Βαρθολομαίος και Ελπιδοφόρος

 

Δημοσιεύονται τελευταίως διάφορα άρθρα, απόψεις και φωτογραφίες με σκοπό να εμφανίσουν ομαλές τις σχέσεις του πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο. Μάλιστα οι αρθρογράφοι προχωρούν ένα βήμα παραπέρα, προσπαθώντας να παρουσιάσουν τον κ. Βαρθολομαίο σαν υποστηρικτή του Ελπιδοφόρου και αντιμέτωπο με τους περισσότερους μητροπολίτες, μέλη της πατριαρχικής συνόδου, που ξαφνικά άρχισαν να διαφωνούν με τον προϊστάμενό τους ζητώντας την καταδίκη του πρόσφατου επεισόδιου της "βάπτισης της Γλυφάδας" και την αποδοκιμασία του κ. Ελπιδοφόρου.

 Έτσι πρέπει να εμφανίζονται, επίσημα τουλάχιστο, τα πράγματα! Ο πατριάρχης νάναι όχι μόνο ουδέτερος, αλλά και υπέρμαχος του Ελπιδοφόρου, ενώ οι συνοδικοί μητροπολίτες να φαίνονται ανένδοτοι  και αμετάπειστοι στο θέμα των καινοτομιών προς τις οποίες ο Ελπιδοφόρος δείχνει "ιδιαίτερα επιρρεπής".

Αυτό είναι το νέο σενάριο που εκκολάφθηκε πρόσφατα και προωθείται τώρα προς υλοποίηση του σχέδιου "φάγωμα Ελπιδοφόρου", καθώς ο κ. Βαρθολομαίος αγωνίζεται ν' αποσείσει την ευθύνη για τις ήδη προγραμματισμένες εξελίξεις και να προλάβει τα βέλη της κατακραυγής που με κάθε πιθανότητα θα εκτοξευθούν εναντίον του από κάθε κατεύθυνση με αφορμή την "εξόντωση" και τέταρτου αρχιεπίσκοπου Αμερικής στο διάστημα της πατριαρχίας του.

Σενάριο που μπάζει νερά

Το νέο σενάριο δεν πείθει, βέβαια. "Μπάζει πολλά νερά", τονίζουν οι εμπειρογνώμονες, καθώς αντιμετωπίζουν με αρκετή δόση δυσπιστίας τις απότομες "μεταστροφές" που μεσολάβησαν σε ελάχιστο χρόνο τόσο σε πατριαρχικό όσο και συνοδικό επίπεδο.

Ο πατριάρχης μέχρι πριν ένα-ενάμισυ μήνα άλλοτε μεμφόταν και άλλοτε εκνευρισμένος κατέκρινε τον Ελπιδοφόρο. Τη μια ασκούσε δριμεία και, την άλλη, ηπιότερη κριτική κατά του αρχιεπίσκοπου Αμερικής για διάφορες "τρέλλες" του τελευταίου, την "αρχομανία" και την "αυτοπροβολή και "επιδειξιομανία" του. Στην περασμένη σύνοδο του Φαναρίου, ο κ. Βαρθολομαίος άλλαξε αίφνης τακτική φθάνοντας μέχρι του σημείου να θέσει τέρμα στις αιτιάσεις των συνοδικών κατά του Ελπιδοφόρου και ν' απαγορεύσει κάθε σχετική αναφορά στα επίσημα ανακοινωθέντα. Επιπλέον ο κ. Βαρθολομαίος όρισε τον Ελπιδοφόρο ως μέλος της πατριαρχικής συνόδου για την επόμενη συνοδική περίοδο, καλώντας τον ταυτόχρονα να τον συνοδέψει στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας για συλλειτουργία, καθώς και σε επίσκεψή του στη Δράμα.

Αλλά, ενώ ο κ. Βαρθολομαίος δε χάνει ευκαιρία να δημοσιοποιεί ευρέως τις "αγαθές" του σχέσεις με τον αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο, ο "πατριαρχικός λεγάτος" του στη Νέα Υόρκη (patriarchal delegate), ο πασίγνωστος ιερωμένος Άλεξ Καρλούτσος, δε χάνει ευκαιρία σε ιδιαίτερες αλλά και ευρύτερες συζητήσεις να διαβεβαιώνει "άρχοντες και πλούσιους" πως ο Ελπιδοφόρος είναι "τελειωμένος"... Ακριβώς όπως έπραττε στις παραμονές των προηγούμενων αντιαρχιεπισκοπικών πραξικοπημάτων....

Οι εκκλησιαστικοί παρατηρητές δεν διστάζουν να εκλάβουν τις τελευταίες διαβεβαιώσεις του Καρλούτσου ως πειστικότερες απ' το παραπάνω σενάριο και οπωσδήποτε ενδεικτικότερες των πραγματικών διαθέσεων και σκοπών του κ. Βαρθολομαίου, μη δίνοντας βάση στον ξαφνικό "θεατρικό μετασχηματισμό" του τελευταίου.

Όσο για τους συνοδικούς μητροπολίτες, διατυπώνονται αρκετές σοβαρές απορίες σχετικά με την στάση τους κατά την ίδια περίοδο: Τι ακριβώς μεσολάβησε και οι συνοδικοί αυτοί, μέχρι χθες "άφωνοι και άγνωμοι", πάντα πρόθυμοι διεκπεραιωτές κάθε πατριαρχικής επιθυμίας, απόκτησαν ξαφνικά συνοδική υπόσταση και συνείδηση; Πως προέκυψε ξαφνικά το "μεγάλο και εξαιρετικό" ενδιαφέρον των συνοδικών γι' όσα συμβαίνουν πέρα του ωκεανού; Πως οι συνοδικοί μητροπολίτες, ανίδεοι γενικά για τα εκκλησιαστικά πράγματα της Αμερικής, απόκτησαν ξαφνικά βαθειά γνώση πραγματογνώμονα για τις εκεί εξελίξεις; Πως ξαφνικά βρήκαν οι συνοδικοί πατέρες το κουράγιο να αψηφήσουν την "αντίθετη" - φαινομενικά ειρηνευτική και καταπραϋντική - στάση του πατριάρχη, ξεχνώντας ολότελα την πρόσφατη περιπέτεια του Αδριανουπόλεως, ο οποίος στην περίπτωση της εκλογής του αρχιεπίσκοπου Κρήτης, εναντιώθηκε στις πατριαρχικές "υποδείξεις" με αποτέλεσμα να βρεθεί την επομένη εκτός συνόδου; Τόσο κουράγιο, ξαφνικά!

Για τους παραπάνω λόγους, οι σχολιαστές των εκκλησιαστικών δείχνουν εν προκεμένω ιδιαίτερα επιφυλακτικοί, θεωρώντας το νέο σενάριο "ήκιστα πιστευτό" αν όχι καθαρά προκάτ . Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά - τονίζουν σχετικά - που οι υπηρεσίες του Φαναρίου "θολώνουν τα νερά", θέτοντας εξωπραγματικά σενάρια σε κυκλοφορία με σκοπό την παραπληροφόρηση και τον αποπροσανατολισμό.

Μεταξύ σφύρας και άκμονος

Θεωρείται πολύ φυσικό ο κ. Βαρθολομαίος - μετά τις δραματικές εκπαραθυρώσεις Ιάκωβου, Σπυρίδωνα και Δημητρίου που στιγμάτισαν την πατριαρχία του - να διστάζει να επωμισθεί την ευθύνη μιας τέταρτης εξόντωσης αρχιεπισκόπου Αμερικής, καθότι - πικρό δίδαγμα αυτό από το παρελθόν - το πολιτικό κόστος για ένα τέτοιο εγχείρημα είναι πάντα εξαιρετικά βαρύ.

Παρά ταύτα - εκτιμάται γενικά - σταθερός και τελικός στόχος του κ. Βαρθολομαίου είναι η αντικατάσταση του αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου. Ο λόγος - που επιβεβαιώνεται άλλωστε και από προηγούμενες ανάλογες περιπτώσεις - είναι προφανής: αποδείχθηκε πάλι "ανέφικτη" η "συνεργασία" μεταξύ αρχιεπίσκοπου και "πατριαρχικού λεγάτου". Μια ολόκληρη τριετία δεν άρκεσε προκειμένου να μεταπειστεί ο Ελπιδοφόρος να περιοριστεί στα τελετουργικά, απεμπολώντας ταυτόχρονα τις διοικητικές του αρμοδιότητες και παραχωρώντας τις στον Καρλούτσο, τον "patriarchal delegate" και διαχρονικό «βεζύρη στη θέση του βεζύρη».

 Έτσι, αυτή τη στιγμή, η θέση του κ. Βαρθολομαίου κρίνεται ως εξαιρετικά λεπτή και δύσκολη:

α) Πρέπει να αντιμετωπίσει τη συνεχώς αυξανόμενη πίεση που δέχεται από τον παραπάνω "πατριαρχικό λεγάτο" του, ο οποίος απαιτεί την αποπομπή του Ελπιδοφόρου εδώ και τώρα.

β) Πρέπει, για ευνόητους λόγους, να κινηθεί με μυστικότητα, "ιεροκρυφίως", αποκρύβοντας από τους συνοδικούς μητροπολίτες αλλά και απ' το πατριαρχικό περιβάλλον γενικώς, την πίεση που έμπρακτα ασκεί ο Καρλούτσος στον ίδιο και κατ' επέκταση στο σημερινό Φανάρι.

γ) Πρέπει το συντομότερο να απαλλαγεί απ' τον Ελπιδοφόρο χωρίς να φαίνεται πως ο ίδιος το επιδιώκει, χρησιμοποιώντας για πρόσχημα την "έκρυθμη" κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και που - δυστυχώς - τον αναγκάζει να ενδώσει στις αιτιάσεις των συνοδικών μητροπολιτών .

Με δυο λόγια: πώς και πόσα να αποκρύψει! Πώς και πόσο να κρυφτεί!

Επιπτώσεις ακραίων αποφάσεων

1. Ο κ. Βαρθολομαίος, όσο και αν επιδιώκει να εμφανισθεί σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου στην υπόθεση Ελπιδοφόρου ("όχι εγώ, οι συνοδικοί"), δεν πρόκειται τελικά να αποσείσει την υποψία ότι, όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις των αρχιεπισκόπων Ιακώβου, Σπυρίδωνα και Δημητρίου, ο ίδιος και οι άνθρωποί του στην Αμερική είναι πάντα και χωρίς εξαίρεση ο κινητήριος μοχλός στην εκτέλεση των αντιαρχιεπισκοπικών πραξικοπημάτων. Ακόμη και ο απλός αλλά θυμόσοφος λαός της Ομογένειας που τοχει δει το έργο σε διάφορες παραλλαγές, δε ξεγελιέται πια τόσο εύκολα...

2. Ο απόηχος ενός τέταρτου αντιαρχιεπισκοπικού πραξικοπήματος θάναι ιδιαίτερα αρνητικός για το κύρος του ίδιου του Πατριαρχείου ως σοβαρού εκκλησιαστικού οργανισμού γενικά, και ειδικά για την αξιοπιστία του συνοδικού θεσμού όπως αυτός εφαρμόζεται στην πράξη κατά την πατριαρχία Βαρθολομαίου.

3. Η βίαιη αλλαγή εκκλησιαστικού σκηνικού στις ΗΠΑ θα αποτελέσει οδυνηρό πλήγμα για την Αρχιεπισκοπή Αμερικής και την Ομογένεια που θα υποστούν αμφότερες τις άμεσες συνέπειες του ενδεχόμενου νέου φαναριώτικου πραξικοπήματος. Στο παρελθόν η επιβολή βιαστικών και ακραίων λύσεων στον ευαίσθητο χώρο της Αρχιεπισκοπής Αμερικής αποδείχθηκαν "ανασταλτικοί παράγοντες" για την ομαλή εκκλησιαστική ζωή και πρόοδο της Ομογένειας. Σήμερα - όπως προβλέπεται - το ελληνόγλωσσο ακόμη και ελληνόφρον τμήμα της Ομογένειας θα αντιμετωπίσει το νέο ενδεχόμενο "αλλαξοαρχιεπισκοπείας" ως ένα ακόμη "παπαδίστικο παιχνίδι" που στην πράξη θα αυξήσει ακόμη περισσότερο την αδιαφορία του προς τα εκκλησιαστικά.  Όσο για το αμερικανοποιημένο και μεγαλύτερο μέρος της Ομογένειας, το "ρευστό θρησκευτικό υπόβαθρο" του - εξηγούν οι εμπειρογνώμονες - δεν αντέχει άλλα ταρακουνήματα. Νέα εκκλησιαστική αναστάτωση στις ΗΠΑ θα προκαλέσει όχι μόνο τη δυσφορία ορισμένων ομογενειακών κύκλων, αλλά - όπως διδάσκει η ιστορία - θα ωθήσει διάφορες "ανήσυχες" ομάδες να εγκαταλείψουν ευκολότερα και χωρίς πολλή σκέψη την παραδοσιακή τους εκκλησία προκειμένου ν' αναζητήσουν "σοβαρότερο και σταθερότερο" θρησκευτικό περιβάλλον, όπου οι εκκλησιαστικοί ηγέτες δεν αποκεφαλίζονται κάθε τρις και λίγο. Σύμφωνα με τους εκκλησιαστικούς αναλυτές, οι περισσότεροι ελληνοαμερικανοί πιστοί, επηρεασμένοι βαθειά από το αμερικανικο-προτεσταντικό πνεύμα, βλέπουν σήμερα το θεσμό της εκκλησίας "ιδεαλιστικά" και μόνο, χωρίς ιδιαίτερη ευαισθησία για τις παραδοσιακές τους ρίζες. Η μεταπήδηση - για λόγους συνήθως ασήμαντους και τελείως συναισθηματικούς - από τη μια εκκλησία στην άλλη, είναι πλέον φαινόμενο σύνηθες. Σύμφωνα με τους ίδιους αναλυτές, κάθε διατάραξη των λεπτών ισορροπιών που χαρακτηρίζουν την ορθόδοξη εκκλησιαστική ζωή στην Αμερική θα έχει δυσάρεστες επιπτώσεις για τη συνοχή και ενότητα ολόκληρης της Ομογένειας.

4. Θάναι δύσκολο πλέον ν' αποφευχθεί η αναζωπύρωση της συζήτησης γύρω από την επιρροή που ο Καρλούτσος ασκεί στον πατριάρχη και μέσω του τελευταίου στο Φανάρι γενικά. Θα ξαναβγούν αναπόφευκτα στην επιφάνεια παλιά βασανιστικά ερωτήματα, όπως: Που βασίζεται πραγματικά η "δύναμη" του Καρλούτσου; Ποιός επιτέλους επιτρέπει στον κατώτερο αυτό κληρικό να πιστεύει πως αυτός πρέπει να διοικεί την αρχιεπισκοπή και όχι ο κανονικά εκλεγμένος αρχιεπίσκοπος; Ποιός έδωσε στον ρασοφόρο αυτό το θάρρος να απαιτεί την αντικατάσταση αρχιεπισκόπων, όπως --σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες - έπραξε και με πρόσφατη ακόμη επιστολή του στον κ. Βαρθολομαίο; Πως γίνεται ο ιερωμένος αυτός να είναι αναμιγμένος και να παίζει ρόλους σε κάθε αλλαγή αρχιεπισκόπου; Πως εξηγείται ένας ρασοφόρος υποδεέστερου βαθμού με περιορισμένη μόρφωση, ν' αποκτήσει τόση δύναμη ώστε να καθορίζει τις τύχες της ελληνικής Ορθοδοξίας στην Αμερική;  Ίσως ως απάντηση δεν αρκέσει αυτή τη φορά η συνηθισμένη φαναριώτικη διαβεβαίωση, ότι "ο Καρλούτσος είναι αναγκαίος διότι μας φέρνει χρήματα". Αλλ' ούτε και το άλλο επιχείρημα που συνήθως ακούγεται πείθει απόλυτα, ότι δηλαδή ο Καρλούτσος χρειάζεται λόγω των πολιτικών διασυνδέσεών του στις ΗΠΑ, καθώς κατά τις εκτιμήσεις ειδικών ούτε στην υπόθεση της επαναλειτουργίας της Χάλκης μπόρεσε όλα αυτά τα χρόνια να συνεισφέρει έστω και "ένα πετραδάκι" αυτός που "κρατάει τα κλειδιά του Λευκού Οίκου" (όπως θέλει να τον παρουσιάζει ο κατευθυνόμενος Τύπος). Θα πρέπει τώρα ο κ. Βαρθολομαίος να βρει πειστικότερους λόγους που να εξηγούν τον "μυστηριώδη" αν όχι "ύποπτο" ρόλο αυτού του, μεταξύ άλλων, πάμπλουτου αλλ' αμφιλεγόμενου ρασοφόρου.

5. Επίσης ιδιαίτερα δύσκολο θάναι να μη ξαναζωντανέψουν στο χώρο της Ομογένειας όλα εκείνα τα ερωτήματα που σχετίζονται με τα πρόσφατα οικονομικά σκάνδαλα - τα μεγαλύτερα στην ιστορία της 100χρονης αρχιεπισκοπής. Πεντήντα - εξήντα (50-60) εκατ. δολ. - σύμφωνα με τις ευνοϊκότερες εκτιμήσεις - έχουν κυριολεκτικά εξανεμιστεί, ενώ ο "πατριαρχικός λεγάτος" Καρλούτσος, διευθυντής και κύριος υπεύθυνος για τα μεγάλα αρχιεπισκοπικά ταμεία, αρνείται πεισματικά να παρουσιάσει κάποιο απολογισμό, έστω και υποτυπώδη. Γενική είναι η απορία: πως μπορεί ένας υφιστάμενος κληρικός να αρνείται να δώσει εξηγήσεις αν οι  προϊστάμενοι του, πατριάρχης και αρχιεπίσκοπος, δεν συμπλέουν; Όσο ο "πατριαρχικός λεγάτος" τηρεί σιγή ιχθύος, ο κ. Βαρθολομαίος θα παραμένει εκτεθειμένος, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που να μη θεωρείται αμέτοχος ο ίδιος.  Όσο για τον κ. Ελπιδοφόρο που είχε αρχικά υποσχεθεί ξεκαθάρισμα των οικονομικών σκανδάλων και γενικά διαφάνεια στα οικονομικά, παραμένει κι αυτός έκθετος με τη σοβαρή υποψία της προμελετημένης συγκάλυψης να τον βαρύνει.

___________________________

 

Αυτές και άλλες ίσως παρεμφερείς επιπτώσεις που θάχει μια ενδεχόμενη εκπαραθύρωση ενός ακόμη αρχιεπίσκοπου Αμερικής, μπορούν να προβλεφθούν με σχετική ευστοχία, χωρίς να αποκλείεται, μια κι ανοίξει το κουτί της Πανδώρας, να προκύψουν και άλλες σοβαρές επιπτὠσεις ακόμη δυσδιάκριτες. Όπως και νάναι, βέβαιο είναι ότι η συχνή επανάληψη του νεοφανούς (επί πατριαρχίας Βαρθολομαίου) έθους της "αλλαξοαρχιεπισκοπείας" στην Αμερική - που βασικά δεν ωφελεί κανένα εκτός απ' τον "πατριαρχικό λεγάτο"- είναι τελικά επιζήμια για όλους: για το Πατριαρχείο, για τον ίδιο τον κ. Βαρθολομαίο (κι ας προσποιείται πως δεν το αντιλαμβάνεται, αλλά τί να κάνει;...), για το θεσμό της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και ευρύτερα για ολόκληρη την ελληνοαμερικανική Ομογένεια που, αν πρόκειται να διατηρήσει τη συνοχή και ενότητά της για να επιβιώσει, δεν έχει ανάγκη διαρκούς αναταραχής και αναστάτωσης, και μάλιστα εκκλησιαστικής προερχόμενης - όπως δεν θάπρεπε - απ' το Φανάρι.

Αλέξανδρος Ρεμούνδος