ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΗ
H πρώτη Ελληνίδα που πάτησε πόδι στην Αυστραλία ήταν η Αικατερίνη Πλέσσα (Crummer) που γεννήθηκε στην αυλή του Αλί Πασά, αρραβωνιάστηκε τον Ιωάννη Κωλέττη (αργότερα πρωθυπουργό της Ελλάδας), γνώρισε τον Λόρδο Βύρωνα και τελικά παντρεύτηκε έναν βετεράνο της μάχης του Βατερλό, τον στρατηγό Crummer και στις 28 Σεπτεμβρίου του 1835 μαζί με ένα πλοίο που μετέφερε 300 κατάδικους έφτασαν στο Σίδνεϊ.
Ο βίος και η πολιτεία της Αικατερίνης Πλέσσα-Crummer είναι το θέμα εκδήλωσης της Ηπειρωτικής Ομοσπονδίας Ωκεανίας στο πλαίσιο των εορτασμών για την 99η επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.
Κύριος ομιλητής είναι ο ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας, Δρ Παναγιώτης Διαμάντης (υφηγητής σε Μελέτες Γενοκτονιών, στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ). Επίσης, θα μιλήσει και η κ. Patricia Crummer, τελευταίο μέλος της οικογένειας με το επώνυμο αυτό.
Τελευταία έχει προκληθεί κάποια σύγχυση όσον αφορά την Αικατερίνη Πλέσσα, επειδή γεννήθηκε στην αυλή του Αλί Πασά και τη μητέρα της την έλεγαν Βασιλική.
Δεν ήταν, όμως, η γνωστή «κυρα-Βασιλική» αλλά μια άλλη Βασιλική, όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι και η περίπτωση της Αικατερίνης Πλέσσου δεν έχει την δική της ιστορική σημασία.
Για πρώτη φορά μάθαμε για την περίπτωση της Αικατερίνης Πλέσσα από τον Αυστραλό ιστορικό και πρώην πρέσβη της Αυστραλίας στην Αθήνα, Χιού Γκίλκριστ, ο οποίος, σημειωτέον, σε καμιά περίπτωση δεν την συνδέει με την ιστορική «κυρα-Βασιλική» αλλά εξηγεί ότι γεννήθηκε στο χωριό Πλεσιβίτσα (σημερινό Πλαίσιο) το 1809 ή το 1910.
Μητέρα της Αικατερίνης Πλέσσα ήταν η Βασιλική η οποία σε ηλικία 14 ετών παντρεύτηκε τον Γεώργιο Πλέσσα, έμπορο από τις Σέρρες.
Ο Γεώργιος Πλέσσας την επισκεπτόταν πότε-πότε στο χωριό. Σε ένα από τα ταξίδια του την βρήκε έγκυο. Γέννησε την κόρη της Αικατερίνη και αργότερα ένα γιο, τον Κωστούλα. Η Βασιλική ήταν πανέμορφη και την πολιορκούσαν πολλοί άνδρες.
Την είδε ο γιος του Αλι Πασά, Μουχτάρ, την ερωτεύτηκε και την πήγε στο χαρέμι του, εκεί στην αυλή του Πασά.
Ο Γκίλκριστ επικαλείται τον ιστορικό Ψαλλίδα που λέει ότι ο Μουχτάρ ήταν παράφορα ερωτευμένος με τη Βασιλική την οποία και ζήλευε με αποτέλεσμα να την κλείσει σε ένα σπίτι κοντά στην Αγία Μαρίνα.
Απείλησε, μάλιστα, τον σύζυγό της να μην την ξαναπλησιάσει γιατί θα τον σκότωνε.
Καθώς, όμως, μεγάλωνε η Κατερίνα ο Μουχτάρ άρχισε να την γλυκοκοιτάζει και αυτή, με αποτέλεσμα η μάνα της να επιδιώξει σε ηλικία 12 ετών η κόρη της να αρραβωνιαστεί τον Ιωάννη Κωλέττη, γιατρό του Αλί Πασά, όπως και έγινε αν και εξακολουθούσε να κρατά το κορίτσι κοντά του.
Κατά τον Γκίλκριστ, ένας άλλος ιστορικός, ο Αντώνης Γουδάς, υποστηρίζει ότι ο Μουχτάρ αρραβώνιασε την Κατερίνα με τον Κωλέττη για να κρατήσει τον γιατρό κοντά του. Ο Κωλέττης έγινε αργότερα πρωθυπουργός της Ελλάδας, αλλά όχι και η Κατερίνα η οποία μετά το θάνατο του Αλί Πασά και του γιου του Μουχτάρ βρέθηκε στο Μεσολόγγι.
Εκεί γνώρισε και τον Λόρδο Βύρωνα αρκετά καλά και φέρεται να είναι από τους τελευταίους ανθρώπους που τον είδαν εν ζωή.
Ύστερα από πολλαπλές περιπέτειες και περιπλανήσεις, μετά το θάνατο του Βύρωνα και την έξοδο του Μεσολογγίου η Κατερίνα Πλέσσα βρέθηκε στο νησάκι της Καλάμου, σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας. Εκεί, η νεαρή προσφυγοπούλα γνώρισε και παντρεύτηκε τον διοικητή της βρετανικής φρουράς του νησιού, Captain James Henry Crummer το 1827.
Στο δίγλωσσο Πιστοποιητικό Γάμου, που υπάρχει ακόμα και θα το παρουσιάσει ο Δρ. Διαμαντής στην ομιλία του, καταγράφεται:
«... συνεζεύξαμεν ης γάμου κοινωνίαν τελετή εκκλησιαστική τον Βρετανόν τον της νήσου Καλάμου διοικητήν Ιάκωβον Ενρίκον Κρούμμερ τη Ελληνίδι Κατερίνη Γεωργία Πλαισιού ενδεχομένοι ερωτικήν και αμίαντην ζωήν».
Ο James και η Αικατερίνη έζησαν μαζί τέσσερεις δεκαετίες, ώσπου απεβίωσε ο Βρετανός αξιωματικός. Απέκτησαν έντεκα παιδιά κατά τη διαμονή τους στην Κέρκυρα, την Ιρλανδία και την Αυστραλία.
Η Αικατερίνη απεβίωσε στο Σίδνεϊ το 1907. Σήμερα αναπαύεται στο Κοιμητήριο Waverley στα ανατολικά προάστια της πόλης.
Κατά την παρουσίασή του, ο Δρ Διαμάντης θα κάνει αναφορά στην περιπετειώδη ζωή της Αικατερίνης Πλέσσου-Crummer, της πρώτης ελεύθερης Ελληνίδας μετανάστριας στους Αντίποδες.
Όπως μας είπε, θα παρουσιαστούν ιστορικά έγγραφα, όπως επιστολές οπλαρχηγών του Εθνικής Παλιγγενεσίας προς τον διοικητή Crummer (στις οποίες κατηγορούν τον Καραϊσκάκη) και επιστολές των αδελφών της Αικατερίνης προς την Αικατερίνη.
«Είναι μία απίστευτη προσωπική ιστορία» δήλωσε ο Δρ Διαμάντης «και, όμως, μία τόσο γνωστή σε όσους ξενιτεύτηκαν. Εμείς οι Ηπειρώτες κατανοούμε πολύ καλά τι θα πει ξενιτειά. Η Αικατερίνη ήταν μονάχα η πρώτη που έφτασε από τα όρη της Ηπείρου στις εκτάσεις της Αυστραλίας».
Η εκδήλωση θα γίνει στο Moonee Valley Civic Centre, 9 Keilorway Avenue, Moonee Ponds, την Τετάρτη, 22 Φεβρουαρίου 2012.
Όπως αναφέραμε, έχει προκληθεί κάποια σύγχυση για το ποιας Βασιλική κόρη ήταν η Αικατερίνη Πλέσσα.
Με το θέμα αυτό ασχολήθηκε και η εφημερίδα των Ιωαννίνων «Πρωινός Λόγος» που έγραψε και τα ακόλουθα:
«Το 2007 ο Δήμος Ιωαννιτών, υποδέχθηκε μία ηλικιωμένη κυρία, που ήρθε από την μακρινή Αυστραλία, υποστηρίζοντας ότι είναι η δισέγγονη της κυρα-Βασιλικής. Η κυρα-Βασιλική ήταν μία από τις προσωπικότητες που γοήτευσε τους ιστορικούς και πολλοί είναι αυτοί που έχουν αφιερώσει χρόνο ερευνώντας και γράφοντας για το ρόλο της. Σε αυτό που συμφωνούν σχεδόν όλοι είναι ότι η κυρα-Βασιλική, σύζυγος ταυ Αλί Πασά δεν απέκτησε ποτέ παιδιά.
Ο εκπαιδευτικός και συνεργάτης του «Πρωϊνού Λόγου», Γιώργος Σιομπότης, παραθέτοντας ιστορικές πηγές και άλλα στοιχεία, αποκαλύπτει ότι η Αυστραλίδα που ήρθε στα Γιάννινα, δεν έχει καμία συγγενική σχέση με την κυρα-Βασιλική. Είναι απόγονος μιας άλλης πανέμορφης Βασιλικής, που αν και παντρεμένη με Σερραίο έμπορο, υπήρξε ερωμένη του Μουχτάρ - γιου του Αλί πασά.
Μία από τις κόρες της, ήταν η Αικατερίνη, η οποία μετά από πολλές περιπέτειες, παντρεύτηκε έναν Ιρλανδό λοχαγό. Μαζί του εγκαταστάθηκε στην Αυστραλία. Απόγονοι της οικογένειας αυτής, υπάρχουν και σήμερα στο Σίδνεϊ. Μία από αυτές, υποδέχθηκε ο Δήμος Ιωαννιτών και σε καμία περίπτωση τη δισέγγονη της κυρα-Βασιλικής.
Ο κ. Γιώργος Σιομπότης, με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε γράφει: «Παίρνοντας αφορμή από τη λεζάντα μιας ελληνόφωνης εφημερίδας της Αυστραλίας κι από την επίσκεψη στο Γιάννενα προ μηνών, μιας κυρίας που ισχυριζόταν άτι ήταν δισέγγονη της κυρα-Βασιλικής, θα ήθελα με το παρόν δημοσίευμά μου να ξεκαθαρίσω τη σύγχυση, έστω και αργά, που δημιουργήθηκε στο γιαννιώτικο κοινό από τις δημοσιεύσεις στον ημερήσιο τοπικό Τύπο. Της έγινε μάλιστα και ξενάγηση από το Δήμο Ιωαννιτών και στην προσπάθειά μου να τη συναντήσω πληροφορήθηκα, ότι αναχώρησε για το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό, όπου βρίσκεται ο τάφος της κυρα-Βασιλικής του Αλί πασά.
Η λεζάντα που διάβασα γράψει τα εξής, κάτω από τη φωτογραφία της Αικατερίνης Πλέσσα-Crummer: «Η πρώτη Ελληνίδα κάτοικος του Σίδνεϊ, κόρη της περίφημης κυρα-Βασιλικής του Αλί πασά...» (Κατέχω φωτοαντίγραφο χωρίς τον τίτλο της εφημερίδας).
Η ίδια φωτογραφία είναι δημοσιευμένη και στο λεύκωμα του κ. Αναστ. Παπασταύρου με τίτλο: «Τα Γιάννενα του 19ου αι...», στη δε τη λεζάντα αναφέρονται τα ίδια με αυτά της εφημερίδας της ομογένειας, πλην όμως ο ερευνητής και ιστοριοδίφης, κ. Παπασταύρος επιφυλάσσεται να υποστηρίξει, αν η εικονιζόμενη είναι κόρη της γνωστής σε όλους κυρα-Βασιλικής Κονταξή, εφόσον είναι γνωστό ότι αυτή δεν είχε τεκνοποιήσει,
Κανένας ιστορικός, ερευνητής ή λαογράφος, που έχει ασχοληθεί με την κυρα-Βασιλική Κονταξή, από όσους γνωρίζω, δεν μας πληροφορεί ότι η Βασιλική του Αλί είχε τέκνα.
Στην εφημερίδα «Τα Νέα του Ηπειρώτη της Αυστραλίας», Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2005, φωτοαντίγραφο της οποίας έφτασε πρόσφατα στα χέρια μου, ο κ. Λάμπρος Μπαλάφας, σε άρθρο-αφιέρωμα για τον ελληνισμό της Αυστραλίας, αναφέρει ότι η πρώτη Ελληνίδα της Αυστραλίας ήταν η Αικατερίνη Πλέσσα από την Πλεσιβίτσα (σημερινό Πλαίσιο) της επαρχίας Φιλιατών Θεσπρωτίας, η οποία ήταν κόρη της Βασιλικής Πλέσσα.
Τα στοιχεία του τα αντλεί από το βιβλίο του Αυστραλού συγγραφέα Hugh Gilchrist «Australians and Greeks». Απ' αυτό το άρθρο πληροφορούμαστε, ότι δεν υπάρχει καμία σχέση της κυρα- Βασιλικής του Αλί και της άλλης Βασιλικής του Μουχτάρ παρά.
Σχετικό άρθρο για το θέμα αυτό έχει δημοσιευτεί και στο περιοδικό «Ζωσιμάδες» τεύχος 11 , Ιαν.-Φεβ.-Μάρτιος 2005.
Ας δούμε, λοιπόν, ποια ήταν η Αικατερίνη Πλέσσα, ή χαϊδευτικά Ρουσσιώ, και ποια ήταν η σχέση της με τη Βασιλική του Αλί πασά.
Κοινά στοιχεία των δύο αυτών γυναικών ήταν η κοινή καταγωγή, δηλαδή το Πλαίσιον Φιλιατών, και ότι η μια ήταν σύζυγος του Αλί πασά και η άλλη, η Βασιλική Πλέσσα, ήταν ερωμένη του Μουχτάρ πασά (γιου του Αλί).
Η άλλη Βασιλική, η συγχωριανή της -η μητέρα της Αικατερίνης Πλέσσα- παντρεύτηκε σε ηλικία 14 ετών τον Σερραίο μεγαλέμπορο, Γεώργιο Κώστα Πλέσσα, «...ώντας λοιπόν πολλά ώμορφη και συχνά ξενιτεμένη εκυνηγιώνταν οπό πολλούς άνδρες...».
Για τα μάτια της λέγεται ότι: «...μάτια μάβρα σχιστά και γλυκά, που έπνεαν τον έρωτα...».
Γι' αυτή την απίστευτη ομορφιά της Βασιλικής Πλέσσα την ερωτεύτηκε παράφορα ο γιος του Αλί πασά, ο Μουχτάρ, ο οποίος δεν άντεχε να του λείπει στα ταξίδια με τον έμπορο άντρα της.
Σε ηλικία 15 ετών γέννησε ένα κορίτσι, που το ονόμασαν Αικατερίνη και χαϊδευτικά την έλεγαν Ρουσσιώ. Έπειτα, απέκτησε και ένα αγόρι, τον Ανάσταση. Ο άνδρας ερχόταν συχνά από τις Σέρρες, έδειχνε ενδιαφέρον γι' αυτήν και τη νόμιζε πιστή σύζυγο. Όμως γελάστηκε. Την τελευταία φορά που ήρθε, τη βρήκε ερωτευμένη με τον Μουχτάρ και μάλιστα έγκυος. Σε 7 μήνες γέννησε το παιδί του Μουχτάρ, τον Κωστούλα. Ο γιος του Αλί έκανε σαν τρελός γι' αυτήν και την έκλεισε στο σπίτι της μην επιτρέποντας να μπαίνει κανείς εκτός από τα τρία αδέλφια της.
Με το Μουχτάρ απέκτησε και ένα κορίτσι, που το έστειλε στους Δραμεσιούς, το τσιφλίκι του, και το οποίο ανέθρεφαν κρυφά με «βυζάχτρα και τροφό». Όταν ο πασάς έφτιαξε καινούργιο σεράι στη «Λουΐζα του Μπαρδάκη τον μπαχτσέ», της αγόρασε ένα σπίτι δίπλα και με το άνοιγμα μιας ιδιαίτερης πόρτας γινόταν η επικοινωνία μεταξύ της Βασιλικής Πλέσσα και του πασά.
Την εξασφάλισε με εισοδήματα, που έπαιρνε από ένα χάνι στη συνοικία «Καμάραις» καθώς και με ένα υποστατικό στη Βελτσίστα (σημερινή Κληματιά). Έστειλε, μάλιστα, μήνυμα στον άνδρα της, να μην ξαναέρθει στα Γιάννινα, γιατί θα έβαζε ανθρώπους του να τον σκοτώσουν,
Στο τέλος στο σεράι του «Μπαρδάκη» κράτησε μόνο τη Βασιλική με την 12χρονη Ρουσσιώ, την οποία, λόγω της ομορφιάς της, άρχισε να την καλοβλέπει, γιατί του άρεσε πολύ.
Η μητέρα της, η Βασιλική, πρότεινε στο Μουχτάρ να την αρραβωνιάσει με το γιατρό τον Ι. Κωλέττη, μήπως και ξεκόψει το βλέμμα του από την όμορφη μικρούλα. Αν και την αρραβώνιασε, ο πασάς δεν του την έδωσε, για να την απολαμβάνει ο ίδιος, πολλές φορές δε την έπαιρνε στο άλλο σεράι για πολλές μέρες.
Έτσι είχαν τα πράγματα, καλοπερνώντας η μάνα και η κόρη στο χαρέμι του πασά, μέχρι το 1820 που ο Αλίς κηρύχτηκε αποστάτης από τον σουλτάνο. Ο Αλί πασάς, βλέποντας τον κίνδυνο, τον Ιούλιο μήνα διέταξε όλα τα χαρέμια των παιδιών του να μετακομίσουν στο Τεπελένι. Τους ακολούθησε η Βασιλική Πλέσσα με την κόρη της Αικατερίνη. Τα άλλα δύο αρσενικά, τον Ανάσταση και τον Κωστούλα, τα έδωσε στο Θείο τους. Τον Φεβρουάριο του 1821 ο άνδρας της Βασιλικής, Πλέσσας, πήγε στο Τεπελένι, κατόπιν αδείας, με σκοπό να πάρει πίσω τη γυναίκα του και τη Ρουσσιώ. Δυστυχώς, η γυναίκα του δεν δέχτηκε να τον ακολουθήσει, του έδωσε δε τη θυγατέρα του Αικατερίνη ή Ρουσσιώ.
Μετά τη διάλυση του κράτους του Αλί πασά η Βασιλική του Μουχτάρ συνάντησε το γιο της Ανάσταση το 1833 και πέθανε στην Αθήνα.
Η κόρη της Αικατερίνη έφυγε από τον πατέρα της από τις Σέρρες και το 1823 βρέθηκε στο Μεσολόγγι, σε κάποιον θείο της, όπου γνωρίστηκε με το λόρδο Βύρωνα.
Πριν από την πτώση του Μεσολογγίου, δραπέτευσε στο νησάκι Κάλαμος (απέναντι από τη Λευκάδα), που βρισκόταν υπό βρετανική επιτήρηση. Εκεί τη γνώρισε ο Ιρλανδός λοχαγός, διοικητής της φρουράς, James Hen Crummer, την ερωτεύτηκε λόγω της ομορφιάς της και παντρεύτηκαν στις 27/2/1827, εκείνη 18 ετών και αυτός 30. Έμειναν εκεί 18 μήνες, όπου η Κάθριν (Αικατερίνη) γέννησε το πρώτο της κορίτσι την Αιμιλία-Έλενα.
Το 1828 μετέβησαν στην Ιρλανδία, αποκτώντας άλλα δύο παιδιά.
Το 1835 το ζευγάρι με τα τρία παιδιά τους αναχώρησαν για το Σίδνεϊ της Αυστραλίας.
Μετά το θάνατο του άνδρα της (1867) επέστρεψε και πάλι στο Σίδνεϊ, όπου υπηρετούσε ο άνδρας της ως ειρηνοδίκης και πταισματοδίκης.
Η Αικατερίνη Πλέσσα-Crummer πέθανε στις 8/8/1907 σε ηλικία 98 ετών, αφήνοντας δύο από τα έντεκα παιδιά της και τέσσερα εγγόνια.
Αυτή ήταν η ζωή της Αικατερίνης Πλέσσα, κόρης της Βασιλικής Πλέσσα.
από: Palmografos.com - Αικατερίνη Πλέσσα - Crummer: Η πρώτη Ελληνίδα της Αυστραλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου