποφθαλμιούν οι αρχομανείς και φιλοχρήματοι εκκλησιαστικοί κόρακες, επάνω από τον άταφο ακόμη Στυλιανό, για να αρπάξουν ότι μπορούν προς ίδιο όφελος, από το σώμα των κόπων του Ιεράρχη και του σώματος της Εκκλησίας.

Αιωνία του η μνήμη.

Ο Ανυπόγραφος

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ... ΤΟ «ΧΤΙΚΙΟ» ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ...

Από το Ββλίο "Ανάλεκτα Μικρών Αγίων της Κοινωνίας της Φθίσης" του Πνευμονολόγου-Φυματιολόγου
Αλέξανδρου Ρεμούνδου.

TΟ «ΧΤΙΚΙΟ» ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ
137 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΒΑΚΙΛΟΥ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ… Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

Η ΗΤΤΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ… ΕΝΑΣ ΑΓΩΝΑΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

Το βράδυ της 24ης Μαρτίου 1882 σε ένα συνέδριο της Φυσιολογικής Εταιρείας του Βερολίνου ένα άρθρο με τίτλο «DIE AETIOLOGIE DER TUBERCOLOSE» (Η αιτιολογία της φυματίωσης) ανήγγειλε στο κόσμο την ανακάλυψη του βακίλλου της φυματίωσης. Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου, που δούλεψε επίπονα επί 16 χρόνια βάζοντας τα θεμέλια των βακτηριολογικών τεχνικών και της έρευνας, ήταν ο Ροβέρτος Κωχ.

Μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονταν στο ακροατήριο του Κωχ το βράδυ εκείνο ήταν και ο πρώην δάσκαλός του στο Πανεπιστήμιο του Γκαίτιγκεν, Ρούντολφ Βιρχώφ, ο μεγάλος Παθολόγος που άκουγε μαγεμένος τον πρώην μαθητή του, ώστε αργότερα έγραψε: «…στην αξιομνημόνευτη αυτή συνεδρίαση, ο Κωχ ανάγγειλε στο κοινό μια καμπή στον τομέα της πιο καταστρεπτικής ανθρώπινης λοιμώδους νόσου, πρέπει να πω πως το βράδυ αυτό έμεινε στη μνήμη μου σαν η μεγαλύτερη επιστημονική εμπειρία της ζωής μου».
Από τις αρχές του 19ου αιώνα η φυματίωση θεωρούνταν νόσος ενδημική. Οι άγριοι μη πολιτισμένοι λαοί προσβάλλονταν και πέθαιναν από φυματίωση όταν έρχονταν σε επαφή με τον πολιτισμό. Οι ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής, οι μαύροι σκλάβοι της Κεντρικής Αφρικής αλλά και οι μετανάστες της Βόρειας Αμερικής πέθαιναν πολύ συχνά από φυματίωση.
Στις αρχές του 20ου αιώνα παρατηρήθηκε αύξηση της φυματίωσης ανάλογη με την πυκνότητα του πληθυσμού στις πόλεις της Ευρώπης, αύξηση που συσχετίσθηκε με την αστυφιλία, τη βιομηχανοποίηση των πόλεων, τις κακές συνθήκες εργασίας και την ανάπτυξη των μέσων συγκοινωνίας. Η υπερβολική και ανθυγιεινή εργασία ευνοούσε την ανάπτυξη της φυματίωσης έτσι ώστε αναγνωρίσθηκε σαν ασθένεια κοινωνική στην οποία μόνο τα κοινωνικά αντίδοτα ήταν αποτελεσματικά. Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα όλα σχεδόν τα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος αποδίδονταν στη φυματίωση.
Την Ελλάδα, στις αρχές του 20ου αιώνα μάστιζε η φυματίωση, αφού πέθαιναν 35.000 έως 40.000 ασθενείς μεταξύ 15 έως 35 ετών κάθε χρόνο. Στα πρώτα 30 χρόνια του 20ου αιώνα η Ελλάδα έχασε περίπου 1.000.000 από τον πληθυσμό της και υλικές ζημιές 7.500.000 χρυσών λιρών το χρόνο. Η θνησιμότητα από φυματίωση στην Αθήνα το 1905 ήταν 500 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους και 200 θάνατοι σε κάθε πόλη των 20.000 κατοίκων.
Η ανακάλυψη του Κωχ, το 1882, ότι η φθίση ή το χτικιό για τον απλό κόσμο είναι ασθένεια μεταδοτική και οφείλεται σε βάκιλο, σηματοδότησε μια νέα στάση απέναντι στη νόσο, καθορίζοντας τα θεραπευτικά μέσα αντιμετώπισής της που ίσχυαν μέχρι και τη δεκαετία του 1950. Υιοθετήθηκε η άποψη του Κωχ και η φυματίωση αναγορεύτηκε σε κοινωνική μάστιγα. Έπαψε να θεωρείται κληρονομική αλλά ασθένεια μεταδοτική που μπορεί να αποφευχθεί
Ο «δεκάλογος κατά της φθίσεως» που εκδόθηκε από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο κατά της φυματίωσης το 1901, προέτρεπε τους φυματικούς να μην παντρεύονται, να κοιμούνται σε χωριστό δωμάτιο, καλά σκεπασμένοι με ανοιχτά παράθυρα, να έχουν ιδιαίτερα ποτήρια, σερβίτσια φαγητού, κλινοσκεπάσματα.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός συμβούλευε τους ασθενείς με φυματίωση να είναι εύθυμοι, να έχουν θάρρος, να μην φιλούν ποτέ κανένα, να μην πίνουν οινοπνευματώδη και μεταξύ των άλλων: «Οι φρόνιμοι δύσκολα γίνονται φθισικοί και δύσκολα αποθνήσκουν από φθίσιν. Η θεραπεία της φθίσεως είναι ζήτημα υπομονής και θελήσεως».
Παρ’ όλες αυτές τις διαπιστώσεις, η Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα περνούσε περίοδο χωρίς καμία οργανωμένη αντιφυματική προστασία. Ο τύπος της εποχής επέρριπτε ευθύνες στην πολιτεία για την οργάνωση αντιφυματικού αγώνα και προέτρεπε την ιδιωτική πρωτοβουλία να αναλάβει προφυλακτικά μέτρα κατά της φυματίωσης. Ήδη άρχισαν να έρχονται μηνύματα από τα αποτελέσματα του οργανωμένου αντιφυματικού αγώνα στη Νορβηγία, Δανία και Ελβετία, που γινόταν απομόνωση των πασχόντων και δωρεάν νοσηλεία των απόρων. Σε 100 ασθενείς αναλογούσαν 130 κρεβάτια, ενώ στην Ελλάδα σε 100 ασθενείς μόνο 20. Η ίδρυση σανατορίων στην Δανία μείωσε τους θανάτους από φυματίωση κατά 93%.
Το τρίπτυχο: ανίχνευση, προφύλαξη, απομόνωση, επεκράτησε προκειμένου να αναχαιτισθεί η εξάπλωση της νόσου και να προφυλαχθεί το κοινωνικό σύνολο. Η απομόνωση του φυματικού και ο εγκλεισμός του στο φθισιατρείο, είχε κυρίως διαπαιδαγωγικό χαρακτήρα, σε μια υγιεινοδιαιτητική συμπεριφορά με σκοπό τον περιορισμό της νόσου. Υγιεινή δίαιτα, αεροθεραπεία, απολύμανση, ανάπαυση και ηθική ζωή, αποτέλεσαν τα θεραπευτικά μέσα για την αντιμετώπιση της φθίσης στην προ των αντιβιοτικών εποχή.
Το 1901 ιδρύθηκε και λειτούργησε έως το 1926, ο «Πανελλήνιος Σύνδεσμος κατά της Φυματιώσεως», τη διοίκηση του οποίου αποτελούσαν 50 μέλη, γιατροί, αρχιτέκτονες, δικηγόροι, χημικοί, με σκοπό τη καταπολέμηση της φυματίωσης με τη δημιουργία σανατορίων για τη νοσηλεία και τη θεραπεία των φυματικών. Ιδρυτές του οι Μ. Χατζημιχάλης, Β. Πατρίκιος, Ν. Μακκάς, Ν. Πασπάτης, Α. Δαμβέργης, Μ. Γερουλάνος, Κ. Σάββας και άλλοι, αιωνία τους η μνήμη.
Δωρεές, κληροδοτήματα και έρανοι οδήγησαν στη συγκρότηση Ομίλου κυρίων, με πρωτοβουλία της Σοφίας Σλήμαν, ιδρυτών του φθισιατρείου «Σωτηρία», που άρχισε να λειτουργεί το 1905, επεκτάθηκε μέχρι το 1919 και συντηρήθηκε αποκλειστικά από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Το 1907, ο Πανελλήνιος σύνδεσμος κατά της φυματίωσης, ίδρυσε στην Αθήνα το πρώτο αντιφυματικό ιατρείο που λειτούργησε με εθελοντική προσφορά εργασίας γιατρών. Το 1909 στα Χάνια του Πηλίου ιδρύεται το πρώτο ορεινό σανατόριο στην Ελλάδα, από το γιατρό Γ. Καραμάνη.
Το 1909 οργανώθηκε στην Ελλάδα το πρώτο Πανελλήνιο ιατρικό συνέδριο κατά της φυματίωσης, στο οποίο τονίσθηκε η ανάγκη ίδρυσης σανατορίων και για πρώτη φορά χορηγήθηκε από το κράτος πίστωση 5000 δραχμών στη «Σωτηρία» και 4000 στο Πανελλήνιο σύνδεσμο, για τις ανάγκες του αντιφυματικού αγώνα.
Το 1912 οργανώθηκε στο Βόλο το δεύτερο Πανελλήνιο συνέδριο κατά της φυματίωσης, που πρωτοστάτησε ο Β. Πατρίκιος, με τη συμμετοχή γιατρών, εκπροσώπων του Κράτους, κοινωνιολόγων, πολιτικών αλλά και φιλανθρώπων, που συνέβαλαν ουσιαστικά στην αντιφυματική εκστρατεία. Τα συμπεράσματα ήταν να ψηφισθούν άμεσα νόμοι περί δημόσιας υγείας, να επιβληθεί η διδασκαλία της υγιεινής σε όλα τα σχολεία, η υπαίθρια διδασκαλία, μερικά μοναστήρια να μετατραπούν σε φθισιατρεία και να γίνεται έλεγχος των μεταναστών που επέστρεφαν πριν εγκατασταθούν στην Ελλάδα.
Νοικοκυρές, εργάτες, υπηρέτες, δάσκαλοι, ξυλουργοί, υποδηματοποιοί έπασχαν συχνότερα από φυματίωση. Οι περισσότεροι ήταν άποροι που δεν κατόρθωναν να νοσηλευτούν σε κάποιο ίδρυμα. Οι ασθενείς με φυματίωση δεν είχαν θέση στην κοινωνία εκείνης της εποχής, ήταν ισόβια χαρακτηρισμένοι που απομακρύνονταν ακόμη και από τα σπίτια τους απομονωμένοι σε καλύβες στην ύπαιθρο, έξω από τις πόλεις. Η νοσοφοβία και η μικροβιοφοβία είχαν φθάσει σε τέτοιο βαθμό ώστε οι άνθρωποι απομακρύνονταν από τον πάσχοντα, οι γιατροί επισκέπτονταν το φυματικό τη νύχτα για να μην γίνει γνωστό ότι σε μια οικογένεια υπήρχε κάποιος πάσχων.
Στο τέλος της 2ης δεκαετίας του 20ου αιώνα διαφαίνεται η πρόθεση του κράτους για ενεργό συμμετοχή κατά της φυματίωσης. Ιδρύεται το Υπουργείο Περίθαλψης και τον Ιανουάριο του 1920 ψηφίζεται ο νόμος 1979 «Περί ιδρύσεως αντιφυματικών ιατρείων, νοσοκομείων, αναρρωτηρίων και ορεινών θεραπευτηρίων», που προβλέπει πλήρη κρατική μέριμνα του αντιφυματικού αγώνα. Το 1922 σε μικρό χρονικό διάστημα ιδρύονται περισσότερα από 100 λαϊκά ιατρεία και φαρμακεία καθώς και 32 προσφυγικά νοσοκομεία, ενώ από το 1930 το κράτος αναλαμβάνει με δικά του έξοδα την κατασκευή σανατορίων σε όλη την Ελλάδα.
Το 1926 ιδρύθηκε η «Ελληνική Αντιφθισική Εταιρεία» που έδρασε μέχρι το 1940, με ιδρυτές τους Μ. Παμπούκη, Κ. Παπαχρήστο, Δ. Συμβουλίδη, Ε. Σκορδομβέκη, Γ. Βακαλούλη και άλλους γιατρούς μέλη της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας, προσφέροντας εθελοντική εργασία, αιωνία τους η μνήμη.
Κατά τη περίοδο του μεσοπολέμου οι κυρίαρχες απόψεις για τη πρόληψη, διαγνωστική και θεραπευτική της φυματίωσης ήταν:
Στη βαθμιαία μεταβολή της ζοφερής εικόνας των αρχών του 20ου αιώνα, όσον αφορά στη φυματίωση στον τόπο μας, σημαντική ήταν η συμβολή της σταδιακής εφαρμογής των αντιφυματικών φαρμάκων από το τέλος της 4ης δεκαετίας. Τα αντιφυματικά φάρμακα που άλλαξαν ριζικά την πρόγνωση της νόσου και βράχυναν εντυπωσιακά το χρόνο νοσηλείας των ασθενών, η εισαγωγή νέων διαγνωστικών μεθόδων καθώς και η βελτίωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών, συνέβαλαν στη σταδιακή άμβλυνση του προβλήματος στη χώρα μας.
Σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα έχουμε 350.000 περίπου νέα θύματα στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αντιφυματικής Εταιρείας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής όπως η αύξηση του καπνίσματος, ο αλκοολισμός, η χρήση ναρκωτικών ουσιών, ο συγχρωτισμός σε κλειστούς χώρους εργασίας, η μετακίνηση πληθυσμών «πολιτών τρίτων χωρών» σαν οικονομικοί μετανάστες ή πολιτικοί πρόσφυγες , οι πόλεμοι σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, οι άστεγοι, το AIDS, ο μη υποχρεωτικός εμβολιασμός σε Ευρωπαϊκές χώρες, η καταστροφή του περιβάλλοντος που επιδρά αρνητικά στο ανοσολογικό μας σύστημα και το πρόβλημα της πολυανθεκτικότητας στα υπάρχοντα αντιφυματικά φάρμακα, είναι οι αιτίες ενός ζητήματος που παραμένει μέχρι σήμερα, όχι πλέον σαν μάστιγα αλλά…ο αντιφυματικός αγώνας δεν τελείωσε...
Η φυματίωση είναι πάντα εδώ. Τριγυρίζει με τους ξεριζωμένους του καιρού μας, τους εξαθλιωμένους, θεριεύει μέσα στα κορμιά των αδυνάτων, μας συντροφεύει πιστά. Τα σανατόρια καταργήθηκαν, τα ερείπια μπορούμε να τα παραδώσουμε στη λησμονιά, αλλά δεν μπορούμε να κρυφτούμε απ’ αυτόν που μες στη νύχτα χτυπάει την πόρτα μας.

Η ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ ΚΑΙ Η ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ.

Από το Ββλίο "Ανάλεκτα Μικρών Αγίων της Κοινωνίας της Φθίσης"

Η ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ ΚΑΙ Η ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ. 
Από το Ββλίο "Ανάλεκτα Μικρών Αγίων της Κοινωνίας της Φθίσης" του Πνευμονολόγου-Φυματιολόγου
Αλέξανδρου Ρεμούνδου.

Η φυματίωση αποτέλεσε ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα για τις υγειονομικές υπηρεσίες της χώρας μας για τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα. Θεωρούνταν ασθένεια που αποδιοργάνωνε τις κοινωνικές δομές: «είναι η κατ’ εξοχήν κοινωνική νόσος, τουτέστιν η νόσος της οποίας η ανάπτυξις είναι συνυφασμένη με τας συνθήκας της κοινωνικής διαβιώσεως… Εξ όλων των νόσων είναι η περισσότερον θίγουσα την κατ’ εξοχήν δύναμιν της κοινωνίας, την εγασίαν».

Ο αριθμός των ασθενών από την ασθένεια αυτή αύξανε σταθερά στις αρχές του 20^ου αιώνα και επομένως θιγόταν η κινητήρια δύναμη – «τα εργατικά χέρια» - που αναμένονταν να αποφέρει την ανάπτυξη του κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου της εισαγόμενης στη χώρα βιομηχανικής επανάστασης.

Η απόδοση κέρδους και επομένως πλουτισμού και ισχύος δια μέσου της εργασίας «ετίθετο εν κινδύνω». Επίσης η εκπλήρωση των αλυτρωτικών σχεδίων, ο Μεγαλοϊδεατισμός και οι πολεμικές εμπλοκές της χώρας μας από τον «ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897», τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, τους Βαλκανικούς Πολέμους, μέχρι  και το μεσοπόλεμο, απαιτούσαν Στρατό και μάλιστα υγιή. Οι  Έλληνες Κοινωνιστές Υγιεινολόγοι γιατροί, διά της δυτικοτραφούς και ριζοσπαστικής τους ιατρικής παιδείας, πίεζαν από τις αρχές του αιώνα τη συντηρητική  οικονομική, κοινωνική και πολιτική ελίτ της χώρας να υιοθετήσουν θεσμικά - νομοθετικά μέτρα ως μόνα και ικανά για να δημιουργηθούν τα «κοινωνικά αντίδοτα», αντίπαλο δέος της νόσου.

Ταυτόχρονα ο αιχμηρός τους Ιατροκοινωνικός λόγος παρενέβη διαφωτιστικά  και καταλυτικά στην Ελληνική κοινωνία, ώστε αυτή να συνειδητοποιήσει αλλά και να διεκδικήσει οργανωμένα και ενεργά  από το «αδρανές» κράτος της «μικράς αλλά εντίμου Ελλάδος», τα κοινωνικά αντίδοτα, «…την δημιουργίαν υπό του Κράτους, καθιδρυμάτων ειδικών, προς θεραπεία των πασχόντων». «Έχομεν δ’ εν Ελλάδι πλείστας επί τούτω λαμπράς τοποθεσίας, ίνα ιδρυθώσι εις ορισμένα σημεία,

πλησίον των χωρίων ή των κωμοπόλεων οικίσκοι υγιεινοί κατάλληλοι  να δέχονται τοιούτους ασθενείς».

Διαφωνίες για την αντιμετώπιση της φθίσης, σε Ιατροεπιστημονικό και κοινωνιολογικό επίπεδο υπήρχαν στις αρχές του 20^ου αιώνα στην Ελλάδα, διαφωνίες που αφορούσαν όχι μόνο την αναγκαία θεσμοθέτηση και οργάνωση του Αντιφυματικού αγώνα αλλά και τη συμμετοχή ή μη του κράτους στη σύσταση Νοσοκομείων. Υπήρχαν πολιτικοί ως υποστηρικτές της αποχής του κράτους από τα ζητήματα που αφορούσαν την ανάπτυξη των Νοσοκομείων αλλά και Ιατροί εκφραστές των ίδιων αντιλήψεων. «Πώς να ανταπεξέλθη το πτωχόν μας Κράτος εις τοιαύτας θυσίας;». Αυτό ήταν το βασικό επιχείρημα τόσο της κοινωνικοπολιτικής ελίτ της εποχής, όσο και των συντηρητικής ιατροκοινωνιολογικής άποψης. «Δι’ ημάς ο φυματικός, απωλέσας ήδη την υγείαν, είνε άχρηστον κεφάλαιον, ζη δε το λοιπόν του βίου αναλώμασι των υγιών… να συντηρώμεν αυτόν λελογισμένως, χωρίς να εκτρεπώμεθα χάριν αυτού εις πολυτέλειαν και εις σπατάλην αδικαιολόγητον».  

Ο Ι. Αθανασάκης, Υφυπουργός Υγειονομίας του Στρατού στο διάστημα 1918-1920 και εισηγητής του νομοσχεδίου «Περί ιδρύσεως αντιφυματικών ιατρείων, νοσοκομείων, αναρρωτηρίων και ορεινών θεραπευτηρίων», έγραψε ότι αυτό το νομοσχέδιο ψηφίστηκε δια βοής αλλά και από τα πρακτικά της συζήτησης στη Βουλή της 17^ης Δεκεμβρίου 1919 ότι: υπήρξαν βουλευτές  που υποστήριξαν (παρά το γεγονός ότι είχε γίνει πλέον αποδεκτή η θεωρία για τη μεταδοτικότητα της φυματίωσης), ότι είναι νόσος κληρονομική, υπήρξε δε και πρόταση να απαγορευτεί ο γάμος σε φυματικούς και να επιβληθεί υποχρεωτικά η στείρωσή τους.

Πολιτικά στελέχη του συντηρητικού πουριτανισμού της εποχής, υποστήριζαν μια μορφή «ευγονικής», υπονοώντας την επικράτηση της «επιλογής του φυσικού νόμου»και για τη καθαρότητα της φυλής την «φυσική επιλογή», περιλαμβάνοντας και τους πάσχοντες από φυματίωση. Αντιλήψεις  που δυστυχώς υιοθετούσαν εκτός ορισμένων πολιτικών και ιατροί, τονίζοντας το μάταιο της δημιουργίας ειδικών Νοσοκομείων και Σανατορίων, προτείνοντας στην ιατρική κοινότητα και στο κράτος εκτός των ανωτέρω, επιπλέον και την δημόσια αστυνόμευση των φυματιώντων με την ενίσχυση της Υγειονομικής Αστυνομίας.

Πίστευαν ότι το Νοσοκομείο είναι ένας τόπος όπου παρέχονταν ιατρικές υπηρεσίες μόνο σε απόρους, χωρίς οικογενειακό περιβάλλον, οι οποίοι αδυνατούσαν να νοσηλευθούν στο σπίτι τους.

Ακόμη ότι: ο φθισικός «υπό το κράτος όθεν ψυχοβόρου αθυμίας και μετά σχετικήν βελτίωσιν της εαυτού υγείας, εξέρχεται του φθισιατρείου, συναποκομίζων ο τάλας πικρίαν και απογοήτευσιν εκ της αυστηράς πειθαρχίας εις ην επεβλήθη κατά την νοσηλείαν και με τον αέναον κίνδυνον της μεταδόσεως της νόσου του , ρίπτεται άπελπις, ει μη μισάνθρωπος, εις τους κόλπους της κοινωνίας ίνα εκεί συνεχίση τον αβίωτον βίον του».

Υποστήριζαν επίσης ότι το Νοσοκομείο είναι ένα άσυλο για το εγκλεισμό και την απομόνωση των πασχόντων από ψυχικά νοσήματα ή από ανίατες για την εποχή και «μολυσματικές», μεταδοτικές ασθένειες όπως η φυματίωση. Αυτό το είδος του ιδρύματος, που ουσιαστικά δεν απαιτούσε έξοδα παρά μόνο για τη διατροφή και τη φύλαξη των ασθενών, αποτελούσε φροντίδα της τοπικής αυτοδιοίκησης και των φιλανθρώπων ευεργετών, που αφθονούσαν την εποχή εκείνη στη χώρα μας και όχι της πολιτείας, η οποία θα μπορούσε περιοδικά να χρηματοδοτεί ορισμένα από αυτά τα ιδρύματα.

Ο γενικός προϋπολογισμός της χώρας μέχρι το 1914 είχε επταπλασιαστεί για όλες τις άλλες κρατικές ανάγκες αλλά οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 15%.

Μόλις τον Ιανουάριο του 1920 δημοσιεύθηκε ο νόμος 1979 «Περί Ιδρύσεως Αντιφυματικών Ιατρείων, Νοσοκομείων, Αναρρωτηρίων και Ορεινών Θεραπευτηρίων», που προέβλεπε τη πλήρη κρατική μέριμνα του αντιφυματικού

αγώνα. Την ουσιαστική όμως ανατροπή της κατάστασης αυτής επέφερε η Μικρασιατική καταστροφή του 1922.

Η μετακίνηση πληθυσμών που είχε αρχίσει το 1912 δημιουργώντας πολλά υγειονομικά προβλήματα, κορυφώθηκε μετά το 1922 και ανάγκασε το κράτος να ιδρύσει ορισμένα νοσοκομεία, αλλά στα πλαίσια ενός αρχέγονου κρατικού νοσοκομειακού συστήματος. Τα νοσοκομεία παρέμεναν ασυντόνιστα, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς ικανοποιητικό νομικό πλαίσιο και προπάντων με συχνή αμφισβήτησή τους από τις συνεχώς εναλλασσόμενες κυβερνήσεις. 

Το 1928 η Ελληνική Κυβέρνηση καλεί την Υγειονομική επιτροπή της Κοινωνίας των Εθνών προκειμένου να βοηθήσει στην επιδημία του δάγκειου πυρετού με 1.320.000 θύματα στα μέσα του 1928, αποκαλύπτοντας και διεθνώς την κακή κατάσταση της δημόσιας Υγείας στη χώρα μας. Μόνο μετά το 1937 και το νομικό πλαίσιο του Ι. Μεταξά το Ελληνικό Κρατικό Νοσοκομείο αποκτά σταθερό υπόβαθρο για την ανάπτυξη και το ρόλο του.

Πολύ σημαντικό στοιχείο επίσης των πρώτων δεκαετιών της περιόδου του 20^ου αιώνα αποτέλεσε και η εμφάνιση του Ιδιωτικού νοσοκομείου με κερδοσκοπικό χαρακτήρα, που έλαβε από τότε την ονομασία: Ιδιωτική Κλινική.

Ήταν φυσικό επακόλουθο των ελλήνων ιατρών, που παρακολουθούσαν τις εξελίξεις και μεθόδους της σύγχρονης Ευρωπαϊκής  ιατρικής, να ακολουθήσουν τα βήματα των άλλων χωρών, στην ίδρυση ιδιωτικών θεραπευτηρίων, υποσχόμενοι την εφαρμογή των νεοτέρων θεραπευτικών μεθόδων και καλύτερες υπηρεσίες στους ασθενείς τους. Οι ιδιωτικές κλινικές, έως το 1940, δεν έπαιξαν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη κλειστή περίθαλψη, λόγω του μικρού αριθμού διαθέσιμων κρεβατιών.

Στην αρχή της ανάπτυξης της ιδιωτικής κλινικής, τα πολλά φιλανθρωπικά νοσοκομεία που είχαν ιδρυθεί κατά το 19^ο αιώνα και κορύφωσαν τη δράση τους στις αρχές του 20^ου, έφταναν στο τέλος των δραστηριοτήτων τους. Οι παροχές από τους φιλάνθρωπους - ευεργέτες δεν μπορούσαν να καλύψουν τα διαρκώς αυξανόμενα έξοδα που δημιουργούσε η νέα μορφή του νοσοκομείου.

Τα ίδια περίπου ισχύουν και για τη φιλανθρωπική πρωτοβουλία των δήμων και κοινοτήτων, που κατά καιρούς συντήρησαν πολλά νοσοκομεία με την ενίοτε κρατική χρηματοδότηση. Το συγκεντρωτικό, νομοθετικά και διοικητικά, κράτος που δημιουργήθηκε μετά το 1920-1922, δεν άφηνε πόρους, στελέχη και αρμοδιότητες στη τοπική αυτοδιοίκηση.

Ωστόσο στο διάστημα 1909-1940, παρ’ όλο που οδεύαμε προς το κρατικό νοσοκομείο, πρακτικά αυτό υλοποιήθηκε κυρίως στα νοσοκομεία ειδικών παθήσεων: στα Αντιφυματικά, Ψυχιατρικά, Δερματολογικά κ.ά. Τα γενικά νοσοκομεία παρέμεναν ακόμη σε μεγάλο βαθμό, αρμοδιότητα των δήμων και των φιλανθρωπικών σωματείων, με σημαντική στήριξη από το κράτος.

Τελικά από άσυλο φτωχών και απόρων άρχισαν να γίνονται χώρος παροχής ιατρικών υπηρεσιών, όμως χωρίς την προβλεπόμενη στελέχωση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, σε άθλιες κτηριακές υποδομές και με ανεπαρκείς τις διαθέσιμες πιστώσεις.

Μετά το 1936, επί καθεστώτος της 4^ης  Αυγούστου, δημοσιεύθηκε το μεγαλόπνοο σχέδιο «Βαθμιαία Ιδρυματική Αντιφυματική Οργάνωσις του Αντιφυματικού Αγώνος εν Ελλάδι», με στόχους του σχεδίου αυτού την ίδρυση πολλών σανατορίων και αντιφυματικών ιατρείων, που όμως δεν υλοποιήθηκε λόγω του πολέμου.

Τα δύο κυριότερα χαρακτηριστικά της εποχής αυτής είναι: η έναρξη της συμμετοχής του κράτους στην ανάπτυξη του νοσοκομειακού συστήματος και η σύσταση Αντιφυματικών Νοσοκομείων.

Το 1940 υπήρχαν 28 σανατόρια με 4.159 κρεβάτια και 6 τμήματα σε γενικά νοσοκομεία με ακόμη 200 κρεβάτια για φυματικούς. Με το τέλος του 1940 υπολογιζόταν να διατεθούν άλλα 3.000 κρεβάτια για την ίδια ασθένεια. Είναι προφανές ότι το μεγαλύτερο βάρος των προσπαθειών του καθεστώτος, δινόταν στην ανάπτυξη της υποδομής στα αντιφυματικά νοσοκομεία, για ιδεολογικούς και πολιτικούς λόγους. Ένα ακόμη σημαντικό γεγονός της εποχής αποτέλεσε και η δημιουργία του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Ι.Κ.Α.), το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 1939, παρέχοντας δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη μόνο στους άμεσα ασφαλισμένους, ενώ για τις οικογένειές τους προβλεπόταν μειωμένο νοσήλιο.

Η «Νόσος της πείνης και φυματίασης»…

«Το καθεστώς της συνταγματικής εκτροπής του 1936 δεν αρκέστηκε στην αναμόρφωση της «Σωτηρίας», αλλά την επιβάρυνε με τη λειτουργία μιας κλινικής – φυλακής, που σύντομα μετατράπηκε σε τόπο κράτησης των κομμουνιστών και άλλων πολιτικών αντιπάλων του. Ο πόλεμος, η Κατοχή και ο εμφύλιος θα περάσουν μέσα από τη «Σωτηρία»… κατά το λιμό του 1942, από τους 5058 νοσηλευθέντες πέθαναν οι 2171. Η φυματίωση δεν έκανε διακρίσεις. Οι κρατικές φυλακές ανεπαρκούσαν για τη φροντίδα των φυματικών κρατουμένων. Το βλέμμα του κράτους στράφηκε ακόμη μια φορά στη «Σωτηρία». …δημιουργήθηκε μέσα στο ίδρυμα ένα μέτωπο καθημερινής συνύπαρξης πολιτικών αντιπάλων… μεσούσης της Κατοχής εγκαταστάθηκαν ανάπηροι Πολέμου στο κτήριο του Οίκου Αδελφών… Τάγματα Ασφαλείας… φυματικοί κομμουνιστές από την Ακροναυπλία…  και γίνονται εκτελέσεις «επικίνδυνων ασθενών» και προσωπικού από τα Τάγματα Ασφαλείας, ενώ  αργότερα στις 30 Μάρτη του 1952, ημέρα Κυριακή, στον ανατολικό περίβολο της «Σωτηρίας» έπεφτε νεκρός ο Νίκος Μπελογιάννης…».   

Τελικά το ελληνικό νοσοκομείο στη περίοδο 1909-1940 ξεπέρασε το πλαίσιο της αποκλειστικής χρήσης του από απόρους και κατέκτησε όλο τον ελληνικό πληθυσμό, που πλέον έκανε χρήση των υπηρεσιών του, μη ικανοποιημένος όμως από τη ποιότητά του. Η γενίκευση της νοσοκομειακής περίθαλψης μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, έδωσε στην ιατρική μία κυρίαρχη θέση στην οικονομική και πολιτική σκηνή. Τα νοσοκομειακά συστήματα αποτέλεσαν και για την Ελλάδα, αντικείμενο μελέτης από όλους τους κοινωνικούς παράγοντες αφού αναγνωρίστηκε εκτός από την αναγκαιότητά τους, η οικονομική και η κοινωνική τους διάσταση. Στο τέλος αυτού του κεφαλαίου ο γράφων κρίνει ως απαραίτητη, την «αναφορά μνήμης» στο Νοσοκομείο στο οποίο ειδικεύθηκε και σήμερα υπηρετεί, στη «Σωτηρία». Παραθέτει ένα σύντομο, περιεκτικό και «ζωντανό» κείμενο, που σε λίγες γραμμές τα λέει όλα, του Γ. Σεφεριάδη: 

«Το πρώτο ελληνικό Σανατόριο λαϊκό νοσοκομείο»:

Το Νοσοκομείο «Σωτηρία» αποτελεί ένα φορτισμένο ιστορικά χώρο. Από το πρώτο κτίριο του Σανατορίου το 1905, έως το μεγαλύτερο πνευμονολογικό κέντρο στην Ελλάδα, που είναι σήμερα, η ιστορία της «Σωτηρίας» επικοινωνεί με την ιστορία των Αθηνών. Από άσυλο για τους «Άθλιους των Αθηνών», ύστερα Φυματιολογικό Κέντρο και τελικά Γενικό Νοσοκομείο. Η φθίση, αθεράπευτη μέχρι την ανακάλυψη των αντιφυματικών φαρμάκων και ως αθεράπευτο κοινωνικό πρόβλημα δοκίμασε τα αντανακλαστικά της κοινωνίας, εξέθεσε τις ανεπάρκειες της και περιέγραψε τις αθλιότητες της. Οι ασθενείς, άνδρες και γυναίκες, επώνυμοι ανώνυμοι, ποιητές και αγωνιστές φέρνουν μαζί τους την ατμόσφαιρα της κάθε εποχής.

Η Μαρία Πολυδούρη εισέρχεται τον Μάρτιο του 1928 στα 26 της χρόνια και συναντά τον Καρυωτάκη λίγο πριν πάρει το δρόμο για την Πρέβεζα και αυτοκτονήσει ένα μήνα μετά. Στα δύο χρόνια νοσηλείας της γράφει τις δύο ποιητικές της συλλογές «Οι τρίλιες που σβήνουν» και «Ηχώ στο Χάος». Μόνιμη παρέα της ο νεότατος τότε Γιάννης Ρίτσος ο οποίος εισέρχεται στο νοσοκομείο ως φυματικός και βγαίνει κομμουνιστής. Εκτός από την ποίηση το νοσοκομείο είναι ένα φυτώριο επαναστατικών ιδεών. Ο διάσημος ελληνορουμάνος συγγραφέας Παναϊτ Ιστράτι, επιστήθιος φίλος του Καζαντζάκη, καλεσμένος του Δημήτρη Γληνού, δίνει μια εμπρηστική διάλεξη στο τότε θέατρο “Αλάμπρα” και μαζί με ένα πλήθος έρχεται και ξεσηκώνει τους φυματικούς στη «Σωτηρία». Κατάληξη μια μεγάλη διαδήλωση στην Πλατεία Κάνιγγος που οδηγεί σε επέμβαση της αστυνομίας, στην απέλαση του Ιστράτι και θα οδηγήσει σε δίκη του Γληνού και του Καζαντζάκη.

Η «τριανταφυλλιά» της Σοφίας Σλήμαν: Το «όραμα της Σωτηρίας»

Στην Ελλάδα του 1900 οι υπολογισμοί ανέβαζαν σε πενήντα χιλιάδες τους νεκρούς από φθίση, σε μια εποχή που η χώρα δεν αριθμούσε περισσότερα από δύο εκατομμύρια ψυχές. Ο μύθος του καλλιτέχνη – φυματικού μπορεί να ήταν ισχυρός στην ευρωπαϊκή παράδοση, αλλά η πραγματικότητα ήταν ότι θύματα της ασθένειας υπήρξαν άτομα που ανήκαν περισσότερο στην εργατική τάξη. Η Σοφία Σλήμαν μετά το θάνατο του συζύγου της το 1890 έστρεψε τα φιλανθρωπικά της ενδιαφέροντα στον αγώνα κατά της φθίσης. Ήταν η ημέρα που αντίκρισε φυματικούς στρατιώτες από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στοιβαγμένους στα υπόγεια του Νοσοκομείου Ελπίς. Τότε συνέλαβε το σχέδιο δημιουργίας ενός σανατορίου. Μαζί με έναν “όμιλο κυριών” αποτελούμενοι από κυρίες της αθηναϊκής κοινωνίας που προΐσταται η Σλήμαν αναλαμβάνουν την σύσταση εταιρείας με την επωνυμία «Σωτηρία». Μέχρι το 1902 η Σλήμαν και οι άλλες κυρίες της νεοσύστατης εταιρείας θα καταφέρουν να αποσπάσουν από την Ι.Μ. Πετράκη δωρεά οικοπέδου 600 στρεμμάτων. Οι οικοδομικές εργασίες αρχίζουν το 1903 και το 1905 εγκαινιάζεται από την βασίλισσα Όλγα το πρώτο κτίριο της «Σωτηρίας», το πρώτο σανατόριο της χώρας, με 40 κλίνες προορισμένες για τη νοσηλεία απόρων φυματικών. Τα πρώτα χρόνια το φθισιατρείο, με ελάχιστους οικονομικούς πόρους, λειτουργεί περισσότερο σαν αστική καραντίνα παρά σαν θεραπευτήριο. Μέχρι το 1908 φυτεύονται 7500 πεύκα και ευκάλυπτοι. Παρά τη λειψυδρία η Σοφία Σλήμαν επιτυγχάνει τη μεταφορά νερού με στρατιωτικά βυτιοφόρα. Μετά το 1910 η Σλήμαν, μη μπορώντας να βασιστεί στην κρατική επιχορήγηση, στρέφεται στους λαϊκούς εράνους, τους φιλανθρωπικούς χορούς και άλλες εκδηλώσεις για τη λειτουργία και συντήρηση του νοσοκομείου. Το μεγαλύτερο ποσό απέφερε ο λαϊκός έρανος του 1911 «το τριανταφυλλάκι». Εκατοντάδες κυρίες και δεσποινίδες της αθηναϊκής κοινωνίας προσέφεραν από ένα τριαντάφυλλο σε όσους έδιναν χρήματα για τη «Σωτηρία» και με τα χρήματα αυτά κτίσθηκε την ίδια χρονιά ένα μικρό περίπτερο 30 κλινών, το «Τριανταφυλλάκι». Από το 1919 τη διοίκηση του νοσοκομείου αναλαμβάνει το κράτος και στο 8μελες συμβούλιο προεδρεύει η Σοφία Σλήμαν μέχρι και τον θάνατό της το 1932. Τα χρόνια που ακολουθούν είναι χρόνια μαρασμού και εξαθλίωσης. Η άφιξη των προσφύγων και η παρατεινόμενη ανεπάρκεια της κρατικής μηχανής να αναλάβει την κοινωνική πρόνοια, μετατρέπουν τη «Σωτηρία» σε ένα συνονθύλευμα από άθλιες παράγκες και παραπήγματα. «Πεθαμενατζίδικο», «κόλαση των ζωντανών», «ανθρώπινος στάβλος» είναι μερικούς από τους χαρακτηρισμούς που το ακολουθούν. Τα ξύλινα παραπήγματα και κάποια πρόχειρα «ντέκερ» του στρατού με τσίγκινες σκεπές καλούνται να σκεπάσουν εκατοντάδες φυματικούς. Ακόμη περισσότεροι μένουν στον υπαίθριο χώρο ή κατασκευάζουν δικές τους πρόχειρες καλύβες ή λαγούμια. Σε χώρους δύναμης 600 κλινών διαβούν 3000-4000 άρρωστοι με προβλεπόμενη θνησιμότητα 50%. Άστεγοι και μικροπωλητές ανακατεύονται με τους αρρώστους. Στους χώρους του φθισιατρείου ανθεί το εμπόριο ναρκωτικών και η πορνεία. Κανένας δεν γνωρίζει τον αριθμό των ασθενών. Θάνατοι δεν δηλώνονται για να πουλιέται η μερίδα του φαγητού τους. Οι φτωχοί θάβονται στις γωνίες των αλσυλλίων…

… «Στο Αναψυκτήριο» μία φορά πέθανε ένας, στη σκοτεινή παράμερη γωνίτσα, που χε διαλέξει για να κρύψει το δράμα της κατάντιας του και του πόνου του. Κι έμεινε πέντε ολάκερες μέρες νεκρός, χωρίς να τον δούνε, ως που βρώμισε… Χρόνια ολόκληρα γιατροί δεν πατούσαν να δουν τους αρρώστους.. Μόλις με τις εξεγέρσεις στάλθηκε μια γυναίκα που έκανε τη διανομή του φαγητού. Και η διανομή ήταν τόσο ελεεινή που μονάχη της χαρακτηρίζει το βαθμό της αθλιότητας που επικρατεί… Την ώρα του φαγητού μέσα στο «Αναψυκτήριο» και μέσα στους θαλάμους πλάι σε εκείνους που τρώνε αλλάζουν τους νεκρούς. Αυτό είναι το «Αναψυκτήριο», ένας τόπος κόλασης ζωντανής, πλάι στ’ άλλα περίπτερα της «Σωτηρίας». 

Η Σωτηρία… της «Σωτηρίας»:

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου αναθέτει στον γιατρό Μάνθο Μεταλληνό, γνώστη των υγειονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε η Ελλάδα μετά την έλευση των προσφύγων, τη διοίκηση του νοσοκομείου. Ο Μεταλληνός κατορθώνει μέσα σε πέντε χρόνια να μετατρέψει τη «Σωτηρία» από ένα άθλιο παρηκμασμένο άσυλο σε ένα σύγχρονο Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος. Διορίζεται το 1936 γενικός διευθυντής του νοσοκομείου και κατεδαφίζει όλα τα παραπήγματα και τις παράγκες. Ο χώρος περιφρουρείται και επιλέγονται για νοσηλεία μόνο οι πάσχοντες. Το κράτος χρηματοδοτεί την ανέγερση της «Χειρουργικής Κλινικής» και των άλλων κτιρίων. Γκρεμίζει τα παλιά κτίρια, τις παράγκες, ανοίγει καινούργιους δρόμους, δημιουργεί υπερσύγχρονα νέα μαγειρεία. Χτίζεται το «Μέγα Λαϊκό», με το «μπαουχάουζ» αρχιτεκτονικό του ύφος, σχεδιασμένο από τον σπουδαίο αρχιτέκτονα Γιάννη Δεσποτόπουλο, το μοναδικό Έλληνα αρχιτέκτονα που φοίτησε στην περίφημη σχολή (Bauhaus). Η νέα «Σωτηρία» διαθέτει πλέον 1800 κλίνες. Ο Μεταλληνός εγκαθιστά μουσική στους θαλάμους και δημιουργεί περίτεχνους κήπους και καθιστά το νοσοκομείο ανοικτό στον κόσμο.

Φυτώριο επαναστατικών ιδεών:

Στη διάρκεια του πολέμου και της γερμανικής κατοχής το νοσοκομείο αυξάνει τα κρεβάτια του σε 2000 και τις κλινικές του σε 15. Την περίοδο της Κατοχής «Η Σωτηρία» συνδέεται -για άλλη μια φορά- με την ιστορία του τόπου μέσα από εκτελέσεις αγωνιστών και αποδράσεις κρατουμένων. Στις φυλακές του νοσοκομείου, που πρόσφατα γκρεμίστηκαν, οι κρατούμενοι ήταν αριστεροί – φυματικοί. Ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία του νοσοκομείου η απόδραση των 56 κομμουνιστών Ακροναυπλιωτών, το 1943 που κρατούνταν ως φυματικοί, μια από τις σπουδαιότερες επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ. Τα τάγματα ασφαλείας συλλαμβάνουν αρρώστους, αλλά και μέλη του προσωπικού. Στα Δεκεμβριανά, σφαίρες σκοτώνουν αρρώστους.Στους χώρους της «Σωτηρίας» εκτελούνται, διαπιστωμένα, 375 αγωνιστές και πατριώτες μεταξύ των οποίων εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Νίκος Μπελογιάννης…».

ΝΑ ΑΦΗΣΟΥΝ ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Το αιώνιο μνημείο πίστης του Αγίου Ορους δεν έχει θέση στους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς

Στον ιερό χώρο του Αγίου Ορους μεταφέρθηκε τελευταία το Σχίσμα της Ορθοδοξίας, το Σχίσμα που επέφεραν οι ύποπτες επιλογές του (πιθανότατα εκβιαζόμενου) κ. Βαρθολομαίου στο Ουκρανικό. Μόνο 5 από τις 20 μονές του Αθω δέχτηκαν να σταλεί αντιπροσωπεία στο Κίεβο για την ενθρόνιση του Μητροπολίτη Επιφάνιου. Ενώ η αντιπροσωπεία της νέας «αυτοκέφαλης» (και πρώην σχισματικής) Ουκρανικής Εκκλησίας που επισκέφθηκε το Αγιο Ορος πριν λίγες ημέρες βρήκε τις πόρτες κλειστές στις περισσότερες μονές. Στις λίγες όπου επιτράπηκε η είσοδός της το κλίμα ήταν ψυχρό και η Επιστασία του Αγ.Ορους αρνήθηκε ακόμα και τις αναμνηστικές φωτογραφίες με τους «σχισματικούς»…

Αυτά δυστυχώς είναι τα αρνητικά αποτελέσματα των απαράδεκτων ενεργειών του Πατριάρχη, του φάδερ Αλεξ και των κύκλων του αμερικανικού κατεστημένου που υπηρετούν. Όπως και της «μουσίτσας», του λαλίστατου αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα, Τζέφρι Πάϊατ, πρώην πρέσβη στο Κίεβο, όπου με «λαμπρή» δράση επέφερε το χάος.

Μεγάλο μέρος της αμερικανικής εξουσίας ενεργεί ως «αφιονισμένο» από το γεγονός ότι ο πρόεδρος Πούτιν επανέφερε την ορθόδοξη πίστη στη Ρωσία και την χρησιμοποίησε κυρίως για εσωτερική ανόρθωση του λαού του. Όπως έχουμε σημειώσει, οι πράξεις του αμερικανικού κατεστημένου βασίζονται στην πετυχημένη θεωρία και βιβλίο του Samuel Huntigton “Clash of Civilizations” (1996) που αποτελεί απαραίτητο ανάγνωσμα σε όλες τις σχολές Διεθνών Σχέσεων και έχει αναχθεί σε «Ευαγγέλιο» στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Στη σελίδα 37 του βιβλίου αυτού προβλέπονται με ακρίβεια οι πρόσφατες εξελίξεις (αυτονόμηση Ανατολικής Ουκρανίας) είκοσι χρόνια πριν!!

Η θέση του αμερικανικού κατεστημένου ότι η Ρωσία παραμένει ο πρώτος εχθρός για τις ΗΠΑ εξαιτίας ΚΑΙ της ορθόδοξης παράδοσής της, την οποία προτίθεται να χρησιμοποιήσει στην εξωτερική της πολιτική για να εφαρμόσει το περίφημο «Ορθόδοξο Τόξο» είναι απολύτως ΑΝΗΘΙΚΗ (αλλά ευτυχώς υπάρχουν ενδείξεις τελευταία ότι αυτό αλλάζει και ότι στρέφονται εκεί που πρέπει, κατά της Κίνας και ότι η Ρωσία θα γίνει τελικά σύμμαχος). Μετά από 70 ολόκληρα μαύρα χρόνια κομμουνισμού πώς θα έπρεπε η οποιαδήποτε ρωσική ηγεσία να ανορθώσει τον λαό της από τα ηθικά ερείπια του κομμουνισμού; Με τον αλκοολισμό όπως έκανε ο ανεκδιήγητος Μπόρις Γέλτσιν; Με τον Mickey Mouse και τα McDonalds; Η με τους δεκάδες ευαγγελιστές «πάστορες» (συμπεριλαμβανομένου και του περίφημου «εξομολογητή» αμερικανών προέδρων Billy Graham) που κατέφθασαν στην χώρα στην δεκαετία του 1990 και μιλούσαν στους Ρώσους σαν να ήταν ιθαγενείς σε κάποιο νησί του Ειρηνικού;

Δυστυχώς η αμερικανική πνευματική και πολιτική ελίτ πάσχει από αλλεργία σε δύο πολύ σημαντικές έννοιες, την «ιστορία» και την «παράδοση». Οι έννοιες αυτές λείπουν τελείως από το αμερικανικό λεξιλόγιο εξωτερικής πολιτικής, όπου βασιλεύει το «συμφέρον», το «τώρα» και το «αύριο».

Τα τελευταία χρόνια άλλωστε οι έλληνες βιώσαμε στο πετσί μας τι ακριβώς σημαίνει αυτό: και ο τελευταίος μανδαρίνος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε έτοιμη απάντηση στα όποια ελληνικά αιτήματα για το σκοπιανό: «Αυτά είναι παλιά ιστορία και δεν μας απασχολούν…» Ο Πούτιν έπραξε άριστα για το λαό του που άρχισε να ξαναβρίσκει την ψυχική του ισορροπία ρίχνοντας άγκυρες στην ορθόδοξη πίστη και στην μεγάλη του παράδοση.

Αλλά το αμερικανικό κατεστημένο δεν έχει άραγε ίχνος ντροπής; Για δεκαετίες κατηγορούσαν σωστά τους Ρώσους για «επεκτατικό διεθνιστικό κομμουνισμό» και τώρα τους κατηγορούν για «επεκτατική Ορθοδοξία»; Γιατί δεν κατηγορούν την Σαουδική Αραβία για επεκτατικό ισλαμικό φανταμενταλισμό που ήταν άλλωστε και η αιτία της 11ης Σεπτεμβρίου 2001; Αλλά κάνουν τα στραβά μάτια – ακόμα και σήμερα – μπροστά στις σαουδαραβικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Δηλαδή οι Σαουδάραβες δικαιούνται να εξάγουν το άθλιο σουνιτικό τους Ισλάμ, αλλά οι Ρώσοι πρέπει να κρύβουν την ορθόδοξη πίστη τους;

Θα μιλήσουμε έξω από τα δόντια: Υπάρχουν αποδείξεις ότι το Ισλαμικό Κράτος στην Συρία δημιουργήθηκε από το Ισραήλ και από μέρος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και χρηματοδοτήθηκε από Σ.Αραβία, Τουρκία και Κατάρ. Και είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος κατέστρεψε την αρχαιότερη χριστιανική εκκλησία του κόσμου, την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αντιοχείας. Εάν δεν επενέβαινε η Ρωσία του Πούτιν, οι «αποκεφαλιστές» του σουνιτικού Ισλάμ θα τους είχαν εξολοθρεύσει όλους μέχρις ενός! Που ήταν οι δηλώσεις σας τότε που αυτοί οι ορθόδοξοι χριστιανοί σφαγιάζονταν στη Συρία κ. Βαρθολομαίε; Μόνο για την ευόδωση των ασκεριών του Σουλτάνου στη Συρία ξέρετε να κάνετε δηλώσεις; Πού ήταν τα τηλεφωνήματά σας στην αμερικανική εξουσία φάδερ Αλεξ; Που ήταν το ενδιαφέρον σας πρέσβη κε. Πάϊατ, που τώρα βγάζετε φωτογραφίες με κάθε λιγούρη μοναχό από το Αγιο Ορος; Θέλετε να καπηλεύεστε τα ιερά και όσια της Ορθοδοξίας στο ίδιο το Αγιο Ορος, αλλά για χρόνια βλέπατε τις δολοφονίες των Ορθοδόξων Χριστιανών της Συρίας, τους βιασμούς των κοριτσιών και τους διωγμούς και δεν κάνατε τίποτα; Και ας μην ξαναμιλήσουμε για την ντροπή της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης που εδώ και 50 χρόνια μένει κλειστή, παρόλο που μέχρι πριν λίγα χρόνια το Στέιτ Ντιπάρτμεντ μπορούσε άνετα να επιβάλλει στην Τουρκία το άνοιγμά της.

'Η πρέπει να θυμηθούμε ότι η Παναγία Σουμελά του Πόντου ξαναλειτούργησε χάρη σε ρωσική παρέμβαση; Εσείς τι κάνατε τόσες δεκαετίες εκτός από το να χαϊδεύετε τους γενοκτόνους Τούρκους; Αιδώς Αργείοι… Δεν έχετε κανένα ηθικό δικαίωμα να εκμεταλλεύεστε την Ορθοδοξία και τα σύμβολά της… Κάποιοι θα αντιτείνουν τα γνωστά περί «ιστορίας πανσλαβισμού». Ο γράφων γνωρίζει καλά ιστορία και έχει υπόψη του τις παλαιότερες προσπάθειες, (πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο) της Ρωσίας να αλώσει το Αγιο Ορος.

Όπως και τις αντίστοιχες της Βουλγαρίας κατά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν θέλατε, κύριοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, να αποφύγετε αυτό το ενδεχόμενο μελλοντικά, θα έπρεπε να τσακίζατε τον «μακεδονισμό» των σλαβοσκοπιανών και να στερεώνατε την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Αλλά εσείς με την πλήρη «ιστορική αναισθησία» σας, τους ανοίξατε την πόρτα για να παίζουν επεκτατικά παιχνίδια στο μέλλον σε απόσταση αναπνοής από το Αγιο Ορος, το οποίο ανήκει στην Ελληνική Μακεδονία. Ποιος σας εγγυάται ότι η Ρωσία δεν θα επανακτήσει κάποτε την επιρροή της στα Σκόπια; Και ότι τότε δεν θα ανακινήσει τα επεκτατικά της όνειρα; Ιστορικά, το ανάχωμα του «πανσλαβισμού» ήταν πάντοτε ο Ελληνισμός – και εσείς το υποσκάψατε. Και όχι μόνο αυτό δεν σκεφτήκατε, πολυλογά κύριε Πάϊατ, αλλά κινδυνεύετε κιόλας να δημιουργήσετε νέο κύμα «αντιαμερικανισμού» στην Ελλάδα. Είδαμε και πάθαμε να απαλλαγούμε από το «Εξω τώρα οι Αμερικάνοι» της Αριστεράς και τώρα κινδυνεύουμε ανάλογα από τη Δεξιά.

Ετσι εξυπηρετείτε τα αμερικανικά συμφέροντα; Καλά το λένε οι φήμες στην Ουάσιγκτον που σας θέλουν να φεύγετε το συντομότερο από την Αθήνα.

Φυσικά και πήγε ο Πούτιν στο Αγιο Ορος με κάθε επισημότητα. Αλλά το έκανε ως ορθόδοξος ηγέτης με σεβασμό στην αγιότητα του χώρου και στους κανόνες του. Και χωρίς παρατράγουδα... Εδωσε χρήματα; Ασφαλώς, άλλωστε υπάρχει εκεί το ρωσικό μοναστήρι που τηρεί όλους τους κανόνες λειτουργίας του και αποδίδει την οφειλόμενη τιμή στο Οικ.Πατριαρχείο. Η Μόσχα, παρόλες τις ανησυχίες και τις κατηγορίες, σεβάστηκε μέχρι πρόσφατα τα πρωτεία του Πατριαρχείου. Άλλο θέμα οι κάποιες τριβές μεταξύ των δύο και άλλο τα πρωτεία που πρακτικά δεν αμφισβητήθηκαν. Μέχρι τη στιγμή που ο κ.Βαρθολομαίος ατίμασε την ίδια του την υπογραφή (είχε υποσχεθεί εγγράφως στον Ρώσο Πατριάρχη πριν 20 χρόνια ότι η Εκκλησία της Ουκρανίας θα ανήκει στο Πατριαρχείο Μόσχας) και έδωσε από μόνος του - σαν να ήταν Πάπας - αυτοκεφαλία στους πρώην σχισματικούς. Ενώ εσείς αρχίσατε ολόκληρη κοσμική εκστρατεία.

Φωτογραφίες, επαφές, λες και οι μοναχοί έχουν πολιτική εξουσία. Μας φέρατε μάλιστα εδώ τον γνωστό φιλοχρήματο ηγούμενο Εφραίμ του Βατοπεδίου, (ο οποίος πριν λίγα χρόνια «έγλυφε» τους Ρώσους, έκανε ταξίδι στη Μόσχα και έστειλε μάλιστα την «Αγία Ζώνη» για 40 μέρες στη Ρωσία εισπράττοντας αμύθητα ποσά). Τον περιφέρατε σε εισπρακτικές επαφές από την Ατλάντα, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τη Ν.Υόρκη για να καταλήξει στην χλιδή των Χάμπτονς.

Με κάτι τέτοιους ύποπτους συμφεροντολόγους θα επεκτείνετε την επιρροή σας στην Ορθοδοξία; Αλλοίμονο… ΗΘΙΚΟ ΔΙΔΑΓΜΑ: Το αιώνιο μνημείο πίστης του Αγίου Ορους, δεν έχει θέση στους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς. Ειδικά εκείνοι που δεν έχουν, αποδεδειγμένα, καμία συναίσθηση της ιστορίας και της παράδοσης του, ας απομακρυνθούν. Οι μεγάλες δυνάμεις έπραξαν άριστα στο τέλος του Α’Παγκοσμίου Πολέμου όταν έθεσαν το Αγιο Ορος υπό την εποπτεία του Ελληνισμού, που πάντοτε υπήρξε ο θεματοφύλακάς του, σε βαρβαρικές επιδρομές, σε 400 χρόνια άγριας οθωμανικής κατοχής και σε 70 χρόνια κομμουνιστικής λαίλαπας. Αν κάποιοι στην Ουάσιγκτον νοιάζονται για το Αγιο Ορος ας ενισχύσουν τον Ελλάδα. Αλλιώς να κρατήσουν την υποκρισία και τα κοσμικά τους συμφέροντα μακριά από τα ιερά και όσια του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.

Νίκος Σταματάκης - 17 Φεβ. '19

https://www.kalami.us/2019/cosmos/agionOros.html