Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος με την πένα των Άγγλων σκιτσογράφων...

Παραλληλισμός των βουνών της Αλβανίας με τα στενά των Θερμοπυλών.
Από τη βρετανική Punch.

Μία από τις συνηθέστερες συζητήσεις στην Ελλάδα είναι σχετικά με την εικόνα που έχουν οι ξένοι λαοί, και κυρίως οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, για εμάς. Οι συζητήσεις περιστρέφονται λοιπόν γύρω από τις εντυπώσεις που κατά καιρούς διαμορφώνονται στη λεγόμενη "κοινή γνώμη" των ευρωπαϊκών χωρών, μέσα από τα media των χωρών αυτών.

Από τους "ήρωες που πολεμούν σαν Έλληνες"

στα "τεμπέλικα γουρούνια του Νότου".

Οι στερεοτυπικές εικόνες του παρελθόντος ενός λαού επαναπροσδιορίζονται

και αναπλάθονται στην εκάστοτε εποχή, ανάλογα με τον τρόπο που ο λαός αυτός διαχειρίζεται το παρόν του.

Από τα τέλη του 2009, όπου η χώρα μας μπήκε στη δίνη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κυκλώνα, λόγω και του χαοτικού δημοσιονομικού της ελλείμματος, οι συζητήσεις αυτές εντάθηκαν. Και όχι άδικα. Μέχρι και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η Ελλάδα έχει όντως αποτελέσει το επίκεντρο του διεθνούς πολιτικού και δημόσιου λόγου. Η εικόνα που έχει σχηματιστεί για τη μικρή αυτή χώρα του ευρωπαϊκού νότου αλλά και για τους κατοίκους της δεν μπορεί να γίνει κατανοητή, εάν δεν αναλυθούν επιμέρους η καθεμιά από τις ψηφίδες που τη συνθέτουν.



ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΑ
Η κατολίσθηση των Μουσολίνι, Καβανάρι,
Μπαντόλιο, Ντε Βέκι σε γελοιογραφία του Illingworth
στην "Daily Mail".



Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης έχουν παρουσιάσει ουκ ολίγες φορές το ελληνικό κράτος ως αναξιόπιστο, τους πολιτικούς του εκπροσώπους ως αεριτζήδες καιροσκόπους που εξαπατούν τον λαό τους και τους Έλληνες ως "ανίκανους", "τεμπέληδες", που "ξαπλώνουν όλη μέρα στον ήλιο", τρώγοντας δήθεν τα λεφτά των "τίμιων και εργατικών" Γερμανών κ.ο.κ. Το γερμανικό περιοδικό Focus, μάλιστα, δεν δίστασε να δημιουργήσει αρκετές φορές μέχρι και διπλωματικό επεισόδιο, με τα προκλητικά του εξώφυλλα.

Το αν και κατά πόσον ευσταθούν οι παραπάνω αντιλήψεις-προκαταλήψεις των ευρωπαϊκών (και δη των γερμανικών) media -οι οποίες αναπαράγονται στην Εσπερία και αναμασώνται από την εγχώρια νεοφιλελεύθερη "διανόηση"- δεν είναι αρμοδιότητα ενός ιστοτόπου σαν αυτόν για να αναλυθεί. Στον έντυπο και διαδικτυακό Τύπο μπορεί να βρει κανείς άπειρα άρθρα για τις αιτίες, τις απαρχές και τις συνέπειες παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, καθώς και της ελληνικής παθογένειας.

Εδώ θα επιχειρήσουμε απλώς ένα ιστορικό άλμα. Εβδομήντα συν ένα χρόνια πίσω. Τότε που η Ελλάδα βρισκόταν και πάλι στη δίνη του κυκλώνα -μόνο που απέναντί της είχε έναν εχθρό πιο σαφή και ξεκάθαρο. Και θα δούμε μέρος της τότε εικόνας που είχαν οι "ξένοι" για τους παππούδες μας, μέσα από τα σκίτσα των Βρετανών γελοιογράφων...

ΤΟ ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΙΚΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Η Ιστορία έχει αποδείξει με τον πιο περίτρανο τρόπο ότι η πολιτική (και η -κατά Κλαούζεβιτς- "συνέχισή της με άλλα μέσα", δηλαδή ο πόλεμος) είναι η τέχνη της εξαπάτησης, της έντεχνης παρερμηνείας και του ψεύδους. Για τους πιο κυνικούς, η τακτική αυτή βαπτίζεται "ευελιξία" και "προσαρμοστικότητα".

Το παρακάτω σκίτσο στιγματίζει αυτήν ακριβώς την εξαπάτηση που θέλησε να προκαλέσει η φασιστική ηγεσία της Ιταλίας αναφορικά με τις προθέσεις της. Ο καλλιτέχνης της βρετανικής "Punch" Bernard Partridge απεικονίζει τον Μουσολίνι σαν χοίρο μέσα στα σκουπίδια των "αθετημένων εγγυήσεων:



ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
"Δηλώνω πανηγυρικά ότι η Ιταλία δεν προτίθεται να σύρει
τους γείτονές της, από στεριά και θάλασσα, στη σύγκρουση.
Και αυτό ας το γνωρίζουν η Ελβετία, η Γιουγκοσλαβία,
η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Ελλάδα".

Μπενίτο Μουσολίνι, 10 Ιουνίου 1940.



Η σθεναρή αντίσταση και απόκρουση της ιταλικής εισβολής από τις πρώτες κιόλας μέρες της επίθεσης, προκάλεσε τον πανευρωπαϊκό θαυμασμό. Ένα μικρό έθνος, όπως ήταν η Ελλάδα, κατάφερε το πρώτο πλήγμα στο γόητρο του "αήττητου Άξονα", έστω κι αν ενεπλάκη με μια δύναμη σαν την Ιταλία. Κυρίως όμως αποτέλεσε ένα "κακό παράδειγμα" για όσους κήρυσσαν ότι η υποταγή στον Άξονα είναι μονόδρομος.

Στο σκίτσο του Low (από την "Evening Standard"), η Βουλγαρία και η Γιουγκοσλαβία δείχνουν να προβληματίζονται ανάμεσα στη "Λύση Α" (υποταγή στον Άξονα) και στη "Λύση Β" (αντίσταση στον Άξονα), όπως επέλεξε η Ελλάδα:



"ΜΜΜ... ΣΕ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΤΟ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ..."



Παρόλη την υπόγεια υποστήριξη προς τη βρετανική πολιτική, επίσημη θέση της Ελλάδας ήταν ότι στο ενδεχόμενο παγκόσμιας σύρραξης θα παρέμενε αυστηρά ουδέτερη. Αυτή την ουδετερότητα ο Μουσολίνι δείχνει να μην την κατανοεί, καθώς τέτοιες λέξεις μοιάζουν... ελληνικά γι' αυτόν!



Του Illingworth από την εφημερίδα "Daily Mail".



Σε ένα άλλο σκίτσο, ο γελοιογράφος της "Orkney Herald" σχεδίασε τον Μουσολίνι σαν παγωτατζή με τα "υπέροχα παγωτά του Άξονα" και την απειλητική επιγραφή "Κάντε πίσω, αλλιώς...". Ένας Έλληνας στρατιώτης απαντά "Αλλιώς, τι;". Προσέξτε το βρετανικό κράνος στο κεφάλι του Έλληνα:



ΟΤΑΝ Ο ΜΠΕΝΙΤΟ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ



Για την αντιστεκόμενη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και για τους υποταγμένους στη μπότα του Άξονα λαούς, η νικηφόρα ελληνική αντίσταση ήταν κάτι παραπάνω από θείο δώρο. Σήματοδοτούσε ουσιαστικά την έναρξη της αντιστροφής των εξελίξεων, όπως είχαν παγιωθεί κατά το πρώτο έτος του πολέμου υπέρ του Τρίτου Ράιχ και των συμμάχων του. Το "ΟΧΙ" των Ελλήνων έδινε προοπτική:



Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

(του Clive Uptton από την εφημερίδα "Daily Sketch")



Στο παραπάνω σκίτσο, ο εύζωνος με πυροσβεστικό εξοπλισμό έχει διασώσει την "Ελληνική Ελευθερία", σε αντίθεση με τη "Ρουμανική Ελευθερία" που έχει γίνει ένας σωρός από συντρίμμια και αποκαΐδια. Σε πρώτο πλάνο, ο Βούλγαρος προβληματίζεται.

Παρακάτω, ο Μουσολίνι μαχαιρώνει πισώπλατα την Ελλάδα:



Του Zec (από την εφημερίδα "Daily Mirror").



Το μεγαλείο ενός έθνους δεν λογαριάζεται με βάση τα επιτεύγματα του παρελθόντος, αλλά με τις αρετές που επιδεικνύει στο παρόν. Για τον σκιτσογράφο της "Daily Telegraph" George Whitelaw, το αξίωμα αυτό βρίσκει άμεση εφαρμογή στη σύγκριση μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας κατά την εποχή του πολέμου:



Η ΔΟΞΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ - ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΠΟΥ ΕΙΧΕ Η ΡΩΜΗ



Οι Βρετανοί σκιτσογράφοι (όπως και οι υπόλοιποι κοινωνοί του δυτικού πολιτισμού) "είδαν" στην αντίσταση των Ελλήνων την αναβίωση του "αρχαίου μεγαλείου". Το μοτίβο αυτό έπαιξε ιδιαιτέρως πολύ, επιβεβαιώνοντας στους Έλληνες εκείνο το οποίο επιθυμούσαν, επιδίωκαν και διακήρυτταν με κάθε τρόπο από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους: την απευθείας καταγωγή τους από τους Μαραθωνομάχους και τους Σαλαμινομάχους, τους ιδρυτές της δημοκρατίας και του Παρθενώνα.

Στο σκίτσο του Strube (από την εφημερίδα "Daily Express"), ο Ντούτσε απεικονίζεται σαν διαρρήκτης μουσείων, που, στην προσπάθειά του να κλέψει έναν αρχαίο αμφορέα, τρομάζει από έναν οπλίτη που εφορμά εναντίον του από την ερυθρόμορφη διακόσμηση. "Σαν να είναι ζωντανός":

Η αντίσταση του "απογόνου των αρχαίων οπλιτών" κατά του "απογόνου των Ρωμαίων λεγεωναρίων" προκαλεί αναπάντεχη έκπληξη στον αλαζόνα Μουσολίνι. Ο Low παρουσιάζει πολύ εύστοχα εδώ τους δύο εμπολέμους να κρατούν ασπίδες με την "αναβίωση της αρχαίας Ρώμης και της αρχαίας Ελλάδας" (είναι γνωστό ότι τόσο το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας, όσο και το συντηρητικό-αυταρχικό της Ελλάδας προπαγάνδιζαν την -προσαρμοσμένη στην ιδεολογία τους- "επαναφορά" του αρχαίου παρελθόντος). Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Evening Standard":





"ΒΟΗΘΕΙΑ! ΕΔΩ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΠΟΛΕΜΑ!"



Το ίδιο μοτίβο της γελοιοποίησης εμφανίζεται και παρακάτω, με τον πάνοπλο Ντούτσε να κραυγάζει "Βοήθεια! Μου επιτίθεται!" σηκώνοντας τα χέρια μπροστά στον μικροσκοπικό εύζωνο. Στο βάθος δεξιά παρακολουθεί προβληματισμένος ο Χίτλερ:



Γελοιογραφία του Kem στο "Great Britain and the East".



Η εικόνα που ο "ισχυρός Ντούτσε" προβάλλει για τον εαυτό του, είναι αντιστρόφως ανάλογη της εικόνας στον καθρέφτη που κρατά ο Έλληνας, η οποία του δείχνει πόσο μικρός είναι στην πραγματικότητα:



Σκίτσο του Furnival στη "Lancashire Daily Post".



H εξέλιξη των πραγμάτων (όπως επισφραγίστηκε άλλωστε με το "ξελάσπωμα" της Ιταλίας από τη σύμμαχό της Γερμανία τον Απρίλιο του 1941) απέδειξε ότι οι μουσολινικές ιμπεριαλιστικές απειλές δεν ήταν παρά ένα "σκιάχτρο", που λίγη σχέση είχαν με τις πραγματικές δυνατότητες των ιταλικών στρατευμάτων:



ΤΟ ΣΚΙΑΧΤΡΟ
Του Kem, στο "Great Britain and the East".



Ο εύζωνος με την ξιφολόγχη αναγκάζει τον "Ναπολέοντα" Μουσολίνι σε οπισθοχώρηση στα στενά της Κορυτσάς, μαζί με τα στρατεύματά του:



Γελοιογραφία του Illingworth στην εφημερίδα "Daily Mail".



 

 



"Όχι, Αδόλφε, όχι. Ειλικρινά προσπαθούμε σκληρά.
Αλλά αυτοί οι Έλληνες έχουν αυτές τις ξιφολόγχες!".
Γελοιογραφία στη "Star" από τον Wyndham Robinson.



*Όλες οι γελοιογραφίες προέρχονται από το "Ανθολόγιο Αντιφασιστικής Γελοιογραφίας" που διανεμήθηκε τον Οκτώβριο του 2009 μαζί με την "Ελευθεροτυπία".

Αναρτήθηκε από War of Cartoons