O Pόδιος πρώην αρχιεπίσκοπος Aμερικής, Σπυρίδων, θέτει τέρμα στην σιωπή του και καταρρίπτει μύθους και ψεύδη

Συνέντευξη στον
Βασίλη Αθανασίου

Ο πρώην αρχιεπίσκοπος Αμερικής, ο Ρόδιος Σπυρίδων, μπορεί να παραιτήθηκε, για λόγους που εξηγεί, αλλά ποτέ δεν έπαυσε να ενδιαφέρεται για τα εκκλησιαστικά πράγματα, τόσο της Αμερικής, όσο και της Ορθοδοξίας, γενικότερα.
Το έργο που προσέφερε, απ’ όποιο μετερίζι, κλήθηκε, είναι γνωστό σε όλους και αναγνωρίσιμο, αν και ορισμένοι κύκλοι προσπάθησαν να του θέσουν εμπόδια και σε κάποιες περιπτώσεις το πέτυχαν, επειδή δεν σκέφθηκε καν να συμβιβαστεί.
Γέννημα και θρέμα της Ρόδου δεν ξεχνά ποτέ την ιδιαίτερη πατρίδα του, την οποίαν επισκέπτεται συχνά, αλλά συνειδητά παραμένει στην αφάνεια. Προτιμά να παραμένει κοντά στους οικείους του, με τους οποίους μοιράζεται τους προβληματισμούς του.
Σε συνέντευξή του προς τη «δημοκρατική» και στον Βασίλη Αθανασίου, με τον οποίον συνδέεται με φιλία από τα μαθητικά τους χρόνια, εξιστορεί, με θαυμαστή αντικειμενικότητα τους λόγους που τον οδήγησαν σε παραίτηση από την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, αναφέρεται με θέρμη για τη Ρόδο, ενώ εκφράζει τις θέσεις του και για πολλά εκκλησιαστικά θέματα, παλιά και της τρέχουσας επικαιρότητας.
Στους αναγνώστες μας παρέχεται μοναδική ευκαιρία να μάθουν την απόλυτη αλήθεια για πολλά και κρίσιμα ζητήματα, πολλά από τα οποία επεδίωξε (και ενίοτε πέτυχε) να κρύψει κάτω από το χαλί μια ανεκδιήγητη προπαγάνδα.
Η συνέντευξη του πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνος, αναλυτικά:
Η πρόσφατη έλευση του πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνα στο νησί μας, όπου έρχεται κατά καιρούς για να επισκεφθεί την οικογένειά του, μας έδοσε την ευκαιρία να τον πλησιάσουμε ξανά και να συζητήσουμε για διάφορα θέματα που αφορούν την Εκκλησία μας και τον Ελληνισμό της Αμερικής. Η πείρα του από τη μακρόχρονη εκκλησιαστική του διακονία σε διάφορα πόστα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ευρώπη και την Αμερική, μας βοήθησε να πάρουμε μια ελαφρά και επιφανειακή γεύση των ποικίλων προβλημάτων που η Ορθοδοξη Εκκλησία αντιμετωπίζει στη σημερινή εποχή και που αυτή καλείται να επιλύσει με βάση την μακραίωνη παράδοση και ιστορία της.
Ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Σπυρίδων, κατά κόσμο Γεώργιος Παπαγεωργίου, αφού μαθήτευσε στην Αστική Σχολή και αργότερα στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο της Ρόδου, φοίτησε στη συνέχεια στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από όπου αποφοίτησε αριστούχος το 1966. Έκαμε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και αργότερα, με υποτροφία του Πατριαρχείου, συνέχισε τη μετεκπαίδευσή του στη Γερμανία. Υπηρέτησε στην Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών (Γενεύη), γραμματεύς του Ορθοδόξου Κέντρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ της Ελβετίας, προϊστάμενος της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της Ρώμης, εκτελεστικός γραμματεύς της Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο με τη Παγκόσμια Λουθηρανική Ομοσπονδία. Εκπροσώπησε κατά καιρούς το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε διάφορες εκκλησιαστικές αποστολές. Εκλέχθηκε το 1985 Επίσκοπος Απαμείας, το 1991 Μητροπολίτης Ιταλίας και το 1996 Αρχιεπίσκοπος Αμερικής. Παραιτήθηκε από τον αρχιεπισκοπικό θώκο της Αμερικής τον Αύγουστο του 1999 και έκτοτε ιδιωτεύει. Σχετικό αρχειακό υλικό, πλούσιο και εντυπωσιακό, μπορεί ο αναγνώστης να βρει στο διαδίκτυο (http://www,archbishopspyridon.gr).

Σεβασμιότατε, βρίσκεστε ξανά στον τόπο της καταγωγής σας, τη Ρόδο. Γνωρίζουμε, την πάγια συνήθεια σας να προτιμάτε την αφάνεια. Εντούτοις επιτρέψτε μου ένα σύντομο διάλογο για χάρη των αναγνωστών μας. Και πρώτο θα ερωτούσα, φυσικά, για τα αισθήματα που σας προκαλεί η κατά καιρούς επίσκεψη στο νησί μας.
Κάθε επίσκεψη στη Ρόδο είναι και αλυσίδα ολόκληρη ξεχωριστών σιγκινήσεων, καθώς οι μνήμες -και είναι τόσες- αναπόφευκτα ξαναζωντανεύουν επαναφέροντας σε χρόνια παληά, στις γειτονιές του καιρού εκείνου που έσφυζαν από ζωή, στις αθώες παιδικές συναναστροφές, στα ανέμελα μαθητικά χρόνια. Μια εποχή ωραία που οι έγνοιες της ζωής είχαν παραδόσει στη λήθη και που, σε κάθε επίσκεψη, ξαναπαίρνει σάρκα και οστά.
Θα ‘ταν βέβαια παράληψη να μη τονίσω και την υπερηφάνεια για την μακρά και ένδοξη ιστορία του νησιού μας, ένα αίσθημα που σε κάθε επίσκεψη γίνεται όλο και πιο έντονο. Βλέπετε, δεν την διδαχθήκαμε στα γυμνασιακά θρανία την περίλαμπρη αυτή ιστορία που’ ναι ριζωμένη στα βάθη των αιώνων. Μόνοι την ανακαλύψαμε αργότερα εντρυφώντας σε τούτη ή εκείνη την ιστορική μελέτη. Κι αυτό είναι ίσως που καθιστά το αίσθημα της δίκαιης υπερηφάνειας βαθύτερο ακόμη.
Κάθε επίσκεψη λοιπόν και ένας κόσμος ολόκληρος πλούσιων και μοναδικών συγκινήσεων!
• Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς μεσολάβησε και παραιτηθήκατε από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Αμερικής πριν είκοσι περίπου χρόνια; Από τότε μέχρι σήμερα εμφανίσθηκαν στον Τύπο διάφορες εκδοχές. Ποιά είναι η ορθότερη;

Η απάντηση είναι απλή. Στο διάστημα 1996-1999 η διοίκηση του Πατριαρχείου έκρινε πως το μέλλον της Αρχιεπισκοπής θα εξασφαλιζόταν ευκολότερα με την βοήθεια μιας ομάδας ανθρώπων με ειδική επίδοση στα οικονομικά. Η σχετική τοποθέτησή μου, υπαγορευμένη από τη προηγούμενη μακρόχρονη διακονία μου, ήταν διαφορετική. Οι δυο απόψεις αποδείχθηκαν τελικά ασύμβατες. Αυτό οδήγησε αναπόφευκτα στην παραίτησή μου από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο τον Αύγουστο του 1999. Αυτή είναι η ουσία του όλου θέματος.
• Πού και πώς περάσατε τα επόμενα χρόνια; Δεν σας ακούσαμε ποτέ να απευθύνετε καταγγελτικό λόγο. Πρόκειται ασφαλώς για συνειδητή επιλογή που πρέπει να έχει βαθύτερα αίτια. Είναι έτσι;
Μετά την Αμερική θεώρησα πως σκοπιμότερο ήταν να κρατήσω αποστάσεις από τα διάφορα κέντρα και παράκεντρα της εκκλησιαστικής εξουσίας. Περιορίσθηκα στη μακρόθεν παρακολούθηση των εξελίξεων. Δεν υπήρχε άλλωστε αποχρών λόγος να κατέλθω στον στίβο των λεκτικών αντιπαραθέσεων και φραστικών συγκρούσεων. Αλλά, όπως είχα καθήκον, δεν απέφυγα σ’ όλο αυτό το διάστημα να διατυπώνω σε όσο το δυνατό θετικότερο τόνο, μέσω δηλώσεων και συνεντεύξεων, τις απόψεις μου για τα κορυφαία εκκλησιαστικά γεγονότα που σημάδεψαν τις τελευταίες δεκαετίες της εποχής μας.
• Πώς βλέπετε την κατάσταση στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής σήμερα; Γράφονται και ακούονται πολλά. Ποιές είναι οι δικές σας εκτιμήσεις;
Γράφονται πολλά και ακούγονται περισσότερα. Η αλήθεια είναι ότι η Αρχιεπισκοπή Αμερικής ευτύχησε επιτέλους να αποκτήσει αρχιεπίσκοπο νέο, δραστήριο και ικανό να αντιμετωπίσει τα πολλά και περίπλοκα προβλήματα της Εκκλησίας της Αμερικής. Συσσωρευμένα από δεκαετίες, τα προβλήματα αυτά εμφανίζονται σήμερα υπό οξύτερη μορφή, ζητώντας λύση άμεση, αν πρόκειται να επιζήσει η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο Ελληνισμός της Αμερικής. Από τη συνεχή αφομοίωση του ελληνικού στοιχείου, τη συρρίκνωση των ελληνικών σχολείων, τη σχετικοποίηση της ορθόδοξης θεολογίας, την αδιάκοπη επαγγελματοποίηση της ιερωσύνης μέχρι και τα τελευταία πρωτοφανή οικονομικά σκάνδαλα, όλα αυτά θα αποτελέσουν τώρα αντικείμενο φροντίδας του νέου Αρχιεπισκόπου. Και όπως δείχνει το ευοίωνο ξεκίνημα της ποιμαντορίας του, ο νέος αρχιεπίσκοπος, πλούσιος σε χαρίσματα, δεν υστερεί σε οραματισμό και «πολιτική βούληση» προκειμένου να αναλάβει μια γενναία πρωτοβουλία αναμόρφωσης και ανανέωσης που θα αναχαιτίσει, έστω και εν μέρει, την παρακμιακή ολίσθηση της Αρχιεπισκοπής, ορατή εδώ και χρόνια ακόμη και δια γυμνού οφθαλμού.

• Κυκλοφορούν συχνά φήμες για απόσπαση και ανεξαρτοποίηση της Αρχιεπισκοπής της Αμερικής από το Πατριαρχείο. Πόσο βάσιμα είναι τα φημολογούμενα;
Πρόκειται για ευσεβή πόθο πολλών ορθοδόξων της Αμερικής, κληρικών και λαϊκών, ελληνοαμερικανών και μη, που έχοντας για βάση κοινωνικο-πολιτικά κυρίως κριτήρια, προπαγανδίζουν την αυτοκεφαλία ως πανάκεια για κάθε αρνητική εξέλιξη και κάθε είδος σκανδάλου στο χώρο της Εκκλησίας.
Πιστεύοντας σε μια “Αμερικανική Ορθοδοξία”, εργάζονται με ζήλο για την πλήρη αποξένωση των ορθοδόξων της Αμερικής από τον κόσμο της προέλευσής τους και την οριστική αποκοπή από τις φυσικές τους ρίζες, εκλησιαστικές και εθνικές.
Πολλοί θεωρούν τους θιασώτες της αυτοκεφαλίας ακίνδυνους πλέον, καθώς στερούνται σημαντικών οικονομικών πόρων που θα τους επέτρεπαν να οργανωθούν αρτιότερα και να αναλάβουν συστηματική προπαγάνδα για την προσέλκυση νέων οπαδών. Πάντως το έργο των παροπλισμένων σήμερα “αυτοκεφαλιστών”, αν και υποτονικό, συνεχίζεται επίμονα με την ελπίδα για ένα “καλλίτερο” αύριο…
• Πώς σχολιάζετε την κρίση που ξέσπασε μεταξύ του Πατριαρχείου Κων/πόλεως και της ρωσικής εκκλησίας, με αφορμή το “Ουκρανικό”;
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ως Μητέρα Εκκλησία της Ουκρανίας, είναι το μόνο αρμόδιο όργανο που –με βάση την παράδοση, τα ιστορικά δεδομένα, τα στοιχεία της εν τόπω διαμορφωμένης σήμερα κατάστασης, καθώς και τη φωνή του ουκρανικού λαού– είχε τη δυνατότητα να σταθμίσει ανεπηρέαστα τα πράγματα, προκειμένου να εξεύρει την προσφορότερη λύση για το καλό της τοπικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, της ίδιας της Εκκλησίας της Ρωσίας και σύνολης της Ορθοδοξίας.
Αναμενόμενο ήταν η λύση που δόθηκε να μην είναι εναρμονισμένη με τους σλαβοφιλικούς στόχους και τα φιλόδοξα πρωτοκαθεδριακά σχέδια της ρωσικής Εκκλησίας. Δεν αμφιβάλλω παραταύτα ότι, η ρωσική Εκκλησία, απομονωμένη όλο και περισσότερο εντός της πανορθόδοξης οικογένειας, θα συνειδητοποιήσει, αργά ή γρήγορα, το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει.
• Κατά καιρούς, λόγω της διακύμανσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, γίνεται λόγος για μεταφορά του Πατριαρχείου σε άλλη χώρα. Συγκεκριμένα αναφέρεται η Ελλάδα ή η Ελβετία ή η Αμερική. Έχετε άποψη επί του θέματος;
Το Πατριαρχείο είναι θεσμός αιωνόβιος και οι θεσμοί αυτού του είδους δεν καταλύονται ούτε μεταφέρουν την έδρα τους λόγω περιστασιακών δυσχερειών ή αντιξοοτήτων πολιτικού χαρακτήρα.
Ορισμένοι, βέβαια, έχοντας την αίσθηση ότι το Πατριαρχείο βρίσκεται στα προτελεύτεια, υποστηρίζουν την ανάγκη της μεταφοράς του. Η μεταβολή αυτή ίσως μάλιστα να διευκόλυνε ορισμένα πράγματα από πρακτικής πλευράς. Ισως ακόμη και να εξυπηρετούσε τα αδιαφανή σχέδια άλλων παραγόντων. Αλλ’ αυτό για τον πατριαρχικό θεσμό θ’ αποτελούσε όχι πλέον το προοίμιο αλλά τον επίλογο του τέλους.
Πάντως, η ευχή σύνολου του λαού της Εκκλησίας δεν επιδέχεται παρερμηνεία: το Πατριαρχείο, παγιωμένο εκεί στον ιερό τόπο όπου το έταξε η Ιστορία και η ευσέβεια των πιστών, να συνεχίσει να εκπέμπει γαλήνια το ευεργετικό του φως όπως ο φάρος πάνω στον ψηλό θαλασσόδαρτο βράχο.
• Αν μπορούσατε να γυρίσετε το ρολόι πίσω, τι θα κάνατε διαφορετικά και τι θα αποφεύγατε;
Όταν, ως υπεύθυνος άνθρωπος και δη κληρικός, καλείσαι να πάρεις σοβαρές και δύσκολες αποφάσεις, όσο σκληρές και δύσληπτες και αν θεωρηθούν από τους μη υπεύθυνους, τις παίρνεις χωρίς δισταγμό και με πεποίθηση αναλαμβάνοντας την ευθύνη τους μέχρι τέλους. Χώρος για ύστερες σκέψεις και αναθεωρήσεις δεν υπάρχει.

Πηγή:www.dimokratiki.gr