Από το Αρχείο Παληοτάκη “ανασύραμε” ένα μικρό βιβλιαράκι, ένα Λεύκωμα που θα το χαρακτηρίζαμε διαμάντι μεγάλης αξίας. Πρόκειται για το Λεύκωμα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, που τυπώθηκε και κυκλοφόρησε το 1943, με αφορμή τον εορτασμό της επετείου της επανάστασης του 1821.
Τα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Οι συγκεντρώσεις και οι εθνικές επέτειοι κατέληγαν σε συγκρούσεις αιματηρές με τους κατακτητές. Όμως, χρειαζόταν να τονωθεί το αίσθημα περηφάνιας και αγωνιστικότητας του ελληνικού λαού, που περνούσε – από την πείνα και τη διάψευση – στην αντίσταση – με όλα τα μέσα – ενάντια στον κατακτητή.
Ο εορτασμός της εθνικής επετείου δεν επιτρεπόταν να σταματήσει, παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες. Ο ελληνικός λαός όφειλε να δείξει – σε όλο τον κόσμο και στους ίδιους τους κατακτητές – ότι το 1821 δεν είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν και στα βιβλία, αλλά είναι η ίδια η αθάνατη ψυχή του Ελληνικού Έθνους, που γράφει την ιστορία του μέσα στους αιώνες με αγώνες και μάχες για την Ελευθερία.
Την άνοιξη του 1942, οι κατοχικές αρχές προσπάθησαν να καπηλευτούν τον εορτασμό. ...Όμως “η νεολαία απάντησε με έναν εξαιρετικά συγκινητικό εορτασμό στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Τσολάκογλου αναγκάστηκε να φύγει συνοδευόμενος από την κατάρα των σπουδαστών και των καθηγητών τους. Οι Έλληνες νέοι ξεχύθηκαν στους δρόμους των Αθηνών με πρώτους τους ηρωικούς ανάπηρους της πρόσφατης Εποποιίας. Φοιτητές, εργάτες και χιλιάδες λαού ακολούθησαν σε εκείνη την πρώτη μαχητική εκδήλωση. Οι Ιταλοί επετέθησαν, πολλοί Έλληνες τραυματίστηκαν, αλλά η διαδήλωση δεν διαλύθηκε. Ο Άγνωστος Στρατιώτης στεφανώθηκε, πραγματικά αυτή την φορά, και στεφανώθηκαν και οι προτομές του Ρήγα, του Ξάνθου και των άλλων ηρώων στο Πεδίο του Άρεως.
Τα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Οι συγκεντρώσεις και οι εθνικές επέτειοι κατέληγαν σε συγκρούσεις αιματηρές με τους κατακτητές. Όμως, χρειαζόταν να τονωθεί το αίσθημα περηφάνιας και αγωνιστικότητας του ελληνικού λαού, που περνούσε – από την πείνα και τη διάψευση – στην αντίσταση – με όλα τα μέσα – ενάντια στον κατακτητή.
Ο εορτασμός της εθνικής επετείου δεν επιτρεπόταν να σταματήσει, παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες. Ο ελληνικός λαός όφειλε να δείξει – σε όλο τον κόσμο και στους ίδιους τους κατακτητές – ότι το 1821 δεν είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν και στα βιβλία, αλλά είναι η ίδια η αθάνατη ψυχή του Ελληνικού Έθνους, που γράφει την ιστορία του μέσα στους αιώνες με αγώνες και μάχες για την Ελευθερία.
Την άνοιξη του 1942, οι κατοχικές αρχές προσπάθησαν να καπηλευτούν τον εορτασμό. ...Όμως “η νεολαία απάντησε με έναν εξαιρετικά συγκινητικό εορτασμό στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Τσολάκογλου αναγκάστηκε να φύγει συνοδευόμενος από την κατάρα των σπουδαστών και των καθηγητών τους. Οι Έλληνες νέοι ξεχύθηκαν στους δρόμους των Αθηνών με πρώτους τους ηρωικούς ανάπηρους της πρόσφατης Εποποιίας. Φοιτητές, εργάτες και χιλιάδες λαού ακολούθησαν σε εκείνη την πρώτη μαχητική εκδήλωση. Οι Ιταλοί επετέθησαν, πολλοί Έλληνες τραυματίστηκαν, αλλά η διαδήλωση δεν διαλύθηκε. Ο Άγνωστος Στρατιώτης στεφανώθηκε, πραγματικά αυτή την φορά, και στεφανώθηκαν και οι προτομές του Ρήγα, του Ξάνθου και των άλλων ηρώων στο Πεδίο του Άρεως.
Η Εθνική αντίσταση κέρδισε την πρώτη μάχη της σε ανοιχτή αναμέτρηση με τις δυνάμεις της φασιστικής βίας. Οι Ιταλοί εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Όλη την ημέρα μια ατελείωτη σειρά από μαυροντυμένες γυναίκες, θύματα πολέμου, από άντρες και από παιδιά περνούσε μπροστά από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ώσπου σκεπάστηκε ολόκληρο από έναν τεράστιο σωρό από στέφανα και λουλούδια.
Το 1943, την άνοιξη του οποίου φιλοτεχνείται και εκδίδεται τον Λεύκωμα του οποίου την ανάρτηση επιχειρούμε από σήμερα, “η αντίσταση έχει πια φουντώσει. Το αντάρτικο πολεμάει στα βουνά. Είκοσι μέρες νωρίτερα το αίμα έχει βάψει τα πεζοδρόμια και πολλοί άφησαν στον αγώνα την τελευταία τους πνοή. Αλλά η νίκη ήταν μεγάλη : είχε ματαιωθεί η πολιτική επιστράτευση. Για την 25η Μαρτίου οι Γερμανοί διέταξαν να μην γίνει καμία εορταστική εκδήλωση ούτε και η «επίσημη» τελετή της Μητρόπολης. Μάλιστα η «Κυβέρνηση» των Κουίσλιγκς έστειλε στον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό απειλητικό, απαγορευτικό έγγραφο.
Ωστόσο οι Οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης δήλωσαν: «Ο εορτασμός θα γίνει». Τα μυστικά τυπογραφεία δούλευαν ακατάπαυστα. Η Αθήνα πλημμύρισε από προκηρύξεις. Οι τοίχοι γέμισαν από συνθήματα και τοιχοκολλήθηκαν μεγάλες αφίσες με πατριωτικές εικόνες, ακόμη και με γελοιογραφίες του Χίτλερ και του Μουσολίνι.
Στις εκκλησίες υψώθηκε η γαλανόλευκη και χιλιάδες λαού ζητωκραύγασαν τους ομιλητές των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων και έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο. Πριν από το μεσημέρι εκατό χιλιάδες λαού, ξεχύθηκαν και πάλι στους δρόμους με τεράστιες σημαίες και με την κραυγή «Ζήτω η Λευτεριά!».
Στο Πεδίο του Άρεως 50.000 λαού κατέκλυσαν το πάρκο και τους γύρω δρόμους. Τότε έγινε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα και ίσως σε ολόκληρο τον κόσμο: Μια σάλπιγγα χτύπησε «Προσοχή» και όλοι στάθηκαν ακίνητοι και κράτησαν την αναπνοή τους. Μέσα σε εκείνη την κατανυκτική σιγή νεανικές φωνές άρχισαν να ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο. Το αίμα δεν άργησε να τρέξει. Οι Iταλοί επιτέθηκαν ωστόσο οι ζώνες των Καραμπινιέρων έσπασαν πολλές φορές. Έφιππες Ιταλικές δυνάμεις εξαπέλυσαν απανωτές εφόδους για να διαλύσουν το πλήθος αλλά κανένας δεν έφυγε. Γυναίκες αφόπλισαν Ιταλούς που έριχναν στο «ψαχνό».
Ο απολογισμός: 4 νεκροί και δεκάδες τραυματιών. Αλλά όλος ο κόσμος πληροφορήθηκε για άλλη μια φορά ότι εδώ είναι η Ελλάδα.“
Αυτή ήταν η σκληρή αλλά ωραία περίοδος της Εθνικής Αντίστασης του Λαού μας ενάντια στον φασισμό.
Παράδειγμα αποτελούν – και ελπίζουμε να συνεχίσουν – οι αγώνες των πατέρων μας. Κι επειδή του “Έλληνα ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει”, αυτό οφείλει να το αποδεικνύει καθημερινά, ακόμη και σήμερα που θεωρούμαστε “ελεύθεροι”, αλλά κάτω από τα δεσμά μιας κατοχής από τις πιο δυσβάσταχτες και δυσκολοπολέμητες…
Παράδειγμα αποτελούν – και ελπίζουμε να συνεχίσουν – οι αγώνες των πατέρων μας. Κι επειδή του “Έλληνα ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει”, αυτό οφείλει να το αποδεικνύει καθημερινά, ακόμη και σήμερα που θεωρούμαστε “ελεύθεροι”, αλλά κάτω από τα δεσμά μιας κατοχής από τις πιο δυσβάσταχτες και δυσκολοπολέμητες…
Παληοτάκης
Η φωτογραφία που προηγήθηκε είναι από το εξώφυλλο του Λευκώματος.
Αυτή που ακολουθεί είναι το μέσα μέρος του οπισθόφυλλου, όπου μπορούμε να διαβάσουμε τον αριθμό των αντιτύπων που τυπώθηκαν και το κόστος σε χιλιάδες δραχμές της κατοχικής Ελλάδας.
Αυτή που ακολουθεί είναι το μέσα μέρος του οπισθόφυλλου, όπου μπορούμε να διαβάσουμε τον αριθμό των αντιτύπων που τυπώθηκαν και το κόστος σε χιλιάδες δραχμές της κατοχικής Ελλάδας.
Αυτή η φωτογραφία είναι το οπισθόφυλλο της έκδοσης του 1977.
Τα παραπάνω μπορεί κανείς να διαβάσει στο οπισθόφυλλο της έκδοσης του 1977, από τις εκδόσεις “ΟΛΚΟΣ”. Και το 1977, η ανατύπωση του Κατοχικού αυτού Λευκώματος γίνεται τον Μάρτιο, όπως και το αρχικό, που σκόπευε να τιμήσει την επανάσταση του 1821.
Για όσους δυσκολεύονται να διαβάσουν τα γραφόμενα στο οπισθόφυλλο, όπως αυτό παρουσιάζεται με μορφή εικόνας, αναπαράγουμε όσα γράφουν οι εκδότες της έκδοσης του 1977 (οι επισημάνσεις έγιναν με δική μας επιλογή):
“Το κατοχικό ετούτο “Λεύκωμα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ” τυπώθηκε και κυκλοφόρησε παράνομα στη σκλαβωμένη Αθήνα τις αρχές του 1943. Η κυκλοφορία του είχε αποφασιστεί να συμπέσει με το γιορτασμό της 25ης Μαρτίου, για να τιμήσει και να θυμίσει μαζί, το μεγάλο Σηκωμό του 1821, αλλά και για να δείξει στο Λαό, με το λόγο και την εικόνα, το δρόμο της τιμής και της λευτεριάς.
Τη σχεδίαση, χάραξη κι εκτύπωση των θαυμάσιων ξυλογραφιών που το κοσμούν ανέλαβε και πραγματοποίησε το ΕΑΜ Καλλιτεχνών, στο οποίο συμμετείχαν όλοι σχεδόν οι Έλληνες καλλιτέχνες, ενώ για την αναζήτηση των κατάλληλων χωρίων από παλιά κείμενα ή τη σύνταξη πρωτότυπων, που συνοδεύουν τις ξυλογραφίες, δούλεψε το ΕΑΜ Λογοτεχνών.
Με την ανατύπωση τούτη θέλουμε ν’ αποτίσουμε με τη σειρά μας φόρο τιμής στις δύο μεγαλύτερες στιγμές της νεώτερης ιστορίας του τόπου μας: την Επανάσταση του 1821 και την Εθνική Αντίσταση του 1940-1944, καθιστώντας παράλληλα προσιτό στο ευρύτερο κοινό ένα ιστορικό ντοκουμέντο τέχνης και φρονηματισμού της σκληρής αλλά ωραίας εκείνης περιόδου ψυχικής ανάτασης του Λαού μας.
Η ανατύπωση είναι απόλυτα πιστή, χωρίς κανένα ρετουσάρισμα ή οποιαδήποτε άλλη επέμβαση στη μορφή του πρωτότυπο”.
Για όσους δυσκολεύονται να διαβάσουν τα γραφόμενα στο οπισθόφυλλο, όπως αυτό παρουσιάζεται με μορφή εικόνας, αναπαράγουμε όσα γράφουν οι εκδότες της έκδοσης του 1977 (οι επισημάνσεις έγιναν με δική μας επιλογή):
“Το κατοχικό ετούτο “Λεύκωμα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ” τυπώθηκε και κυκλοφόρησε παράνομα στη σκλαβωμένη Αθήνα τις αρχές του 1943. Η κυκλοφορία του είχε αποφασιστεί να συμπέσει με το γιορτασμό της 25ης Μαρτίου, για να τιμήσει και να θυμίσει μαζί, το μεγάλο Σηκωμό του 1821, αλλά και για να δείξει στο Λαό, με το λόγο και την εικόνα, το δρόμο της τιμής και της λευτεριάς.
Τη σχεδίαση, χάραξη κι εκτύπωση των θαυμάσιων ξυλογραφιών που το κοσμούν ανέλαβε και πραγματοποίησε το ΕΑΜ Καλλιτεχνών, στο οποίο συμμετείχαν όλοι σχεδόν οι Έλληνες καλλιτέχνες, ενώ για την αναζήτηση των κατάλληλων χωρίων από παλιά κείμενα ή τη σύνταξη πρωτότυπων, που συνοδεύουν τις ξυλογραφίες, δούλεψε το ΕΑΜ Λογοτεχνών.
Με την ανατύπωση τούτη θέλουμε ν’ αποτίσουμε με τη σειρά μας φόρο τιμής στις δύο μεγαλύτερες στιγμές της νεώτερης ιστορίας του τόπου μας: την Επανάσταση του 1821 και την Εθνική Αντίσταση του 1940-1944, καθιστώντας παράλληλα προσιτό στο ευρύτερο κοινό ένα ιστορικό ντοκουμέντο τέχνης και φρονηματισμού της σκληρής αλλά ωραίας εκείνης περιόδου ψυχικής ανάτασης του Λαού μας.
Η ανατύπωση είναι απόλυτα πιστή, χωρίς κανένα ρετουσάρισμα ή οποιαδήποτε άλλη επέμβαση στη μορφή του πρωτότυπο”.
Αυτά διαβάζαμε στο οπισθόφυλλο και νιώσαμε να συμφωνούμε με όσα γράφονταν. Ιδιαιτέρως μας άγγιξαν οι κουβέντες εκείνες που, μιλώντας για την περίοδο της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης, χαρακτήρισαν όλον αυτό τον πόνο αλλά και τον αγώνα και την αγωνία του ελληνικού Λαού ως μια σκληρή αλλά ωραία περίοδο ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΝΑΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ.
Αποβλέποντας σε μια νέα ψυχική ανάταση του καθημαγμένου, βαθιά προσβεβλημένου και υποταγμένου σήμερα ελληνικού λαού, από νέου είδους κατοχή και αόρατους αλλά τόσο ισχυρούς εχθρούς, προχωράμε στη σταδιακή ανάρτηση αυτού του Λευκώματος, που το βρήκαμε στο Αρχείο Παληοτάκη και το θεωρήσαμε διαμάντι εθνικής δημιουργίας…
Παληοτάκης
Για το blog των Λαμπράκηδωνwww.lamprakides.gr/blog
Για το blog των Λαμπράκηδωνwww.lamprakides.gr/blog
Από τις σπάνιες ερμηνείες του Μίκη για τον σύντροφο και φίλο Αντρέα Λεντάκη.
Τραγούδια για τα βασανιστήρια που υπέστη ο Αντρέας στην περιβόητη "ΤΑΡΑΤΣΑ" της Μπουμπουλίνας.
Τα τραγούδια προέκυψαν από την "επικοινωνία" ανάμεσα σ' αυτές τις δυο "μορφές" των Λαμπράκηδων και της Αριστεράς γενικότερα.
Τραγουδήθηκαν από εκατομμύρια ανθρώπους, χρόνια τώρα.
Διαχρονικό θα μείνει και ενωτικό το "Είμαστε δυο, είμαστε τρεις".
Κι αυτοί δυο ήταν. Και τους αγάπησαν χιλιάδες. Και τους πίστεψαν ακόμη περισσότεροι.
Τα οράματα και οι ιδέες τους επιβιώνουν και καλλιεργούνται ακόμη στις νεανικές ψυχές.
Γιατί κι οι δυο τους, και ο Μίκης και ο Αντρέας, υπήρξαν αιώνιοι έφηβοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου