Συχνά με ρωτούν, τι σόι καπιταλισμός είναι αυτός στον οποίο δεν σέβονται ούτε καν τα υποτιθέμενα ιερά και όσια του συστήματος, όπως την ιδιοκτησία και τις καταθέσεις; Όπου παραβιάζονται όλοι οι κανόνες της αγοράς. Όπου αντί να κλείσουν οι αποτυχημένες επιχειρήσεις, αποφασίζεται -υπό την πρωτοκαθεδρία της Γερμανίας- το κούρεμα των καταθέσεων. Αντί, να κτυπηθούν τα αεριτζίδικα κεφάλαια μειώνονται μισθοί και συντάξεις.
Αντί να καταργηθούν τα ρουσφέτια αυτά «αναβαθμίζονται» και συνδέονται με την ίδια την επιβίωση των ανθρώπων;Στην σημερινή Ελλάδα καταγράφεται ένα από μια πρώτη ματιά παράδοξο: ο πιο άγριος καπιταλισμός στην μεταπολεμική Ελλάδα υποσκάπτει τις αρχές και τους κανόνες του καπιταλισμού! Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που συμβαίνει είναι ότι ενώ εξακολουθεί να κυριαρχεί ο καπιταλισμός, αυτός έχει τεθεί υπό ξένη εποπτεία και έχει «μπασταρδευτεί».
Έχουν εισαχθεί διαδικασίες, μέθοδοι και δομές που είχαν παρατηρηθεί κύρια στην εποχή γέννησης του καπιταλισμού, εποχή, δηλαδή, της πρωταρχικής συσσώρευσης. Τότε που κυριαρχούσε το έγκλημα. Ο φόνος και η κλοπή. Η λεηλασία και η πειρατεία. Η συσσώρευση πλούτου χωρίς κανόνες, με μεθόδους βίας, ιδιαίτερα εξω-οικονομικού καταναγκασμού. Μιλάμε για την περίοδο από τον 15ο μέχρι και τον 18ο αιώνα. Μια περίοδο άγριας ανακατανομής πλούτου, μακριά από κάθε δέσμευση.
Όταν ο καπιταλισμός στερέωσε, εκείνοι που είχαν συσσωρεύσει πλούτου, προκειμένου να τον προφυλάξουν, επέβαλαν την καθιέρωση και τη συγκρότηση θεσμών, κανόνων, ρυθμίσεων. Έτσι ο καπιταλισμός μπήκε «εντέλει» σε μια κάποια τάξη. Αλλού από τον 17ο αιώνα, αλλού αργότερα, μετά τον 18ο αιώνα. Διακηρύχτηκε το απαράβατο της ιδιοκτησίας και των καταθέσεων. Αυτός ο οριοθετημένος πια καπιταλισμός, ρυθμιζόμενος τάχα από αόρατα χέρια και αγορές, δεν είχε κανένα πρόβλημα στη συνέχεια, όποτε χρειαζόταν, να παραβιάζει τους δικούς του κανόνες και να υποσκάπτει θεσμούς.Ιστορικά, όποτε ο καπιταλισμός βρισκόταν σε μεταβατική φάση, ιδιαίτερα όταν βρισκόταν σε κρίση, οι πιο αυταρχικές από τις κυρίαρχες σε αυτόν ομάδες κατέφευγαν σε ακραία μέτρα.
Πέραν του φασισμού, ο 20ος αιώνας γνώρισε, επίσης, καθεστώτα εκτάκτου ανάγκης τα οποία εφάρμοζαν πολιτικές. Στην προμετωπίδα έγραφαν: εκσυγχρονισμός, ενώ επρόκειτο για βίαιο αναχρονισμό. Ενσωμάτωσης, δηλαδή, σε σύγχρονα πλαίσια μεθόδων από το πιο σκοτεινό και χωρίς κανόνες παρελθόν γέννησης του καπιταλισμού. Κλοπές, λεηλασίες, αφαίρεση δικαιωμάτων, επιβολή με τρόπο βίαιο των συμφερόντων των λίγων. Σε κάθε περίπτωση επρόκειτο για πολιτικές άγριας και άνισης ανακατανομής εισοδήματος και περιουσίας.
Ένα από τα χαρακτηριστικά των αυταρχικών καθεστώτων είναι ότι αυτό που χθες θεωρείτο δεδομένο γίνεται σήμερα αβέβαιο και πεδίο παραβιάσεων. Μια νομική θεσμική δέσμευση που είναι αυτονόητη παραπέμπεται στα χρονοντούλαπα της ιστορίας του καπιταλισμού. Παλιές άνομες μέθοδοι επανακάμπτουν. Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι η ενσωμάτωση στοιχείων των άγριων και ακραία αυταρχικών εποχών γέννησης του καπιταλισμού εμφανίζονται ως εκσυγχρονισμός. Ακόμα και ο ναζισμός, όπως σημειώνει ο σπουδαίος φιλελεύθερος καθηγητής, Ρ.Ντάρεντορφ, εμφανίζεται ως εκσυγχρονισμός μέσω «της καθαρότητας της φυλής». Για αυτό, εξάλλου τον ονόμασε: «βίαιο εκσυγχρονισμό».
Πρόκειται, ορθότερα, κατά τη γνώμη μου για «βίαιο αναχρονισμό».
Ζούμε στην εποχή των μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων, της ξένης εποπτείας και της υπόσκαψης της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών, της μείωσης και συχνά κατάργησης κοινωνικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Σε αυτή την εποχή ο καπιταλισμός του 21ου αιώνα παίρνει «δανεικά» από πρακτικές που εφάρμοσε πριν αιώνες, ενώ τους πλασάρει ως κάτι το νεωτερικό. Το ζητούμενο είναι να αποτρέψουμε την κυριαρχία των μεθόδων και αντιδημοκρατικότητας των αρχικών φάσεων του καπιταλισμού που έχει, πλέον, γίνει έντονη. Τη σύνδεση της υπεράσπισης των σημερινών κατακτήσεων με ένα διαφορετικό όραμα για την αυριανή Ελλάδα.
ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου