ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΨΥΧΗΣ DAL FONDO DELL ANIMA: Εξαντλήσαμε τη Γη μέσα σε 8 μήνες και ζούμε με… δανεικά

Κάθε χρόνο εξαντλούμε όλο και νωρίτερα την ικανότητα της Γης να υποστηρίζει τον τρόπο ζωής μας. Φέτος, η ημέρα που «τερματίσαμε» το κοντέρ της αντοχής του πλανήτη μας είναι η 13^η Αυγούστου, ενώ μόλις πριν από 15 χρόνια η αντίστοιχη μέρα ήταν περίπου στις αρχές Οκτωβρίου. Αυτό προκύπτει σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα παγκοσμίως η δεξαμενή σκέψης για τη βιωσιμότητα
Global Footprint Network. Έτσι, σε λιγότερο από οκτώ μήνες, η ανθρωπότητα ζήτησε από τη φύση όσα αυτή θα μπορούσε να μας δώσει σε έναν ολόκληρο χρόνο. Η Ελλάδα δυστυχώς ακολουθεί αυτόν τον φρενήρη ρυθμό εξάντλησης των φυσικών μας πόρων, καθώς ο τρόπος ζωής μας «απαιτεί» 2,5 πλανήτες.

Οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις της ανθρωπότητας σε φυσικούς πόρους και οι αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ασκούν τεράστιες πιέσεις στη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας και απειλούν τη μελλοντική μας ασφάλεια, υγεία και ευημερία. Η απληστία με την οποία η ανθρωπότητα απομυζά τη Γη έχει αρχίσει εδώ και δεκαετίες να γίνεται ολοένα και πιο εμφανής, μέσα από ξηρασίες, έλλειψη νερού, διάβρωση εδαφών, απώλεια βιοποικιλότητας, αποψίλωση δασών και συσσώρευσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι συνέπειες είναι ήδη επώδυνες: παγκόσμιο κύμα «κλιματικών» προσφύγων, έλλειψη πόρων, ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες είναι μερικές μόνο από αυτές.

Η κρίσιμη κατάσταση της βιοποικιλότητας της Γης επιβεβαιώνεται με επώδυνο τρόπο, καθώς συνολικά οι πληθυσμοί ψαριών, πτηνών, θηλαστικών, αμφιβίων και ερπετών έχουν μειωθεί κατά 52% από το 1970 μέχρι σήμερα. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στα είδη του γλυκού νερού που έχουν υποστεί μια πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 76%, διπλάσια σχεδόν από αυτήν των χερσαίων και θαλάσσιων ειδών. (Δείτε περισσότερα στην έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2014»)

Σημαντικό μέρος του Οικολογικού Αποτυπώματος είναι το «ανθρακικό αποτύπωμα», το σύνολο δηλαδή των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Πρόκειται για μία πολύ απλή εξίσωση αν σκεφτεί κανείς το εξής: ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η ξυλεία και η δόμηση, ανταγωνίζονται μεταξύ τους για χώρο πάνω στον πλανήτη και μειώνουν τις εκτάσεις εκείνες που μπορούν να απορροφήσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων. Έτσι, οι τελευταίες συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας την κλιματική αλλαγή και απειλώντας τον τρόπο ζωής μας. Αν σε αυτή την εξίσωση, προσθέσει κανείς και την διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση, καταλαβαίνει την κρισιμότητα της κατάστασης.

“Το ανθρακικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας από μόνο του υπερδιπλασιάστηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ‘70, που είναι το σημείο κατά το οποίο ο κόσμος άρχισε να υπερβαίνει τους πόρους της γης. Οι απαιτήσεις της ανθρωπότητας, το Οικολογικό μας Αποτύπωμα δηλαδή, ολοένα και απομακρύνονται από αυτά που πλανήτης μπορεί να υποστηρίξει (βιοϊκανότητα). Το ανθρακικό αποτύπωμα παραμένει ο ταχύτερα αυξανόμενος λόγος που αυτό συμβαίνει. ”, δήλωσε ο Mathis Wackernagel, Πρόεδρος του Global Footprint Network και συνδημιουργός του συστήματος μέτρησης του Οικολογικού Αποτυπώματος. “Η παγκόσμια συμφωνία απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα που αποτελεί κεντρικό θέμα συζήτησης σε όλο τον κόσμο, ενόψει της Παγκόσμιας Συνόδου για την Κλιματική Αλλαγή στο Παρίσι, μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά τον φρενήρη ρυθμό διόγκωσης του Οικολογικού Αποτυπώματος και να συμβάλει στη μελλοντική μείωσή του.”

COP21 – Μια δεύτερη ή μια χαμένη ευκαιρία;

Η συμφωνία για το κλίμα στην οποία αναμένεται να καταλήξουν οι ηγέτες κατά την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το Κλίμα στο Παρίσι (COP21) αυτόν τον Δεκέμβριο, θα εστιάζει στον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη μέσα στο πλαίσιο των 2 βαθμών Κελσίου, σε σχέση με τα επίπεδα της προ-βιομηχανικής περιόδου. Ο κοινός αυτός στόχος θα απαιτεί από τα κράτη να εφαρμόσουν πολιτικές πλήρους απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2070, σύμφωνα με τις συστάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panelon Climate Change – IPCC), πράγμα που θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο Οικολογικό Αποτύπωμα των χωρών.

Σε μια υπόθεση εργασίας κατά την οποία οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν ως το 2030 κατά τουλάχιστον 30% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, και σε συμφωνία με το προτεινόμενο σενάριο του IPCC, η Ημέρα Εξάντλησης της Γης θα μετακινηθεί πίσω στις 16 Σεπτεμβρίου του 2030 (υποθέτοντας βέβαια ότι οι υπόλοιπες συνιστώσες του Αποτυπώματος συνεχίζουν να επεκτείνονται με τον τρέχοντα ρυθμό), σύμφωνα με το Global Footprint Network.

Αυτό δεν είναι απίθανο. Για παράδειγμα η Δανία έχει επιτύχει μείωση των εκπομπών της με αυτό το ρυθμό: Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες μείωσε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 33%. (Δείτε σημειώσεις στο τέλος του άρθρου)

Η Ελλάδα, οι ρυθμοί κατανάλωσης της οποίας αντιστοιχούν σε 2,5 πλανήτες, μπορεί επίσης να βελτιωθεί σημαντικά, ειδικά αν στρέψει το ενεργειακό της μοντέλο στην εξοικονόμηση και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, υποκαθιστώντας τον λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (παραπάνω από το 35% των εκπομπών αερίου φαινομένου του θερμοκηπίου της χώρας προήλθαν από τον λιγνίτη την πενταετία 2008-2012).

«Business As Usual»

Σε αντίθεση με τα παραπάνω σενάρια, αν συνεχίσουμε με τις ίδιες πρακτικές ως το 2030 θα καταναλώνουμε τους πόρους που ισοδυναμούν με δύο πλάνητες σε σχέση με 1,6 πλανήτη που είναι η αντίστοιχη αναλογία φέτος, ενώ η Μέρα Εξάντλησης της Γης θα είναι στο τέλος Ιούνη.

Σημείο Καμπής

“Οι τελευταίες εξελίξεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που επιταχύνουν τη διείσδυσή τους παγκοσμίως, και η αυξανόμενη συνειδητοποίηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ότι μια οικονομία χαμηλών εκπομπών είναι το μέλλον, μας ενθαρρύνουν”, δήλωσε ο κ. Wackernagel για να συμπληρώσει: “Δεν υπάρχουν επαρκή λόγια για να επισημάνουμε τη ζωτική σημασία της μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος, για την οποία προδιαγράφεται ότι θα δεσμευτούν οι χώρες στο Παρίσι τον Δεκέμβριο του 2015. Δεν είναι καλό μόνο για τον κόσμο μας, αλλά γίνεται μια οικονομική αναγκαιότητα για κάθε χώρα. Όλοι ξέρουμε ότι το κλίμα εξαρτάται από αυτό, αλλά η ιστορία δεν τελειώνει σε αυτή τη διαπίστωση: Η βιωσιμότητα απαιτεί όλοι να ζουν καλά, μην ξεπερνώντας όμως παράλληλα τις πεπερασμένες δυνατότητες του ενός πλανήτη που διαθέτουμε. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη διατήρηση του Οικολογικού Αποτυπώματος εντός του προϋπολογισμού των πόρων του πλανήτη μας.”

_____________________________________________________________________________

Το Global Footprint Network καταγράφει τις απαιτήσεις τις ανθρωπότητας από τον πλανήτη μας (Οικολογικό Αποτύπωμα) σε σύγκριση με τις δυνατότητες της φύσης να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις αυτές (βιοϊκανότητα – βιολογική ικανότητα του πλανήτη). Η Ημέρα Εξάντλησης της Γης σηματοδοτεί την ημερομηνία κατά την οποία η ετήσια απαίτηση από τη φύση υπερβαίνει αυτό που η Γη μπορεί να αναγεννήσει σε αυτόν τον χρόνο.
Αν και ο υπόλοιπος κόσμος είχε πετύχει τους ίδιους ρυθμούς μείωσης εκπομπών (χωρίς να αλλάζει το υπόλοιπο Οικολογικό Αποτύπωμα) η Ημέρα Υπέρβασης των Πόρων της Γης για φέτος θα ήταν στις 3 Οκτωβρίου.Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι ενώ οι εκπομπές μειώνονταν, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Δανίας αυξανόταν (27% αύξηση μεταξύ 2003 και 2014, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat). Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η Δανία έχει ήδη πετύχει ένα βιώσιμο Οικολογικό Αποτύπωμα. Η ανθρωπότητα θα χρειαζόταν τους πόρους 2.85 πλανητών αν όλοι μας ζούσαμε όπως οι Δανοί, γεγονός που θα μετατόπιζε την Ημέρα Υπέρβασης των Πόρων της Γης στις 8 Μαΐου.
Περισσότερα για την Ημέρα Εξάντλησης της Γης: www.overshootday.org
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης: #overshoot
Για τον υπολογισμό του προσωπικού σας Οικολογικού Αποτυπώματος και τρόπους μείωσης του επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: http://www.footprintnetwork.org/calculator
Στατιστικά στοιχεία του Οικολογικού Αποτυπώματος 182 χωρών: www.footprintnetwork.org/public2015